کاهش خرید اوراق مالی دولت مهر ماه

به گزارش تجارت‌نیوز ، بانک مرکزی در گزارشی جزئیات آخرین حراج اوراق مالی دولت را اعلام کرد. براساس آمارهای رسمی، در نوزدهمین مرحله حراج اوراق که در تاریخ ۶مهر برگزار شد، درمجموع ۲۸میلیارد تومان اوراق به فروش رسید. بانک‌‌ها در حراج اخیر اوراق خریداری نکردند.

به نقل از دنیای اقتصاد، در این حراج برای سومین بار در سالجاری، ۵هزار و ۵۰۰میلیارد تومان اوراق به‌‌صورت پذیره‌‌نویسی فروخته ‌‌شد. اولین‌بار در حراج ۲۱تیرماه ۲هزار و ۲۰۰میلیارد تومان اوراق به‌‌صورت پذیره‌‌نویسی به فروش رسید. حضور بانک‌‌ها در حراج‌‌های امسال افت و خیز فراوان داشت و حتی در دفعاتی مانند حراج اخیر هیچ‌‌گونه خریدی توسط آنها صورت نگرفت.

این حضور پر افت‌‌وخیز بانک‌‌ها در حراج‌‌ها نشان ‌‌می‌‌دهد که بانک‌‌ها به‌دلیل کمبود نقدینگی و صرفا به‌‌صورت دستوری، اقدام به خرید اوراق می‌‌کنند. میزان اوراق خریداری‌شده توسط بورسی‌‌ها هم نسبت به دو حراج قبل کاهش قابل تاملی داشته است.

خریداران حقیقی و حقوقی در بازار سرمایه در این حراج ۲۸میلیارد تومان اوراق خریدند که به حدود یک‌هفتم حراج قبلی کاهش یافته است. در این حراج از ابتدای سال تاکنون کمترین میزان فروش اوراق بدهی به ثبت رسیده است. بانک مرکزی همچنین تازه‌‌ترین آمار نرخ بهره بین‌‌بانکی را منتشر کرد.

براساس اعلام این نهاد سیاستگذاری پولی در تاریخ ۶ مهر، این نرخ با کاهش ۰۴/ ۰واحد درصدی نسبت به نرخ قبلی به عدد ۴/ ۲۰ رسید. در هفته‌های اخیر این متغیر پولی در کانال ۲۰درصد در نوسان بود.

روند حراج در سال۱۴۰۱

از ابتدای سال۱۴۰۱ تاکنون ۱۹مرحله حراج اوراق انجام شده است. در این ۱۹مرحله ۴۰هزار و ۱۱۵میلیارد تومان اوراق فروخته شده است. از این میزان، ۱۷هزار و ۳۸۰میلیارد تومان توسط بانک‌‌ها و ۲۲هزار و ۷۳۵میلیارد تومان توسط سایر خریداران حقیقی و حقوقی در بازار سرمایه خریداری شده است.

۲هزار و ۲۰۰میلیارد تومان در حراج ۲۱تیر، ۲هزار و ۵۰۰میلیارد تومان در حراج ۲۹شهریور و ۵هزار و ۵۰۰میلیارد تومان در آخرین حراج به‌صورت پذیره‌‌نویسی خریداری شده است. پذیره‌نویسی به معنای فرآیند خرید اوراق بهادار از ناشر یا نماینده قانونی او و پرداخت یا تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد است.

درواقع مفهوم پذیره‌نویسی عمدتا بسیار نزدیک و مشابه فرآیند عرضه اولیه در بازار سرمایه است. حراج ۶ مهر رکورد کمترین میزان فروش اوراق در سال جاری را به ثبت رساند.

جزئیات حراج نوزدهم

براساس گزارش بانک مرکزی، در نوزدهمین مرحله از حراج اوراق مالی دولت که در ۶مهر برگزار شد، مجموعا ۲۸میلیارد تومان اوراق فروخته شد. اوراق «اراد۱۱۲» با نرخ بازدهی ۰۱/ ۲۲درصد و اوراق «اراد۱۱۷» با نرخ بازدهی ۸/ ۲۱درصد به فروش رسید.

بانک‌‌ها در این حراج اوراق خریداری نکردند. ازطرفی خرید اوراق توسط بورسی‌‌ها به حدود یک‌هفتم حراج قبل کاهش یافت و به میزان ۲۸میلیارد تومان رسید.

در این حراج ۵هزار و ۵۰۰میلیارد تومان اوراق به‌‌صورت پذیره‌‌نویسی به فروش رسید. بانک مرکزی در ادامه این گزارش تاریخ و جزئیات برگزاری مرحله بیستم حراج اوراق مالی دولتی را اعلام کرد. بر این اساس حراج آینده در تاریخ ۱۲مهر۱۴۰۱ برگزار خواهد شد.

اوراق عرضه‌شده در این حراج اوراق «اراد۱۱۲» با مبلغ عرضه ۲‌‌هزار و ۴۰۰میلیارد تومان و «اراد۱۱۷» با مبلغ عرضه ۴هزار و ۳۰۰میلیارد تومان خواهد بود. این اوراق از نوع اوراق مرابحه عام، کوپن‌‌دار و با تواتر سود شش‌ماهه و پرداخت کوپن دوبار در سال هستند.

بانک مرکزی بر اساس بند «ن» تبصره (۵) قانون بودجه سال۱۴۰۱ صرفا مجاز به خرید و فروش اوراق مالی اسلامی دولت در بازار ثانویه اوراق است. کارگزاری این بانک ضمن تامین‌‌ زیرساخت معاملات و برگزاری حراج، تعهدی نسبت به حجم و قیمت اوراق مالی اسلامی دولتی فروش‌‌رفته ندارد و این اوراق را در بازار اولیه برای تامین مالی دولت خریداری نمی‌‌کند.

آنالیز بازار اوراق

عملکرد کلی بانکی‌‌ها در حراج‌‌های برگزارشده در سال۱۴۰۱ ضعیف و پر نوسان‌‌ بوده است. از این‌‌رو بار خرید اوراق مالی دولت بیشتر روی دوش بورسی‌‌ها بوده است. این عملکرد ضعیف بانک‌‌ها در حراج اوراق می‌‌تواند چند دلیل داشته ‌‌باشد.

مهم‌ترین علت این است که در شرایط فعلی، بانک‌‌ها به‌‌شدت با کمبود نقدینگی مواجهند و درواقع با این حجم از اضافه‌برداشت، عملا منابع لازم برای خرید اوراق و سرمایه‌‌گذاری در این بازار را ندارند.

بنابراین بانک‌‌ها در شرایط فعلی اقتصادی ترجیح می‌‌دهند که منابع موجود خود را حفظ کنند؛ به عبارت دیگر خریدن اوراقی با این نرخ بازدهی برای بانک‌‌ها صرفه اقتصادی نداشته و اولویت بانک‌‌ها، حفظ منابع فعلی با توجه به پیش‌بینی‌ناپذیر بودن شرایط اقتصادی کشور است.

البته این رفتار بانک‌‌ها که به‌‌صورت جسته و گریخته در حراج‌‌‌ها شرکت می‌‌کنند و پس از چند غیبت به یک‌باره اقدام به خرید اوراق می‌‌کنند، علاوه بر موضوع کمبود منابع، می‌‌تواند نشانه نوعی سیاست دستوری از نهادهای سیاستگذاری پولی بالادستی باشد.

یعنی بانک‌‌ها هر از گاهی اجبارا اقدام به خرید اوراق می‌‌کنند و عملا سرمایه‌‌گذاری بانک‌‌ها در چنین بازاری منفعتی به دنبال ندارد؛ اما دولت می‌‌تواند بخشی از کسری بودجه‌‌اش را هرچند کم تامین کند.

توقف صعود نرخ بهره بین‌‌بانکی

براساس اعلام بانک مرکزی در تاریخ ۶ مهر، نرخ بهره در بازار بین‌‌بانکی به ۹/ ۲۰درصد رسید. به این ترتیب این نرخ در مقایسه با آمار قبلی بانک مرکزی ۰۴/ ۰واحد درصد کاهش داشته است.

نوسان نرخ سود بازار بین‌‌بانکی در کانال ۲۰درصد برای هشتمین هفته متوالی رخ می‌‌دهد. آمارها نشان می‌‌دهد که این نرخ سیاستی با شیب ملایم در حال افزایش و رسیدن به ۲۱درصد است. درواقع تقاضای بانک‌‌ها برای منابع مالی در هفته‌های اخیر افزایشی بوده است.

نرخ بهره بین بانکی به‌عنوان یکی از انواع نرخ‌‌های بهره در بازار پول به نرخ‌‌های سود یا بهره در سایر بازارها جهت می‌‌دهد که در واقع این نرخ، قیمت ذخایر بانک‌‌هاست و زمانی که آنها در پایان دوره مالی کوتاه‌‌مدت اعم از روزانه یا هفتگی، دچار کسری ذخایر می‌‌شوند، از سایر بانک‌‌ها در بازار بین بانکی یا از بانک مرکزی استقراض می‌‌کنند.

امروزه در اکثر کشورهایی که بانک مرکزی در آنها مسوول سیاستگذاری پولی است، تعیین و تنظیم نرخ بهره، مهم‌ترین ابزار سیاستگذاری پولی به‌‌شمار می‌‌رود.

دلیل اهمیت این متغیر، تاثیری است که بر سایر بازارهای مالی و شاخص‌‌های اقتصادی می‌‌گذارد؛ چراکه بانک مرکزی می‌‌تواند با تغییر در نرخ بهره، برروی تورم و رشد اقتصادی تاثیرگذار باشد. نزدیک شدن نرخ بهره بین‌‌بانکی به سقف کریدور سود، حکایت از آن دارد که همچنان عطش منابع مالی بسیار بالاست.