به گزارش تجارت نیوز، هند، یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای در حال رشد جهان، اکنون در نقطه عطفی از تاریخ انرژی خود قرار گرفته است. این کشور با جمعیتی بیش از ۱.۴ میلیارد نفر و تقاضای فزاینده برای برق، برای سال‌ها به شدت به زغال‌سنگ وابسته بوده است. اما در سال‌های اخیر، روندی نو آغاز شده: چرخش تدریجی و البته شتابان به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر. حالا داده‌های جدید نشان می‌دهد که این تغییر جهت به‌طور واقعی در حال رخ دادن است؛ و ماه مه ۲۰۲۵ نقطه‌ای مهم در این گذار به شمار می‌رود.
کاهش تاریخی در مصرف زغال‌سنگ هند؛ تجدیدپذیرها به اوج رسیدند
براساس داده‌های منتشرشده از سوی سازمان تنظیم مقررات شبکه برق فدرال گرید هند که توسط خبرگزاری رویترز تحلیل شده است، تولید برق با سوخت زغال‌سنگ در ماه مه ۲۰۲۵ نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۹.۵ درصد کاهش یافته است. این بیشترین کاهش از زمان قرنطینه‌های سراسری کووید-۱۹ در ژوئن ۲۰۲۰ به‌شمار می‌رود.
در حالی که قیمت زغال‌سنگ در آسیا به پایین‌ترین سطح خود در چهار سال گذشته رسیده، کاهش تقاضا برای برق ناشی از موج گرمای کمتر نسبت به سال گذشته و همچنین رشد چشمگیر انرژی‌های تجدیدپذیر، موجب کاهش تولید برق زغال‌سنگ شده است. سهم زغال‌سنگ در تولید برق هند در ماه مه به ۷۰.۷ درصد رسید که پایین‌ترین میزان در سه سال گذشته و نسبت به ۷۴ درصد سال گذشته کاهش محسوسی دارد.
حتی تولید برق با گاز طبیعی نیز سقوط قابل‌توجهی داشته و با کاهش شدید ۴۶.۵ درصدی نسبت به ماه مه ۲۰۲۴، به پایین‌ترین سطح خود از اکتبر ۲۰۲۲ رسیده است؛ زمانی که قیمت گاز تحت تأثیر جنگ اوکراین به اوج تاریخی خود رسید.
رکوردشکنی انرژی‌های تجدیدپذیر؛ خورشید در صدر
در نقطه مقابل، تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر در ماه مه ۲۰۲۵ رشد ۱۷.۲ درصدی را تجربه کرد و به بالاترین سطح تاریخی خود رسید. این رشد، سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد برق هند را به ۱۵.۴ درصد رساند که بزرگ‌ترین سهم ثبت‌شده تاکنون است.
به‌ویژه انرژی خورشیدی به‌عنوان محرک اصلی این رشد شناخته می‌شود. در سال مالی ۲۰۲۴-۲۰۲۵ که در ۳۱ مارس ۲۰۲۵ پایان یافت، هند ۲۳.۸۳ گیگاوات انرژی خورشیدی جدید نصب کرد که رشد چشمگیری نسبت به ۱۵.۰۳ گیگاوات در سال قبل دارد.
در مجموع، ظرفیت انرژی تجدیدپذیر هند اکنون به ۲۲۰.۱۰ گیگاوات رسیده است. علاوه بر این، ۱۶۹.۴۰ گیگاوات دیگر پروژه‌های انرژی پاک در حال ساخت هستند و ۶۵.۰۶ گیگاوات دیگر در مناقصه‌ها حضور دارند.
اهداف بلندمدت هند؛ ترکیب واقع‌گرایی با جاه‌طلبی
علیرغم کاهش اخیر در تولید برق زغال‌سنگ، هند قصد ندارد به این زودی‌ها از زغال‌سنگ چشم بپوشد. طبق داده‌های رسمی، ظرفیت سالانه نصب نیروگاه‌های زغال‌سنگ در سال ۲۰۲۴ حدود ۴ گیگاوات بوده است؛ که نشان‌دهنده ثبات نسبت به سال ۲۰۲۳ و بالاترین سطح از سال ۲۰۱۹ است.
هدف دولت هند این است که تا سال ۲۰۳۲، حدود ۹۰ گیگاوات به ظرفیت زغال‌سنگ کشور اضافه کند تا از تأمین برق پایه (Base Load) و مطمئن برای جمعیت روبه‌رشد کشور اطمینان حاصل شود.
در عین حال، هند اهداف بلندپروازانه‌ای برای انرژی پاک نیز تعیین کرده است. این کشور قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ به ظرفیت ۵۰۰ گیگاوات برق غیرفسیلی برسد. بر اساس گزارش ماه گذشته‌ی موسسه راکی مانتین (RMI)، اگر منابع مالی کافی تأمین شود، هند می‌تواند تا اواسط قرن، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را بیش از مجموع اروپا و آمریکای شمالی کاهش دهد.
در گزارش اویل پرایس آمده است که «گذار انرژی هند» نه‌تنها برای محیط زیست داخلی حیاتی است، بلکه می‌تواند الگویی الهام‌بخش برای اقتصادهای نوظهور سراسر جهان باشد.
تحلیل نهایی: آینده‌ی برق هند سبزتر از همیشه
مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک (CREA) مستقر در فنلاند در گزارش ماه مه خود بر پتانسیل عظیم هند در گذار به آینده‌ای بدون زغال‌سنگ تأکید کرد. بنا بر این گزارش، هند اکنون ۲۳۴ گیگاوات ظرفیت انرژی تجدیدپذیر در خط لوله دارد، که با گسترش بیشتر خورشیدی در ساعات اوج مصرف، فشار بر نیروگاه‌های حرارتی را کاهش خواهد داد.
تحلیلگران CREA می‌گویند: «بخش برق هند در یک بزنگاه تاریخی قرار دارد؛ با ظرفیت نصب‌شده بی‌سابقه و تحولات سریع در ترکیب انرژی، این کشور در حال ورود به عصری تازه در سیاست‌گذاری و تولید انرژی است.»
گرچه هند هنوز هم یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان زغال‌سنگ جهان است، اما داده‌ها نشان می‌دهند که تعهد این کشور به توسعه پایدار و انرژی‌های پاک، دیگر صرفاً شعار نیست؛ بلکه یک روند واقعی، قابل اندازه‌گیری و قدرتمند است که آینده‌ی انرژی در این شبه‌قاره را رقم خواهد زد.
