سریال دنباله‌دار «پیمان‌شکنی» ترامپ

الهام میرمحمدی: ژانویه گذشته دونالد ترامپ با این تصور که بزرگ‌ترین معامله تجاری آزاد برای همیشه پایان خواهد یافت، اعلام کرد آمریکا از توافق ترنس‌پسیفیک خارج می‌شود. اما حالا دیگر طرف‌های این قرارداد تصمیم دارند نسخه جدیدی از این توافق ارائه داده و بدون حضور آمریکا به اجرای آن بپردازند.

به گزارش تجارت‌نیوز به نقل از سی‌ان‌ان، وزاری بازرگانی 11 کشور باقی‌مانده که ژاپن، کانادا، مکزیک و استرالیا هم جزو آنها هستند، هفته گذشته در مورد مفاد اصلی یک توافق جدید موافقت کردند اما در نظر دارند برای رسیدن به یک توافق کامل بررسی‌های بیشتری را انجام دهند.

لازم به ذکر است، پیمان تجاری اقیانوس آرام، موسوم به ترنس‌پسیفیک، یک پیمان سرمایه‌گذاری میان 12 کشو حاشیه اقیانوس آرام به جز چین است که از مهم‌ترین اهداف آن، رشد اقتصادی، حمایت از ایجاد و نگهداری کار، افزایش نوآوری و بهره‌وری و رقابت، افزایش نیروی کار و کاهش 90 درصدی تعرفه کمرگی بین کشورهای عضو است.

به گفته الکساندر کاپری، تحلیل‌گر ارشد، توافق اولیه که در حاشیه اجلاس سران کشورهای اقیانوس آرام در ویتنام انجام شد، گامی بزرگ و روبه‌جلو محسوب می‌شود.

ادامه و اجرای این توافق بدون حضور آمریکا نشان می‌دهد که کشورها در سراسر آسیا و آمریکا در نظر دارند برای مواجهه و مقابله با شعار دونالد ترامپ «اول آمریکا» به توافق‌های گسترده تجارت آزاد رو بیاورند.

از سوی دیگر اصرار برخی کشورها چون ژاپن برای انعقاد یک توافق جدید، حکایت از تلاش بی‌وقفه این کشور برای جلوگیری از نفوذ روزافزون چین در منطقه دارد.

به گفته تحلیل‌گران، خروج دونالد ترامپ از پیمان ترنس‌پسیفیک (TPP) منجر به ایجاد خلائی بزرگ در دیپلماسی اقتصادی ایالات متحده آمریکا می‌شود.

دونالد ترامپ در سفر خود به آسیا اظهار داشت که ترجیح می‌دهد مذاکرات مختلف و توافقنامه‌های دوجانبه را با تک‌تک کشورهای منطقه داشته باشد. چرا که با این رویکرد، فرصت‌های شغلی بیشتری را برای کارگران آمریکایی به ارمغان می‌آورد.

به گفته کاپری اما، دیگر طرف‌های پیمان ترنس‌پسیفیک، نظیر ژاپن و ویتنام، که ترامپ در تور آسیایی خود با آنها دیدار داشته است، در صورت نهایی شدن پیمان جدید ترنس‌پسیفیک، قطعا تمایل نخواهند داشت که معاملات دوجانبه و تک‌به‌تک با آمریکا داشته باشند.

کاپری در بخش دیگری از سخنان خود گفت: تیم ترامپ اساسا قصد دارد این کشورها را مطیع خود سازد و آنها را ناچار به تمکین کند. هیچ‌یک از شرکای تجاری ایالات متحده آمریکا نیازی به انعقاد قراردادهای دوجانبه با آمریکا ندارند.

بر اساس پیش‌بینی‌های این تحلیل‌گر، اگر شرکت‌های آمریکایی به دلیل خروج این کشور از توافق ترنس‌پسیفیک دچار زیان شوند، و بازار را به رقبای کانادایی و استرالیایی واگذار کنند، دونالد ترامپ تحت فشار داخلی قرار خواهد گرفت.

امکان پیوستن مجدد آمریکا در میانه راه

رئیس‌جمهور آمریکا روز جمعه در سفر خود به ویتنام، با دست‌وپاگیر خواندن توافق ترنس‌پسیفیک، احساساتش درباره پیمان‌های تجاری چندجانبه را به طور کامل روشن کرد.
اما برخی کارشناسان بر این باورند که عدم حضور آمریکا در ترنس‌پسیفیک موقت خواهد بود.

دونالد راثول، استاد حقوق بین‌الملل در دانشکده حقوق استرالیا می‌گوید: پیش‌بینی می‌کنم مکانیسم‌هایی در توافقنامه جدید وجود داشته باشد که اجازه پیوستن مجدد آمریکا را در مراحل بعدی این توافق بدهد.

با این وجود، هنوز مشخص نیست که چه زمانی این پیمان نهایی می‌شود. برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که توافق ترنس‌پسیفیک خیلی سریع و در اوایل سال 2018 نهایی شود.

وزیر بازرگانی استرالیا همچنین اعلام کرد: من مطمئن هستم که ما می‌توانیم در آینده‌ای نه چندان دور با هم به توافق برسیم.

پیمان جدید، موانع موجود در تجارت کالاها و خدمات میان 11 بازار را، که در مجموع 15 درصد اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهند، کاهش می‌دهد. قوانین زیست‌محیطی و استانداردهای مربوط به نیروی کار از دیگر بخش‌های مربوط به این توافق است.

مقابله با چین

کشورهای جنوب شرقی آسیا چون ژاپن، مشتاق ادامه و اجرای توافق ترنس‌پسیفیک هستند چرا که آن را راهی برای مقابله با نفوذ روبه‌رشد چین در منطقه می‌دانند.

پکن به شکل فزاینده‌ای به دنبال گسترش حضور و نفوذ در منطقه به خصوص از طریق پروژه جدیدش موسوم به یک کمربند یک جاده است. هدف از راه‌اندازی این پروژه نیز ایجاد تجارت بیشتر در آسیا و اروپا از طریق سرمایه‌گذاری بزرگ در بخش زیرساخت‌ها است.

به گفته آبراهام دنمارک، مدیر مرکز بین‌المللی وودرو ویلسون، قدرت‌های بزرگ آسیا همچنین به دنبال یافتن فرصت‌هایی هستند تا باحضور یا بدون حضور آمریکا در معاملات تجاری منطقه تعادل ایجاد کنند. و علی‌رغم خروج ترامپ از توافق ترنس‌پسیفیک، چین لزوما به سادگی قادر نخواهد بود سایر کشورها را به مدار خود بکشاند.

دولت‌های آسیای جنوب شرقی نیز نسبت به چالش‌های معاملات تجاری با چین آگاه و هوشیار هستند؛ چرا که عمدتا سرمایه‌گذاری‌های چینی‌ها به رشته‌ای از عوامل چون به همراه آوردن کارگران چینی و یا کالاها مرتبط است.

کاپری همچنین معتقد است، سیگنال‌های اخیر از سوی چین مبنی بر به دست گرفتن رهبری جهان در زمینه جهانی شدن، امری غیرقابل باور و نامحتمل است

شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در اجلاس داووس کشورش را مدافع تجارت جهانی معرفی کرد.

اما به گفته کاپری، یارانه‌هایی که چین برای شرکت‌های دولتی چینی در نظر می‌گیرد و دامپینگ کالاهای چینی در بازار، نشان می‌دهد که چین هنوز آماده نیست تا رهبری جهان را به دست بگیرد.