افزایش سن بازنشستگی فرصت‌های شغلی را از جوانان می‌گیرد/ تورم و سوءمدیریت مهمترین عوامل ناترازی صندوق‌های بازنشستگی هستند

به گزارش تجارت نیوز، مجلس شورای اسلامی در لایحه برنامه هفتم توسعه و به منظور کاهش ناترازی صندوق‌های بازنشستگی، سن بازنشستگی را برای گروه‌های مختلف افزایش داد و آیین نامه این قانون، در اسفندماه سال گذشته ابلاغ شد. طبق قانون جدید، سن بازنشستگی مردان از 60 سال به 62 افزایش یافت اما سن بازنشستگی زنان، بدون تغییر، در 55 سال ثابت ماند. از سوی دیگر، سابقه مورد نیاز برای بازنشستگی مردان به 35 سال و زنان به 30 سال افزایش پیدا کرد.

بر اساس این قانون، زمان بازنشستگی افرادی که بیش از 28 سال سابقه کار دارند، تغییری نخواهد کرد. با وجود این، افرادی که بین 25 تا 28 سال سابقه دارند، به ازای هر سال، دو ماه به سنوات آنها اضافه خواهد شد. همچنین کسانی که از 20 تا 25 سال سابقه دارند، باید تا پایان 30 سال سابقه، سه ماه سنوات داشته باشند و برای افراد با 15 تا 20 سال سابقه کاری، این عدد چهار ماه در نظر گرفته شده است.

با تصویب و ابلاغ قانون افزایش سن بازنشستگی، بحث‌های بسیاری بین موافقان و مخالفان این تصمیم شکل گرفت. در حالی که مخالفان، افزایش سن بازنشستگی را به زیان بیمه‌شده و کاهش انگیزه برای بیمه‌پردازی می‌دانند، موافقان این تصمیم معتقدند اجرای این قانون می‌تواند در بهبود وضعیت ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی موثر باشد.

محمد تقی فیاضی، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز به بررسی ابعاد اقتصادی افزایش سن بازنشستگی می‌پردازد.

بازندگان قانون افزایش سن بازنشستگی، شاغلان کشور هستند

*افزایش سن بازنشستگی چه تأثیری بر وضعیت ناترازی صندوق‌های بازنشستگی خواهد گذاشت؟

افزایش سن بازنشستگی تعدادی برنده و تعدادی بازنده دارد. بازندگان این قانون، شاغلان کشور هستند که سال‌ها کار کرده‌اند و حالا قرار است به سن بازنشستگی آنها اضافه شود؛ در حالی که سال‌های اضافه‌شده نیز برای آنها سودی ندارد تا انگیزه‌ای برای ادامه کار داشته باشند. همچنین عموم کارمندان به دلیل شرایط تورمی و فضای اداری کشور که در آن شایستگی و کارآمدی افراد ملاک نیست و افراد با رابطه وارد بازار کار می‌شوند، انگیزه‌ای برای ماندن در سیستم ندارند؛ بعضی از مشاغل نیز با کمبود نیرو مواجه هستند.

راجع به ارزیابی ناترازی صندوق‌های بازنشستگی نیاز به محاسبات دقیق است تا مشخص شود افزایش سن بازنشستگی تا چه اندازه منابع صندوق‌ها، جریان ورودی و کسری آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یکی از نکات حائز اهمیت، جریان ورودی منابع است. زمانی که استخدام زیاد باشد، بازنشستگی نیز افزایش می‌یابد که بر جریان ورودی صندوق‌ها تاثیرگذار خواهد بود.

تورم و سوءمدیریت؛ عوامل اصلی ناترازی صندوق‌های بازنشستگی

*آیا این سیاست می‌تواند به پایداری مالی صندوق‌ها کمک کند یا تنها یک راه‌حل موقت محسوب می‌شود؟

دو عامل مهم وجود دارند که اثری به‌مراتب بیشتر از سن بازنشستگی بر بحران ناترازی صندوق‌های بازنشستگی دارند. عامل اول تورم بالای اقتصاد ایران است؛ بسیاری از صندوق‌ها نمی‌توانند در فعالیت‌هایی سرمایه‌گذاری کنند تا جریان درآمدی آنها از نرخ تورم پیشی بگیرد. همچنین این تورم منابع و مصارف صندوق‌ها را دچار ناترازی کرده است.

مورد بعدی سوءمدیریتی است که صندوق‌ها در حال حاضر درگیر آن هستند که آنها را غیراقتصادی و شرایط را وخیم کرده است. مدیریت صندوق‌های بازنشستگی تابع روابط است و شایستگی‌ها مورد توجه قرار نمی‌گیرد که به سبب آن مدیریت اقتصادی بر آنها حاکم نیست. به علاوه خود بازنشستگان ذی‌نفع نیستند و مشارکتی در مدیریت صندوق‌ها ندارند.

بنابراین تا زمانی که مساله تورم و سوءمدیریت در صندوق‌های بازنشستگی برطرف نشوند، ناترازی صندوق‌ها باقی خواهد ماند و مساله افزایش سن بازنشستگی تاثیر کمتری نسبت به این دو عامل در این ناترازی دارد.

افزایش سن بازنشستگی تأثیر چندانی بر کسری بودجه ندارد

*افزایش سن بازنشستگی چه تأثیری بر هزینه‌های دولت و کسری بودجه دارد؟

بستگی به این دارد که دولت تا چه حد بتواند بر انضباط مالی خود بماند و هزینه‌های خود را کنترل کند. اگر دولت استخدام جدید نداشته باشد، افزایش سن بازنشستگی تأثیری بر کسری بودجه نخواهد داشت. ضمن اینکه اگر شاغلان بر اساس شایستگی انتخاب شده باشند، انتظار می‌رود با افزایش تجربه، بهره‌وری بیشتری نیز داشته باشند. اما اگر استخدام جدید در کنار نگه داشتن نیروهای قدیمی وجود داشته باشد، باعث به وجود آمدن هزینه بیشتر می‌شود.

در مجموع، بعید است که در صورت مدیریت درست، افزایش سن بازنشستگی تأثیر چندانی بر کسری بودجه داشته باشد.

هرچه افراد با تجربه بیشتر در بازار کار بمانند، موقعیت‌های شغلی از جوانان گرفته می‌شود

*این تغییر چه تأثیری بر فرصت‌های شغلی برای جوانان خواهد گذاشت؟

با توجه به آماری که مرکز آمار منتشر می‌کند، بیشترین نرخ بیکاری مربوط به جوانان است. هرچه افراد با تجربه بیشتر در بازار کار بمانند، موقعیت‌های شغلی از جوانان گرفته می‌شود. به ویژه انتظار می‌رود تا جوانان با دانش جدیدتری وارد بازار کار شوند که در نتیجه بهره‌وری و کارآمدی آنها نیز در بازار کار بیشتر باشد.

بنابراین افزایش سن بازنشستگی به ضرر اقتصاد کشور است و فرصت‌های شغلی را از جوانان می‌گیرد؛ همچنین بر نرخ بیکاری جوانان که در حال حاضر نیز بالاست دامن می‌زند.

دانش جوانان نسبت به تجربه افراد، بهره‌وری بیشتری دارد

*آیا افزایش سن بازنشستگی می‌تواند بهره‌وری نیروی کار سال‌خورده را تحت تأثیر قرار دهد؟

انتظار می‌رود تا جوانان به لحاظ دانش و استفاده از ابزار جدید مانند هوش مصنوعی، کارآمدی بیشتری داشته باشند. البته از سمتی دیگر، وقتی تجربه افراد بالاتر برود کارآمدی بیشتری خواهند داشت. با این حال، به نظر می‌رسد در مقایسه بین جوانان و افراد باتجربه، دانش جوانان نسبت به تجربه افراد، بهره‌وری بیشتری خواهد داشت.

برای مطالعه بیشتر صفحه اقتصاد کلان در تجارت‌نیوز را دنبال کنید.