به گزارش تجارت نیوز، سوگ جمعی! ترکیب عجیبی است. اما برای ما ایرانی‌ها شاید به واسطه سال‌های سال تجربه اتفاقات تلخ مرور خاطراتی باشد که روح را می‌خراشد. ما بارها و بارها این سوگ‌های جمعی را تجربه کرده‌ایم. بارها و بارها دست در دست هم برای فجایع اشک ریخته و دل به دریای حوادث سپرده‌ایم. اما این سوگ‌ها هیچ‌گاه برای ما عادی نمی‌شوند. هر کدام از آنها زخمی بر جا می‌گذارد که سوگ‌های بعدی آن زخم را تازه می‌کند. اما اگر بخواهیم در فضای جامعه به دنبال شادی‌های جمعی بگردیم شاید بزرگ‌ترین آن بازگردد به گذشتن تیم ملی فوتبال ایران از سد استرالیا. این شادی‌ها آن‌قدر کم و اندک بوده که خیلی هم در خاطرمان پررنگ نشده است.
اما سوگ نه‌تنها در خاطر می‌ماند که تا مدت‌ها بر روح و روان ما مستولی می‌شود. هر کدام بسته به میزان نزدیکی به محل حادثه، نسبتی که با حادثه‌دیدگان داریم و… با آن دست به گریبان می‌شویم. اما وقتی سوگ می‌شود مرگ کارگرانی که برای لقمه‌ای نان جان می‌دهند، دیگر ماجرا دردناک‌تر می‌شود. هنوز زخم جان‌های ازدسترفته معدن‌کاران طبس التیام پیدا نکرده، هنوز آنها که از این حادثه جان سالم به در برده‌اند با انواع مشکلات روحی، جسمی و روانی دست و پنجه نرم می‌کنند که حالا با مرگ کارگران و کارمندان بندر شهید رجایی روبه‌رو شده‌ایم.
حوادث کار در ایران بیداد می‌کند. سال‌های سال کارگران ساختمانی در رأس آمار حوادث کار بودند و حالا کارگران معدن و دیگران هم به جمع اضافه شده‌اند. این سوگ‌ها چه تاثیری می‌تواند بر پویایی و اعتماد اجتماعی داشته باشد. شاید سوگ‌هایی از این دست همدلی اجتماعی را به همراه داشته باشند اما مساله اینجاست که چه تاثیرات مخربی می‌توانند بر افراد جامعه بگذارند؟
همدلی‌های اجتماعی که بعد از بروز اتفاقات تلخی مانند انفجار بندر شهید رجایی بروز می‌کند چیزی نیست که مسئولان بتوانند به آن تکیه کنند
سعید معیدفر، جامعه‌شناس و دانشیار بازنشسته گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، دراین‌باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: «این همدلی‌های اجتماعی که بعد از بروز چنین اتفاقات تلخی بروز می‌کند چیزی نیست که مسئولان بتوانند به آن تکیه کنند. در واقع بروز چنین فجایعی نشان از بی‌توجهی مسئولان به مسائل کلان دارد و از سوی دیگر باعث بی‌اعتمادی اجتماعی می‌شود.»
او می‌افزاید: «محروم‌ترین قشر جامعه ما کارگران هستند. ما در تمام زمینه‌ها از معدن گرفته تا صنعت ساختمان، صنایع فولاد و ذوب‌آهن همیشه شاهد بروز اتفاقات و حوادث مرگبار بوده‌ایم. این خراش‌هایی که به روح و روان مردم جامعه وارد می‌شود جدا از همدلی بیشتر به بروز بی‌اعتمادی اجتماعی و بیشتر شدن فاصله بین مردم و مسئولان می‌انجامد.»
ایران تقریباً 10 برابر پایین‌تر از استانداردهای جهانی در زمینه ایمنی کار قرار دارد
معیدفر ادامه می‌دهد: «فاصله ایران با استانداردهای جهانی در زمینه ایمنی کار باعث بروز چنین فجایعی می‌شود. کشور ما بر اساس آمارهای رسمی تقریباً 10 برابر پایین‌تر از استانداردهای جهانی قرار دارد و این یعنی فجایعی که در کشور ما به عنوان حوادث کار رخ می‌دهد 10 برابر بیشتر از آن چیزی است که ممکن است مردم کشورهای دیگر از سر بگذرانند.»
فقر آن‌قدر در بین مردم ریشه دوانده که حالا به فقر مطلق رسیده‌ایم
این دانشیار بازنشسته گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران توضیح می‌دهد: «متاسفانه برخلاف ادعاهایی که مسئولان در مورد توجه به وضعیت کارگران و افراد بی‌بضاعت جامعه دارند، واقعیت بسیار تلخ‌تر و گزنده‌تر است. فقر آن‌قدر در بین مردم ریشه دوانده که حالا به فقر مطلق رسیده‌ایم. اگر بخواهیم از نگاه جامعه‌شناسی واکنش افراد را نسبت به فجایع و اتفاقات تلخ بررسی کنیم، این سوگواری‌ها به‌نوعی می‌تواند نشان از مسائل دیگر هم داشته باشد.»
سوگ جمعی در جامعه ما همیشه با همدلی اجتماعی همراه بوده اما این سوگ‌ها نمی‌تواند جامعه را به سوی رشد و شکوفایی ببرد
معیدفر اضافه می‌کند: «در واقع مردم آن‌قدر در فقر، نداری، محرومیت و… غرق شده‌اند که بروز چنین اتفاقاتی فرصتی می‌شود برای اینکه بتوانند به بهانه‌های مختلف سوگ خود را که مدت‌ها به آن دچار بوده‌اند، بیرون بریزند. درست است که سوگ جمعی در جامعه ما همیشه با همدلی اجتماعی همراه بوده اما مساله اینجاست که این سوگ‌ها نمی‌تواند جامعه را به سوی رشد و شکوفایی ببرد.»
تزریق سوگ به جامعه به هر دلیلی تنها فاصله بین مردم و مسئولان را بیشتر می‌کند
او ادامه می‌دهد: «تزریق سوگ به جامعه به هر دلیلی تنها فاصله بین مردم و مسئولان را بیشتر و بیشتر می‌کند و به بی‌اعتمادی اجتماعی دامن می‌زند در حالی که ما اگر فرصت شادی‌های جمعی را در جامعه فراهم کنیم هم می‌توانیم از تبعات آن که امید به زندگی و بالا رفتن کارایی افراد است بهره ببریم و هم اعتماد اجتماعی ازدسترفته را ترمیم کنیم.»
روند حوادث در کشور نگران‌کننده است
معیدفر در بخش دیگری از صحبت‌های خود توضیح می‌دهد: «هر بار که اتفاقی تلخ در کشور رخ می‌دهد افراد انتظار دارند که با چاره‌اندیشی مسئولان هم میزان این حوادث کمتر شود و هم خسارتی که ممکن است بر اثر بروز چنین حوادثی به بار آید پایین بیاید. اما متاسفانه برخلاف تصور مردم ما هر بار با فجایع دردناک‌تری مواجه می‌شویم و این برای یک نظام حکومتی می‌تواند پیام‌های هشداردهنده‌ای به همراه داشته باشد.»
همدلی در سوگ جمعی نتایج خوبی به همراه ندارد/ اگر فرصت شادی‌های جمعی در جامعه را فراهم کنیم نتایج آن بسیار شگفت‌آور خواهد بود
این جامعه‌شناس در پایان می‌گوید: «قطعاً این همدلی‌ها در چنین فجایعی که تاثیر عمیقی از غم و اندوه بر جامعه می‌گذارد نمی‌تواند نتایج خوبی به همراه داشته باشد. در حالی که اگر فرصت شادی‌های جمعی در جامعه را فراهم کنیم نتایج آن بسیار شگفت‌آور خواهد بود. این سوگ‌ها روح و روان افراد را خراش می‌اندازد و زخم‌های وجودی‌شان را ناسور می‌کند اما شادی‌ها می‌تواند روح را جلا دهد و خشم‌های فروخورده را از بین ببرد.»
