تولید فولاد ایران در هفت‌ماهه ۲۰۲۵ آب رفت / افت ۵.۲ درصدی زیر سایه قطعی برق

به گزارش تجارت نیوز، تولید فولاد ایران که به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد کشور شناخته می‌شود، در سال ۲۰۲۵ با چهره‌ای دوگانه ظاهر شده است؛ از یک طرف افت‌های پیاپی در بازه‌های طولانی‌مدت و از سوی دیگر جهش‌های مقطعی که نمی‌تواند تصویر کلی را تغییر دهد.

در هفت‌ماهه نخست سال جاری میلادی، تولید فولاد ایران به ۱۸ میلیون و ۲۰۰ هزار تن رسید؛ آماری که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵.۲ درصد کمتر است. پیش از آن، در نیمه اول ۲۰۲۵ نیز تولید فولاد کشور با ۱۰.۳ درصد افت نسبت به سال ۲۰۲۴، به ۱۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تن سقوط کرده بود.

این روند کاهشی حتی در آمار چهارماهه ابتدایی سال نیز تکرار شد؛ جایی که مجموع تولید به ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار تن رسید که نشان‌دهنده ۸ درصد افت نسبت به سال گذشته بود.

صنعت فولاد ایران زیر سایه قطعی برق و ناترازی انرژی

صنایع ایران مدت‌هاست با یک مشکل مشترک نظیر ناترازی انرژی و قطعی برق دست‌وپنجه نرم می‌کنند. کمبود برق و گاز به جایی رسیده که حتی صنایع مادر کشور هم از آن آسیب دیده‌اند. در میان این صنایع، فولاد به‌عنوان یکی از موتورهای اصلی اقتصاد ملی بیش از دیگر بخش‌ها ضربه خورده است.

احمد دنیانور، عضو هیات رئیسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، پیش‌تر به تجارت‌نیوز گفته بود که فولاد تنها هفت درصد برق و ۸.۵ درصد گاز کشور را مصرف می‌کند اما همین صنعت، حدود یک‌چهارم درآمد ارزی ایران را تأمین می‌سازد ولی با توجه به بهره‌وری بالای فولاد، انتظار می‌رفت دولت از قطع برق واحدهای فولادی خودداری کند، اما این اتفاق نیفتاد و نتیجه آن افت تولید بوده است.

از سوی دیگر، بهادر احرامیان، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد، به تجارت‌نیوز گفت: در سطح جهان رقابت اصلی بر سر این است که چه کشوری می‌تواند فولاد را با هزینه کمتری تولید کند و از این طریق در بازار جهانی رقابتی‌تر باشد، اما در ایران اساسا موضوع رقابت‌پذیری به حاشیه رفته و فولادسازان درگیر قطعی برق‌اند. همین عامل حیاتی، مهم‌ترین دلیل کاهش تولید فولاد در کشور است.

قطع برق؛ ضربه‌ای فراتر از تولید

تأثیر قطعی برق بر صنعت فولاد صرفا به کاهش تناژ تولید محدود نمی‌شود. فولاد صنعتی است که به‌دلیل ماهیت فرآیندهایش نیازمند تداوم در جریان انرژی است. توقف‌های مکرر برق باعث می‌شود خطوط تولید آسیب ببینند، تجهیزات مستهلک‌تر شوند و هزینه‌های تعمیرات بالا برود. افزون بر این، کاهش تولید موجب می‌شود که فولادسازان ایرانی در بازارهای صادراتی جایگاه خود را از دست بدهند؛ بازاری که رقبای خارجی در آن با بهره‌گیری از انرژی ارزان و بدون وقفه در حال تثبیت موقعیت خود هستند.

واقعیت این است که صنعت فولاد ایران همزمان با کاهش تولید داخلی در حال از دست دادن قدرت رقابتی خود در عرصه بین‌المللی است. در حالی که دنیا به سمت تولید کم‌هزینه و پایدار حرکت می‌کند، فولاد ایران گرفتار چالش‌های زیرساختی و سیاست‌های کوتاه‌مدت انرژی است. اگر این ناترازی ادامه پیدا کند، خطر این وجود دارد که یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های اقتصادی کشور به تهدیدی برای رشد و توسعه تبدیل شود.

با وجود ظرفیت ۵۰ میلیون تنی تولید فولاد تنها ۳۰ میلیون تن بهره‌برداری می‌شود

بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، به مهر گفت: با وجود بیش از ۵۰ میلیون تن ظرفیت نصب‌شده در صنعت فولاد کشور، تنها حدود ۳۰ میلیون تن از این ظرفیت به تولید واقعی تبدیل می‌شود. به بیان دیگر، یک‌سوم ظرفیت فولاد عملاً بلااستفاده مانده و دلیل اصلی آن محدودیت‌های زیرساختی است.

سبحانی توضیح داد که شدت گرفتن محدودیت‌های انرژی در سال ۱۴۰۳ بیش از همیشه به تولید ضربه زده است. بر خلاف گذشته که گاز یا برق به صورت مقطعی محدود می‌شد، امسال این محدودیت‌ها همزمان و در مقیاس وسیع اعمال شده و نتیجه آن توقف بسیاری از خطوط تولید بوده است.

او هشدار داد که کاهش ۹۰ درصدی سهم برق صنایع چیزی جز تعطیلی کامل تولید نیست. فولادسازی فرآیندی مداوم و حساس است و قطع ناگهانی برق نه‌تنها به تجهیزات آسیب جدی می‌زند، بلکه مواد در حال ذوب را نابود می‌کند و حتی می‌تواند کل خط تولید را از کار بیندازد.

در نهایت باید گفت، قطعی برق به داستان تکراری صنعت فولاد ایران تبدیل شده است. تمامی کارشناسان و اعضای انجمن‌های تخصصی معتقدند که اصلی‌ترین ضربه به تولید از همین ناحیه وارد می‌شود و تمام مشکل روی همین مدار می‌چرخد. نگاهی به آمارهای جهانی فولاد هم نشان می‌دهد که سهم ایران در حال کوچک‌تر شدن است؛ کاهشی که باز هم ریشه در بحران انرژی دارد. با این حال فولادسازان برای زنده نگه داشتن خطوط تولید به سراغ برق سبز رفته‌اند. همین اقدام باعث شد که ایران به‌رغم تمام محدودیت‌ها، جایگاه دهم خود در میان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد جهان را حفظ کند؛ جایگاهی که در غیر این صورت به راحتی از دست می‌رفت.

برای مطالعه بیشتر صفحه تولید و تجارت را در تجارت‌نیوز دنبال کنید.