رقابت ژئوپلیتیک شرق و غرب در صنعت کشتی‌سازی ۲۰۲۵

به گزارش تجارت نیوز، صنعت جهانی کشتی‌سازی که قلب تپنده تجارت دریایی و حمل‌ونقل بین‌المللی است، در سال ۲۰۲۵ وارد مرحله‌ای تازه از رقابت شده است.
این صنعت نه‌تنها به‌عنوان یک حوزه اقتصادی پرارزش، بلکه به‌مثابه میدان نبردی ژئوپلیتیکی میان قدرت‌های بزرگ جهان عمل می‌کند.
تازه‌ترین آمارها نشان می‌دهد که ارزش بازار جهانی کشتی‌سازی در سال ۲۰۲۵ به بیش از ۱۵۵ میلیارد دلار رسیده است؛ رشدی که عمدتاً مرهون تقاضای فزاینده برای کشتی‌های سبزتر، ایمن‌تر و هوشمندتر است.
اما بازیگران اصلی این میدان محدودند: چین، کره‌جنوبی، ژاپن، فیلیپین و ویتنام. این پنج کشور بیش از ۸۵ درصد ظرفیت کشتی‌سازی جهان را در اختیار دارند و در رأس آن‌ها چین ایستاده است.
چین با ۴۶ میلیون تن تناژ جبرانی ناخالص (CGT) در سال گذشته، معادل ۷۰ درصد بازار جهانی، بی‌رقیب است. ادغام دو غول دولتی CSSC و CSIC و حمایت مالی بیش از ۹۰ میلیارد دلاری دولت، این کشور را به قطب بلامنازع کشتی‌سازی تبدیل کرده است.
به گفته اندیشکده‌های غربی، تنها یک شرکت چینی در سال ۲۰۲۴ بیشتر از کل تولید تجاری آمریکا از پایان جنگ جهانی دوم تاکنون کشتی تحویل داده است. چین اکنون نه فقط در ساخت نفتکش‌ها و کانتینری‌های غول‌پیکر، بلکه در حوزه کشتی‌های سبز، LNG و حتی شناورهای خودران پیشتاز است.
در مقابل، کره‌جنوبی با حدود ۱۷ درصد سهم بازار، تمرکز خود را بر کشتی‌های با فناوری پیشرفته گذاشته است؛ از جمله نفتکش‌های غول‌پیکر و کشتی‌های حمل LNG. غول‌هایی مانند HD Korea Shipbuilding، Hanwha Ocean وSamsung Heavy Industries پروژه‌های میلیاردی در دست دارند و به بازوی صنعتی غرب در برابر چین تبدیل شده‌اند.
ژاپن نیز با ۱۳ درصد سهم جهانی، گرچه از روزهای طلایی دهه ۱۹۷۰ فاصله گرفته، اما همچنان در زمینه کشتی‌های پیشرفته، فله‌برهای سبز و کشتی‌های خودران حرف زیادی برای گفتن دارد. توکیو به‌دنبال دو برابر کردن ظرفیت تولید تا سال ۲۰۳۰ است و با ادغام شرکت‌های بزرگ می‌کوشد قدرت رقابتی خود را بازسازی کند.
فیلیپین و ویتنام نیز به‌عنوان قدرت‌های نوظهور، سهمی رو به رشد در این صنعت دارند. فیلیپین با نیروی کار ارزان و سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی به یکی از پنج قطب جهانی کشتی‌سازی تبدیل شده است و سالانه صدها کشتی باری و مسافری تولید می‌کند.
ویتنام هم با مشوق‌های مالیاتی و سرمایه‌گذاری مشترک با کره‌جنوبی و اروپا، به دنبال جایگاه مطمئن در بازارهای منطقه‌ای است.
اما رقابت صرفاً به آسیا محدود نمی‌شود. ایالات متحده که زمانی فرمانروای مطلق دریاها بود، اکنون برای بازپس‌گیری موقعیت ازدست‌رفته تلاش می‌کند.
دولت واشنگتن در سال ۲۰۲۵ «دفتر ملی کشتی‌سازی» را در کاخ سفید تأسیس کرده و برنامه‌ای برای افزایش تعداد ناوهای خود به ۳۸۱ فروند طی سه دهه آینده تدوین کرده است؛ پروژه‌ای که بیش از ۴۰ میلیارد دلار هزینه سالانه در برخواهد داشت.
در کنار این، عوارض سنگین بر کشتی‌های ساخت چین وضع شده و همکاری‌های جدیدی با کره‌جنوبی و ژاپن آغاز شده است.
با این حال، مشکلات ساختاری آمریکا پابرجاست: کمبود ۲۵۰ هزار نیروی متخصص، تأخیرهای چندساله در پروژه‌های بزرگ و هزینه‌های بسیار بالاتر نسبت به چین. برای نمونه، ساخت یک کشتی کانتینری بزرگ در آمریکا شش برابر گران‌تر از چین تمام می‌شود.
همین فاصله قیمتی باعث شده ایالات متحده برای بخشی از تعمیر و تولید ناوگانش به کره‌جنوبی و ژاپن متکی شود.
به این ترتیب، سال ۲۰۲۵ نقطه عطفی در کشتی‌سازی جهان است. چین با ظرفیت عظیم و یارانه‌های بی‌سابقه، پرچم‌دار این صنعت است؛ در حالی که آمریکا و متحدان آسیایی‌اش در تلاش هستند با اتکا به فناوری و همکاری‌های راهبردی، تعادلی تازه در این رقابت دریایی ایجاد کنند.
آینده این صنعت دیگر فقط به اقتصاد محدود نمی‌شود؛ بلکه تعیین‌کننده توازن قدرت جهانی در دریاها خواهد بود.

منبع: فارس