به گزارش تجارت نیوز، بازار نهاده دامی به‌ویژه ذرت و جو، سال‌هاست زیر سایه سیاست ارز ترجیحی قرار دارد. دولت با هدف حمایت از دامداران و کنترل قیمت گوشت و لبنیات، میلیاردها دلار ارز یارانه‌ای برای واردات این نهاده‌ها اختصاص می‌دهد. اما گزارش‌های متعدد نشان می‌دهد این سیاست نه‌تنها مانع گرانی نشده، بلکه به بروز رانت و نشت گسترده نهاده‌های ارزان به بازار آزاد دامن زده است. نتیجه آن که خوراک دام گران‌تر به دست تولیدکننده می‌رسد و هزینه نهایی محصولات پروتئینی افزایش می‌یابد.
بر اساس گزارش فارس، حدود هفتاد درصد قیمت گوشت و سایر محصولات پروتئینی وابسته به بهای همین نهاده‌هاست. وقتی نهاده‌ای که باید با نرخ دولتی در اختیار دامدار قرار گیرد، با چندین برابر قیمت در بازار آزاد معامله می‌شود، طبیعی است که فشار اصلی بر سفره مردم وارد شود. سالانه نزدیک به هفت میلیارد دلار از منابع ارزی کشور، رقمی معادل یک‌پنجم درآمد نفتی، صرف واردات نهاده‌های دامی می‌شود؛ با این حال، فساد و انحصار در زنجیره واردات و توزیع موجب می‌شود این سرمایه کلان به جای حمایت از تولید به سود واسطه‌ها و دلالان ختم شود.
همین شرایط سبب شده کارشناسان و مسئولان از ضرورت اصلاح سیاست ارز ترجیحی و رقابتی کردن واردات سخن بگویند. پیشنهادهایی همچون حذف ارز ترجیحی، پرداخت مستقیم یارانه به مصرف‌کننده و شکستن انحصار واردات در دستور بحث است. با این حال، برخی فعالان این حوزه بر این باورند که روایت‌های رسمی از چند برابر شدن قیمت‌ها و رانت گسترده تمام واقعیت را بازتاب نمی‌دهد و عوامل دیگری همچون مشکلات گمرکی، هزینه‌های حمل‌ونقل و محدود بودن سهم بازار آزاد را باید در نظر گرفت. در ادامه، دیدگاهی از یکی از فعالان این بخش ارائه می‌شود که با نگاهی متفاوت به این موضوع می‌پردازد.
دامداران به‌دلیل دریافت‌نکردن به‌موقع سهمیه دولتی، ناچار می‌شوند نهاده موردنیاز خود را از بازار آزاد بخرند
داود رنگی، عضو اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به پیامدهای تخصیص ارز دولتی برای نهاده دامی گفت: برخی دامداران به‌دلیل دریافت‌نکردن به‌موقع سهمیه دولتی، ناچار می‌شوند نهاده موردنیاز خود را از بازار آزاد بخرند. زمانی که نهاده یارانه‌ای به دستشان می‌رسد، همان را دوباره در بازار آزاد می‌فروشند تا هزینه‌ها را جبران کنند.
واردکننده‌ای که نقدینگی کافی ندارد، نهاده‌ها را با ارز دولتی پیش‌خرید می‌کند و با بهره حدود هفت درصد در ماه، مدت‌دار در بازار آزاد می‌فروشد
وی با تأکید بر نقش ضعف مالی بعضی واردکنندگان اظهار کرد: گاهی واردکننده‌ای که نقدینگی کافی ندارد، نهاده‌ها را با ارز دولتی پیش‌خرید می‌کند و سپس با بهره سنگین، حدود هفت درصد در ماه، مدت‌دار در بازار آزاد می‌فروشد. همه نهاده‌های وارداتی هم باید از سامانه بازارگاه ترخیص شوند، بنابراین ردگیری رسمی آنها ممکن است، اما این روش همچنان برای کسب سود از ارز ترجیحی استفاده می‌شود.
مرغداران فقط حدود ۱۰ درصد نیازشان را از بازار آزاد تأمین می‌کنند
او با اشاره به واقعیت قیمت‌ها افزود: نرخ ذرت و جو دو برابر نشده است. هرچند قیمت‌ها افزایش داشته، بیشتر مرغداران فقط حدود ۱۰ درصد نیازشان را از بازار آزاد تأمین می‌کنند؛ آن هم به‌دلیل مشکلات ارزی، تشریفات گمرکی و استانداردهای واردات که باعث معطلی محموله‌ها شده است.
ذرت با نرخ ۱۱ هزار و ۳۰۰ تومان وارد و در بازار آزاد حدود 16 هزار تومان معامله می‌شود
رنگی با تأکید بر تفاوت هزینه واقعی و شایعات بازار تصریح کرد: قیمت نهاده‌ها چندین برابر نیست؛ بخشی از اختلاف به حمل‌ونقل برمی‌گردد. بر فرض نمونه ذرت با نرخ ۱۱ هزار و ۳۰۰ تومان وارد می‌شود و همان در بازار آزاد حدود ۱۶ هزار تومان معامله می‌شود که ۲۰۰۰ تومان آن هزینه حمل است.
او در جمع‌بندی با اشاره به تأثیر محدود بازار آزاد گفت: افزایش قیمت نهاده‌ها بر کل بازار اثر دارد، اما سهم آن شاید 5 تا ۱۰ درصد باشد. بیشتر خبرهایی که در رسانه‌ها دیده می‌شود مربوط به معدود افرادی است که مجبور به خرید گران شده‌اند، نه همه دامداران، تنها تعداد محدودی که گران خریده‌اند رسانه‌ای شده‌اند.
برای مطالعه بیشتر صفحه کشاورزی را در تجارت‌نیوز دنبال کنید.
