به گزارش تجارت نیوز، در دهه‌های اخیر، نشانه‌های تغییرات اقلیمی بیش از هر زمان دیگری آشکار شده‌اند؛ از موج‌های گرمای سوزان گرفته تا خشکسالی‌ها، طوفان‌ها و حالا یکی از نگران‌کننده‌ترین پیامدها: افزایش سریع سطح دریاها. بر اساس تازه‌ترین پژوهش‌ها، سطح آب دریاهای جهان اکنون با سرعتی در حال افزایش است که در ۴۰۰۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. این روند نه تنها تهدیدی برای محیط‌زیست، بلکه خطری جدی برای میلیون‌ها نفر از ساکنان شهرهای ساحلی و اقتصاد جهانی محسوب می‌شود.
سرعت افزایش سطح دریاها چقدر است؟
گزارش جدیدی از دانشگاه راتگرز (Rutgers University) نشان می‌دهد که از سال ۱۹۰۰ میلادی تاکنون، سطح آب دریاهای جهان به‌طور میانگین سالانه ۱.۵ میلی‌متر افزایش یافته است. این نرخ، از هر بازه صدساله‌ای در هزاران سال گذشته بیشتر است. دانشمندان برای رسیدن به این نتیجه، هزاران سند زمین‌شناسی را بررسی کرده‌اند؛ از جمله صخره‌های مرجانی باستانی و جنگل‌های حرا که مانند «بایگانی‌های طبیعی» اطلاعات ارزشمندی از تاریخ سطح دریاها در خود ثبت کرده‌اند. این داده‌ها از حدود ۱۲ هزار سال پیش تا آغاز دوره هولوسن یعنی زمانی حدود ۱۱,۷۰۰ سال پیش پس از پایان آخرین عصر یخبندان بازسازی شده‌اند.
علت اصلی این پدیده چیست؟
به گفته یوچِنگ لین (Yucheng Lin)، نویسنده اصلی این پژوهش، دو نیروی عمده در پس این افزایش سریع نهفته‌اند:
- انبساط حرارتی اقیانوس‌ها
- ذوب شدن یخچال‌ها و صفحات یخی در مناطق قطبی
افزایش دمای زمین بر اثر تغییرات اقلیمی باعث می‌شود اقیانوس‌ها گرمای بیشتری جذب کرده و منبسط شوند؛ یعنی حجم بیشتری اشغال کنند. در کنار آن، یخچال‌های طبیعی و صفحات یخی، به‌ویژه در گرینلند و قطب جنوب، با سرعتی بی‌سابقه در حال ذوب شدن هستند و حجم عظیمی از آب شیرین را وارد اقیانوس‌ها می‌کنند.
گرینلند؛ نقطه بحرانی ذوب یخ
صفحه یخی گرینلند یکی از بزرگ‌ترین ذخایر آب شیرین در کره زمین است. طبق داده‌های جدید، این منطقه تنها در دوازده ماه از سپتامبر ۲۰۲۳ تا آگوست ۲۰۲۴، حدود ۸۰ میلیارد تن یخ از دست داده است.
نکته نگران‌کننده‌تر این است که این روند، برای بیست‌وهشتمین سال پیاپی ادامه دارد؛ یعنی سال‌هاست که میزان ذوب یخ در گرینلند از مقدار یخ تولیدشده بیشتر است. اگر کل صفحه یخی گرینلند ذوب شود، سطح دریاهای جهان حدود ۷.۴ متر افزایش پیدا می‌کند؛ افزایشی که می‌تواند شهرهای ساحلی و حتی کشورهایی را به‌طور کامل زیر آب ببرد.
پیامدهای انسانی و اقتصادی
طبق برآورد دانشمندان، به ازای هر یک سانتی‌متر افزایش سطح دریا، حدود شش میلیون نفر در سراسر جهان در معرض خطر مستقیم سیلاب‌های ساحلی قرار می‌گیرند.
بیشترین آسیب متوجه دلتاها و دشت‌های ساحلی کم‌ارتفاع است؛ مناطقی حاصلخیز و پرجمعیت که معمولا برای کشاورزی، حمل‌ونقل، بنادر و توسعه شهری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پژوهشگران هشدار می‌دهند که با بالا آمدن حتی چند سانتی‌متر از سطح دریا، خطر غرق شدن دلتاها و در نتیجه نابودی زمین‌های کشاورزی، زیرساخت‌های حیاتی و مسیرهای تأمین جهانی به‌شدت افزایش می‌یابد.
تهدید مضاعف برای چین و سایر شهرهای بزرگ
در این مطالعه، پژوهشگران به‌ویژه به وضعیت چین اشاره کرده‌اند. چین به دلیل تمرکز شهرهای بزرگ و اقتصادی خود در نزدیکی سواحل، با «تهدید مضاعف» روبه‌رو است. شهرهایی مانند شانگهای، گوانگژو و تیانجین نه تنها در مناطق کم‌ارتفاع واقع شده‌اند، بلکه بخش بزرگی از تولید و صادرات جهانی از همین نواحی انجام می‌شود.
با این حال، خطر فقط متوجه چین نیست؛ شهرهایی مانند نیویورک، جاکارتا و مانیل نیز که در دشت‌های ساحلی ساخته شده‌اند، با خطرات مشابهی مواجه‌اند و در صورت ادامه روند کنونی، ممکن است در دهه‌های آینده بخش‌هایی از آن‌ها زیر آب بروند.
پژوهش جدید دانشگاه راتگرز زنگ خطری جدی برای جهان است. افزایش سطح دریاها دیگر یک پیش‌بینی دوردست نیست؛ بلکه پدیده‌ای است که همین حالا در حال وقوع است و هر سال شتاب بیشتری می‌گیرد. اگرچه مقابله با این بحران نیازمند اقدامات جهانی مانند کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است، اما در عین حال، راه‌حل‌های محلی مانند ایجاد سدهای ساحلی، احیای جنگل‌های حرا و برنامه‌ریزی شهری مقاوم در برابر سیل نیز اهمیت حیاتی دارد.
امروز، هر سانتی‌متر افزایش سطح دریا به معنای میلیون‌ها انسان در معرض خطر است. آینده شهرهای ساحلی و امنیت غذایی جهان در گرو تصمیم‌های امروز ماست.
