به گزارش تجارت نیوز، در شرایطی که تغییرات اقلیمی به یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های جهانی تبدیل شده، بسیاری از راه‌حل‌ها همچنان بر کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر متمرکزند. اما یک موضوع کلیدی کمتر مورد توجه قرار گرفته است: نقش تغذیه و رژیم غذایی ما در بحران اقلیمی.
مطالعات جدید نشان می‌دهند که تغییر الگوهای غذایی در سراسر جهان می‌تواند تا ۱۵ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از کشاورزی را کاهش دهد و از ۱۵ میلیون مرگ زودرس در سال جلوگیری کند. این ارقام شگفت‌انگیز از گزارشی علمی و جامع توسط کمیسیون EAT-Lancet به دست آمده که با مشارکت دانشمندان برجسته جهانی تدوین شده است.
چگونه تغذیه ما به سلامت زمین و خودمان گره خورده است؟
گزارش جدید کمیسیون EAT-Lancet که ادامه‌ای بر نسخه اولیه آن در سال ۲۰۱۹ است، به بررسی دقیق نقش سیستم غذایی در سلامت انسان، تغییرات اقلیمی، تنوع زیستی و عدالت اجتماعی پرداخته است. نتیجه واضح است: اگر ما به سمت یک رژیم غذایی سالم‌تر و عمدتاً گیاهی حرکت نکنیم، نمی‌توانیم به اهداف اقلیمی جهانی برسیم، حتی اگر مصرف انرژی فسیلی را به‌طور چشم‌گیری کاهش دهیم.
یوهان راک‌استروم، رئیس مؤسسه تحقیقات تأثیر اقلیم در پوتسدام و یکی از نویسندگان این گزارش هشدار می‌دهد: «اگر از مسیر ناپایدار غذایی که در آن قرار داریم خارج نشویم، در مسیر مقابله با تغییرات اقلیمی شکست خواهیم خورد. همچنین امنیت غذایی، تنوع زیستی و سلامت انسان را هم از دست خواهیم داد.»
رژیم غذایی سلامت سیاره‌ای چیست؟
این گزارش «رژیم غذایی سلامت سیاره‌ای» را معرفی کرده است؛ رژیمی که بر مصرف بیشتر غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و مغزها تأکید دارد و در مقابل، مصرف گوشت قرمز و لبنیات را محدود می‌کند.
طبق توصیه این رژیم:
- مصرف گوشت قرمز (مانند گوشت گاو و گوسفند) باید به حدود یک بار در هفته محدود شود.
- مصرف پروتئین حیوانی و لبنیات به صورت روزانه ولی در مقادیر محدود انجام شود.
این الگو به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته که نقش بیشتری در بحران اقلیمی دارند و امکان انتخاب‌های غذایی بیشتری دارند، اهمیت زیادی دارد.
تأثیرات شگفت‌انگیز بر سلامت انسان و محیط زیست
بر اساس گزارش یورونیوز، تغییر رژیم غذایی می‌تواند سالانه از حدود ۱۵ میلیون مرگ زودرس جلوگیری کند. همچنین می‌تواند ۱۵ درصد از گازهای گلخانه‌ای ناشی از کشاورزی را کاهش دهد. اگر این تغییرات با بهبود بهره‌وری کشاورزی، کاهش ضایعات مواد غذایی و نوآوری‌های دیگر همراه شود، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌تواند تا ۲۰ درصد افزایش یابد.
امیلی کسیدی، پژوهشگر سازمان Drawdown، می‌گوید: «اگر مردم در کشورهای با درآمد بالا و متوسط مصرف گوشت قرمز را به هفته‌ای یک بار کاهش دهند، میزان کاهش گازهای گلخانه‌ای می‌تواند معادل کل انتشار سالانه گازهای گلخانه‌ای کشور روسیه باشد. این رقم، نشان‌دهنده‌ی تأثیر بسیار بالای تغییر رژیم غذایی در کاهش اثرات اقلیمی است.»
فراتر از اقلیم: عدالت، حقوق بشر و کیفیت زندگی
این گزارش فقط به تغییرات اقلیمی نمی‌پردازد. پژوهشگران به این نکته اشاره می‌کنند که سیستم غذایی فعلی:
- موجب آلودگی منابع آب و تخریب تنوع زیستی می‌شود.
- بهره‌کشی از کارگران بخش کشاورزی، به‌ویژه در کشورهای فقیر را در پی دارد.
- نزدیک به نیمی از جمعیت جهان به غذا، محیط زیست سالم یا شغل مناسب در زنجیره غذایی دسترسی ندارند.
گروه‌هایی مانند اقلیت‌های قومی، زنان، کودکان، بومیان و ساکنان مناطق درگیر جنگ، بیشترین آسیب را در این سیستم می‌بینند.
کاتلین مریگان، استاد سیستم‌های غذایی در دانشگاه ایالتی آریزونا، می‌گوید این گزارش از نظر گستردگی بی‌نظیر است و نشان می‌دهد که تمام اجزای تولید، مصرف و توزیع غذا به هم متصل هستند.
تغییرات کوچک، تأثیرات بزرگ
یکی از چالش‌های اصلی برای بسیاری از مردم، تغییر در عادت‌های غذایی است. غذا بخش مهمی از هویت فرهنگی و شخصی ماست.
اما پژوهشگران تأکید می‌کنند که لازم نیست تغییرات سختگیرانه و افراطی ایجاد کنیم. حتی کاهش مصرف گوشت بدون حذف کامل آن می‌تواند تأثیر مثبت چشم‌گیری داشته باشد.
راک‌استروم می‌گوید: «غذا یکی از شخصی‌ترین انتخاب‌هایی است که هر فرد می‌تواند داشته باشد. بخشی از سلامتی ما، مستقیماً به غذا وابسته است. با انتخاب‌هایی ساده ولی آگاهانه، می‌توانیم مسیر بهتری برای خودمان و سیاره انتخاب کنیم.»
گزارش کمیسیون EAT-Lancet پیام روشنی دارد: برای حفظ سلامت خودمان و سیاره، باید نگاهی تازه به غذایمان بیندازیم.
تغییر رژیم غذایی به سمت تغذیه سالم‌تر، گیاهی‌تر و پایدارتر نه‌تنها می‌تواند جان میلیون‌ها نفر را نجات دهد، بلکه یکی از کارآمدترین راه‌ها برای مقابله با بحران اقلیمی، کاهش آلودگی و حفظ تنوع زیستی است.
با نزدیک شدن به مذاکرات اقلیمی سازمان ملل در ماه نوامبر، دانشمندان از رهبران جهانی می‌خواهند که توصیه‌های علمی درباره غذا و کشاورزی را در سیاست‌های اقلیمی خود لحاظ کنند.
در غیر این صورت، با مسیری رو‌به‌رو خواهیم بود که هم سلامت ما را تهدید می‌کند و هم آینده سیاره را.
