به گزارش تجارت نیوز، قطر با ذخایر عظیم گاز طبیعی و نفت، بهویژه در زمینه گاز طبیعی مایع (LNG) به یکی از پیشروترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان در جهان تبدیل شده است. اما در حال حاضر، این کشور بهدنبال کاهش وابستگی به منابع هیدروکربنی و حرکت به سمت تنوع اقتصادی است. صندوق بینالمللی پول (IMF) و بانک جهانی بر این باورند که اگر قطر بتواند پروژههای غیر نفتی خود را به درستی مدیریت کند، میتواند به یکی از اقتصادهای پیشرو در جهان تبدیل شود.
کشاورزی: افزایش تولید داخلی با تکیه بر فناوریهای نوین
کشاورزی در قطر به دلیل شرایط بیابانی این کشور و کمبود منابع آبی همواره با چالشهای بزرگی روبهرو بوده است. این بازیگر با کمتر از ۱۰۰ میلیمتر بارش سالانه، یکی از خشکترین کشورها در جهان محسوب میشود. به همین دلیل، وابستگی به واردات مواد غذایی برای قطر مشکلی جدی است. با این حال، در سالهای اخیر، قطر تلاش کرده تا این وابستگی را کاهش دهد و به سمت خودکفایی غذایی حرکت کند. برای رسیدن به این هدف، دولت قطر با بهرهگیری از فناوریهای نوین کشاورزی، تلاش کرده تا تولیدات کشاورزی داخلی را افزایش دهد.
در این راستا، قطر بهطور جدی در حال استفاده از کشاورزی عمودی، گلخانهها و سیستمهای آبیاری قطرهای برای افزایش کارایی در مصرف آب است. کشاورزی عمودی بهویژه در فضاهای شهری قطر، فرصتهای جدیدی برای تولید سبزیجات و میوهها ایجاد کرده است، آن هم در شرایطی که گلخانهها به عنوان روشهای موثر در تولید محصولات کشاورزی در شرایط کنترلشده به شمار میروند. به گفته تحلیلگران بانک جهانی، این فناوریها باعث شدهاند که قطر بتواند بهطور چشمگیری مصرف آب را کاهش داده و تولیدات کشاورزی را افزایش دهد.
همزمان گزارشهای بانک جهانی پیشبینی میکند که قطر تا پایان سال ۲۰۲۵ قادر خواهد بود تولیدات کشاورزی خود را به میزان ۲۰ درصد افزایش دهد. این افزایش عمدتاً در بخشهای سبزیجات، میوهها و غذاهای محلی خواهد بود. تحلیلگران صندوق بینالمللی پول نیز به این نکته اشاره دارند که قطر با سرمایهگذاری بیشتر در بخش کشاورزی و توسعه سیستمهای آبیاری هوشمند میتواند از وابستگی به واردات مواد غذایی بکاهد و در عین حال امنیت غذایی داخلی خود را تقویت کند. این تغییرات به قطر کمک خواهند کرد که در شرایط بحرانهای جهانی مواد غذایی، خود را به عنوان یک کشور مستقلتر از لحاظ غذایی قرار دهد.
در کنار این تلاشها، دوحه همچنین در حال سرمایهگذاری در فناوریهای کشاورزی پایدار است تا بتواند به تولید محصولات با کیفیت بالا و با اثرگذاری کمتر بر محیط زیست دست یابد. تحلیلگران سازمان کشاورزی و مواد غذایی ملل متحد (FAO) نیز بر این باورند که قطر با تقویت بخش کشاورزی خود و بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته میتواند به یک مدل موفق کشاورزی در منطقه تبدیل شود.
به طور کلی، کشاورزی عمودی و فناوریهای آبیاری هوشمند به قطر این امکان را دادهاند که در شرایط سخت بیابانی و کمبود منابع آبی، بتواند خودکفایی غذایی خود را ارتقا دهد. در صورتی که این روند ادامه یابد، قطر میتواند به یک کشور پیشرو در کشاورزی پایدار در سطح منطقه خاورمیانه تبدیل شود.
پتروشیمی در مسیر رشد
صنعت پتروشیمی در قطر در حال حاضر یکی از بخشهای مهم اقتصادی این کشور است که از منابع گازی برای تولید مواد شیمیایی، پلاستیکها و آلیاژهای فلزی استفاده میکند. این کشور با بهرهبرداری از میدانهای گازی عظیم خود، بهویژه از نورثفیلد (میدان گازی آرش)، توانسته ظرفیتهای خود در حوزه پتروشیمی را گسترش دهد. تحلیلگران وزارت انرژی قطر گزارش میدهند که در سالهای اخیر، قطر پروژههای بزرگی را برای افزایش ظرفیت تولید پتروشیمی آغاز کرده و بهویژه در زمینه تولید محصولات با ارزش افزوده، پلاستیکهای تخصصی و مواد شیمیایی نوآورانه پیشرفتهای چشمگیری داشته است.
طبق گزارشهای وزارت فوق، قطر همچنان توانسته ظرفیت تولید پتروشیمی خود را از ۱۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۵ به بیش از ۲۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ افزایش دهد. این کشور بهویژه در زمینه تولید پلاستیکهای مهندسی، فیلمهای پلاستیکی با کاربردهای صنعتی، لوازم جانبی الکترونیک و مواد شیمیایی پیشرفته توانسته جایگاه خود را در بازار جهانی تثبیت کند.
پیشبینیها حاکی از آن است که تا سال ۲۰۲۵، قطر ظرفیت تولید پتروشیمی خود را به میزان ۳۰ درصد افزایش خواهد داد. تحلیلگران بانک جهانی پیشبینی میکنند که افزایش در ظرفیت تولید به ۵۰ میلیون تن در سال خواهد رسید. چنین رشدی در ظرفیت تولید نه تنها به تقویت صادرات محصولات پتروشیمی به بازارهای آسیای شرقی و اروپا خواهد انجامید، بلکه اقتصاد غیرنفتی قطر را بهطور قابل توجهی رونق خواهد داد. صندوق بینالمللی پول (IMF) نیز تاکید میکند که افزایش صادرات پتروشیمی میتواند به کاهش وابستگی قطر به درآمدهای نفتی و تنوع بخشی به منابع درآمدی این کشور کمک کند.
همزمان تحلیلگران صنعت پتروشیمی نیز باور دارند که توسعه ظرفیتهای پتروشیمی در قطر بهویژه در زمینه تولید محصولات با ارزش افزوده، میتواند جایگاه این کشور را در بازارهای جهانی پتروشیمی مستحکمتر کند و رقابتپذیری اقتصادی این کشور در برابر کشورهای بزرگ تولیدکننده مانند ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی را افزایش دهد. بانک جهانی نیز در گزارشی اشاره دارد که قطر با تقویت تولید پتروشیمی میتواند به بازارهای جدید و بهویژه بازارهای آسیایی و اروپایی وارد شود و سهم بیشتری از بازار جهانی محصولات پتروشیمی بهدست آورد.
سرمایهگذاری در زیرساختها برای جذب گردشگران بینالمللی
قطر در سالهای اخیر بهطور جدی به توسعه بخش گردشگری پرداخته است. پروژههای کلان گردشگری که شامل ساخت هتلهای لوکس، مراکز تفریحی و پروژههای توریستی بزرگ هستند، نقشی اساسی در تحقق اهداف توسعه این کشور ایفا میکنند. این بازیگر بهویژه در سالهای اخیر به سرعت در حال ساخت زیرساختهای پیشرفته از جمله هتلهای ۵ ستاره، مراکز خرید لوکس و مجموعههای تفریحی جهانی است.
طبق پیشبینیهای بانک جهانی، تعداد گردشگران بینالمللی قطر از سال ۲۰۲۲ بهطور پیوسته در حال افزایش است. این پیشبینی نشاندهنده رشد چشمگیر بخش گردشگری در قطر بهویژه بهدلیل پروژههای نوآورانه و زیرساختهای بهروز در حال شکلگیری است.
1. جام جهانی ۲۰۲۲: فرصتی طلایی برای گردشگری
برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ در قطر، بزرگترین رویداد ورزشی در جهان، فرصت طلایی دیگری برای این کشور در بخش گردشگری رقم زد. با توجه به آمادهسازیهای گسترده در آن بازه زمانی، قطر امروز در حال تکمیل زیرساختهای گردشگری و ورزشی است که قادر خواهند بود میلیونها گردشگر را جذب کنند. این پروژهها شامل ساخت استادیومها، هتلهای پنجستاره، مراکز تفریحی جدید و شبکههای حملونقل مدرن است. تحلیلگران سازمان گردشگری قطر معتقدند که قطر با تکمیل این زیرساختها میتواند تا پایان سال ۲۰۲۵ به یکی از مقاصد مهم گردشگری در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تبدیل شود.
2. توسعه مستمر زیرساختها و جذب گردشگران بینالمللی
پیشبینی میشود که توسعه زیرساختهای گردشگری در قطر موجب رشد قابل توجهی در گردشگری این کشور شود. تحلیلگران بانک جهانی نیز بر این باورند که پروژههای توریستی نوآورانه، که با مشارکت شرکتهای جهانی و استارتاپهای محلی در حال اجرا هستند، نه تنها جذب گردشگران بینالمللی را تقویت میکنند بلکه موجب خواهد شد تا اقتصاد غیرنفتی قطر بدین طریق رونق یابند. از منظری دیگر، طرحهایی چون توسعه پارکهای تفریحی و مراکز خرید بینالمللی میتواند قطر را به مقصدی محبوب برای گردشگران اروپایی و آسیایی تبدیل کند. طبق گزارشهای سازمان گردشگری قطر، تعداد گردشگران بینالمللی این کشور از سال ۲۰۲۲ بهطور پیوسته در حال افزایش است؛ بهویژه با افتتاح مراکز تفریحی جدید و هتلهای لوکس.
3. تاثیر پروژههای بزرگ بر جذب گردشگران
قطر با سرمایهگذاری در پروژههای بزرگ گردشگری و زیرساختهای بهروز، از جمله ساخت هتلهای لوکس و مراکز تفریحی مدرن، بهطور مستمر در حال تبدیل شدن به یک مرکز جهانی گردشگری است. طبق پیشبینیهای سازمان گردشگری قطر، با تکمیل پروژههای عظیم گردشگری، این کشور میتواند در سالهای آتی یک بازار گردشگری پررونق را بهویژه در آسیای شرقی و اروپا بهدست آورد. این رویکرد، علاوه بر ایجاد اشتغال و تقویت بخش خدمات، باعث تقویت اقتصاد غیرنفتی قطر نیز خواهد شد.
توسعه زیرساختهای حملونقل: از مترو تا فرودگاههای بینالمللی
قطر با هدف تسهیل تجارت و گردشگری در حال سرمایهگذاری کلان در زیرساختهای حملونقل است. این کشور بهویژه در زمینه پروژههای مترو، فرودگاههای جدید و شبکههای ریلی فعالیتهای گستردهای داشته است. پروژههای مترو دوحه که بهعنوان یکی از بزرگترین پروژههای حملونقل شهری در خاورمیانه شناخته میشود، شامل ۴ خط مترو و بیش از ۷۰ ایستگاه خواهد بود و انتظار میرود ظرفیت جابهجایی روزانه بیش از ۶۰۰ هزار مسافر را داشته باشد. این پروژهها قرار است تا پایان سال ۲۰۲۵ تکمیل شوند.
1. فرودگاه بینالمللی حمد
فرودگاه بینالمللی حمد با پروژههای توسعهای خود، در حال تبدیل شدن به یکی از هابهای اصلی حملونقل هوایی در منطقه است. طبق گزارشهای وزارت حملونقل قطر، این فرودگاه بهطور سالانه قادر به پذیرش بیش از ۳۵ میلیون مسافر خواهد بود و در آیندهای نزدیک به یکی از مراکز تجاری و گردشگری منطقه تبدیل خواهد شد.
2. پروژههای ریلی و تاثیر آنها بر توسعه تجاری
قطر همچنین به پروژههای ریلی توجه ویژهای دارد. این پروژهها شامل شبکههای ریلی سریعالسیر است که به اتصال دوحه به دیگر شهرهای اصلی کشور کمک خواهند کرد و ضمن کاهش زمان سفر، حملونقل تجاری را نیز تسهیل خواهد کرد. بهویژه پروژهای به نام Qatar Rail بهعنوان یکی از مهمترین شبکههای ریلی در حال توسعه است که ظرفیت جابجایی ۱۰ میلیون مسافر و ۱ میلیون تُن بار را خواهد داشت.
تحلیلگران صندوق بینالمللی پول (IMF) پیشبینی میکنند که تکمیل پروژههای حملونقل در قطر میتواند این کشور را به یکی از مراکز تجاری و گردشگری منطقه تبدیل کند. این پروژهها نه تنها باعث افزایش ارتباطات داخلی و بینالمللی میشوند بلکه باعث افزایش سهم قطر در تجارت جهانی خواهند شد. این زیرساختها به تسهیل تردد مسافران، پشتیبانی از تجارت بینالمللی و توسعه صنعت گردشگری در این کشور کمک خواهند کرد.
3. تاثیر پروژههای حملونقل بر اقتصاد قطر
با تکمیل پروژههای بزرگ حملونقل، قطر قادر خواهد بود به یک مرکز تجاری جهانی تبدیل شود. طبق تحلیلهای بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول، پروژههای حملونقل این کشور تاثیر زیادی بر اقتصاد غیرنفتی قطر خواهند گذاشت و زمینه را برای گردشگری و توسعه تجارت بینالمللی فراهم خواهد کرد، متغیری که موجب ایجاد فرصتهای شغلی و گسترش فعالیتهای تجاری در کشور میشود.
تحلیلگران آژانس بینالمللی حملونقل و تجارت معتقدند که قطر با سرمایهگذاری در حملونقل، زیرساختهای حملونقل هوایی و ریلی و تقویت سیستمهای جادهای میتواند به رشد پایدار اقتصادی و کاهش وابستگی به منابع هیدروکربنی دست یابد.
خیز قطر برای تبدیل شدن به قطب دیجیتال منطقهای
صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در قطر بهطور چشمگیری در حال رشد است. دولت این کشور با سرمایهگذاریهای کلان در حوزههای نوین مانند هوش مصنوعی (AI)، بلاکچین و اینترنت اشیاء (IoT) بهدنبال تبدیل قطر به قطب دیجیتال منطقهای است. طبق گزارشهای وزارت ارتباطات قطر، این کشور در حال ایجاد یک زیرساخت دیجیتال پیشرفته است که شامل فناوریهای جدید و نوآوریهای دیجیتال میشود. این زیرساختها نه تنها به تسهیل کسبوکارهای نوپا و استارتاپها کمک میکنند، بلکه قطر را به یکی از مراکز نوآوری دیجیتال در خاورمیانه تبدیل خواهند کرد.
طبق تحلیلهای بانک جهانی، این سرمایهگذاریها میتواند به رشد ۲۰ درصدی صنعت ICT منجر شود و قطر را به یک هاب دیجیتال پیشرفته تبدیل کند که در چارچوبش فناوریهای نوین بهطور گستردهای در بخشهای مختلف از جمله مالی، پزشکی، حملونقل و آموزش به کار گرفته میشوند.
1. حمایت از استارتاپها و نوآوریهای دیجیتال
یکی از مهمترین اهداف قطر در راستای توسعه صنعت ICT، حمایت از استارتاپها و کسبوکارهای نوپا است. پارکهای علمی و مراکز نوآوری از جمله طرحهای اصلی دولت قطر برای حمایت از استارتاپها هستند. این کشور با ایجاد محیطی مناسب برای نوآوران و شرکتهای فناوری، بهویژه در زمینه هوش مصنوعی، بلاکچین و پردازش دادههای بزرگ (Big Data)، تلاش دارد تا به جذب استارتاپها و سرمایهگذاران خارجی کمک کند. این پروژهها میتوانند چالشهای رقابتی جهانی را کاهش دهند و قطر را به قطب دیجیتال منطقهای تبدیل کنند. همزمان آمار صندوق بینالمللی پول (IMF) نشان میدهد که صنعت ICT در قطر تا پایان سال ۲۰۲۵ رشد ۳۰ درصدی را تجربه خواهد کرد. چنین رشدی عمدتا بهدلیل توسعه زیرساختهای دیجیتال، گسترش پارکهای علمی و حمایت از استارتاپهای فناورانه خواهد بود. این استراتژی میتواند به قطر کمک کند تا در سطح جهانی به یکی از مراکز نوآوری دیجیتال تبدیل شود.
2. آینده فناوریهای نوین در قطر
در چشمانداز بلندمدت، قطر بهعنوان یکی از پیشروترین کشورهای خاورمیانه در زمینه فناوریهای نوین، در حال برنامهریزی برای گسترش دامنه پروژههای دیجیتال خود است. طبق گزارش آژانس بینالمللی انرژی (IEA)، قطر در زمینه هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء میتواند به یکی از مراکز بینالمللی تحقیق و توسعه تبدیل شود. این کشور با همکاریهای بینالمللی و سرمایهگذاریهای داخلی در حال ایجاد آیندهای دیجیتال است که نه تنها اقتصاد دیجیتال این کشور را تقویت خواهد کرد، بلکه به آن امکان خواهد داد تا در عرصههای جهانی فناوری به رقابت بپردازد.
گامهای قطر به سوی انرژی پاک
قطر در حال سرمایهگذاری گسترده در پروژههای انرژی تجدیدپذیر، بهویژه در زمینههای انرژی خورشیدی و باد است. به ویژه ظرفیتهای خورشیدی قطر به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب و تابش نور خورشید در بیشتر ایام سال، موجب شده این بازیگر از پتانسیلهای بالایی برای تولید انرژی برخوردار است. پروژههای انرژی خورشیدی که شامل مزارع خورشیدی در سطح وسیع هستند، به قطر این امکان را میدهند که بیشترین بهره را از منابع طبیعی خود ببرد.
طبق گزارشهای وزارت انرژی قطر، این کشور با استفاده از فناوریهای نوین و پروژههای مدرن خورشیدی قادر است به بیش از ۳ هزار مگاوات ظرفیت انرژی خورشیدی دست یابد. تحلیلگران آژانس بینالمللی انرژی (IEA) پیشبینی میکنند که قطر با استفاده از پتانسیلهای بادی و خورشیدی خود، میتواند به یکی از پیشگامان جهانی در تولید هیدروژن سبز و انرژیهای پاک تبدیل شود. این کشور به سرعت در حال توسعه مزارع بادی و پروژههای انرژی خورشیدی در مقیاس بزرگ است که میتواند بخشی از نیازهای داخلی به انرژی را تامین و به تولید هیدروژن سبز کمک به سزایی کند.
توسعه پروژههای انرژی پاک و هیدروژن سبز
قطر بهویژه در زمینه تولید هیدروژن سبز بهعنوان یکی از اولویتهای کلیدی خود تمرکز کرده است. با توجه به ظرفیتهای بالای خورشیدی و بادی، این کشور قادر است هیدروژن سبز را از طریق الکترولیز با استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر تولید کند. طبق گزارشهای آژانس بینالمللی انرژی (IEA)، قطر با توجه به این ظرفیتها و پروژههای در دست اجرا، میتواند به یکی از پیشگامان جهانی در تولید هیدروژن سبز تبدیل شود و در بازار جهانی انرژیهای پاک نقش کلیدی ایفا کند. بر اساس تحلیلهای صندوق بینالمللی پول (IMF)، قطر با سرمایهگذاریهای کلان در انرژیهای تجدیدپذیر و فناوریهای کربنزدایی این پتانسیل را خواهد داشت تا به یک اقتصاد پایدار و کربنزداییشده تبدیل شود. این تغییرات نهتنها به کاهش انتشار کربن کمک خواهد کرد، بلکه به قطر این امکان را میدهد که در بازار انرژیهای پاک همپای کشورهای پیشرفته رقابت کند.
چشمانداز انرژی تجدیدپذیر
در آیندهای نزدیک، قطر میتواند به یکی از مراکز جهانی تولید انرژی پاک تبدیل شود و در کنار صادرات LNG، انرژیهای تجدیدپذیر و هیدروژن سبز را نیز در اختیار بازارهای جهانی قرار دهد. این امر موجب خواهد شد که قطر نه تنها از وابستگی به منابع هیدروکربنی بکاهد و به اقتصادی پایدار و کربنزداییشده دست یابد. علاوه بر این، قطر با بهرهبرداری از منابع انرژی پاک مانند خورشید و باد، میتواند علاوه بر تحقق اهداف زیستمحیطی، امنیت انرژی داخلی خود را نیز تقویت کند.
تحلیلگران صندوق بینالمللی پول (IMF) نیز بر این باورند که توسعه انرژیهای تجدیدپذیر میتواند به دوحه کمک کند تا به اقتصاد چندبعدی و پایدار دست یابد و در معرض نوسانات جهانی بازار نفت و گاز قرار نگیرد. در این میان گروهی از تحلیلگران تاکید دارند که توسعه انرژیهای تجدیدپذیر نه تنها به پایداری زیستمحیطی این بازیگرکمک خواهد کرد، بلکه موجب افزایش اشتغال در بخشهای مختلف خواهد شد. به ویژه در صنعت انرژیهای تجدیدپذیر که فرصتی فراهم میکند تا قطر با تولید هیدروژن سبز و پروژههای خورشیدی و بادی فرصتهای شغلی زیادی ایجاد و بخش غیر نفتی خود را تقویت کند. طبق پیشبینیهای بانک جهانی، این پروژهها میتوانند تا پایان سال ۲۰۲۵ موجب رشد ۱۰ درصدی اشتغال در بخش انرژیهای تجدیدپذیر شوند.
