بررسی روند رشد اجاره بها در کشورهای اروپایی نشان‌دهنده این است که کشور استونی در این قاره طی سال‌های 2010 تا 2022 بیشترین تورم اجاره را پشت سر گذاشته و تورمی بالغ بر 214 درصد را تجربه کرده است؛ این در حالی است که طی سال‌های 1391 تا 1400 اجاره ماهانه به‌علاوه سه درصد ودیعه پرداختی برای اجاره یک متر بنای مسکونی در تهران حدود متری ۵۴۰ درصد تورم داشته است.
بررسی گزارش‌های بانک مرکزی از تحولات بازار مسکن تهران حاکی از تغییر الگوی خرید مسکن است. گواه این امر افزایش سهم معاملات خانه‌های بالاتر از 20 سال در معاملات مسکن تهران است.
بعد از کشاکش کوتاه‌مدت کاندیداهای انتخابات 1403 بالاخره صبح شنبه آرای مسعود پزشکیان از رقیب پیشی گرفت و او نهمین رئیس‌جمهوری ایران شد. حالا سوال اینجاست که رئیس‌جمهوری جدید ایران باید چه دستورالعملی را پیاده کند تا آشفته‌بازار مسکن را سامانی ببخشد؟
بخشی از صحبت‌های سعید جلیلی، کاندیدای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در شب گذشته به مسکن اختصاص داشت. او معتقد به آمایش سرزمینی و نظارت بیشتر بر قیمت زمین است. با این حال منصور غیبی، تحلیلگر بازار مسکن در این باره به تجارت‌نیوز گفته است، کشور ظرفیت لازم برای واگذاری زمین و ساخت خانه‌های ویلایی را ندارد.
بررسی روند قیمت و تعداد معاملات مسکن طی سه سال فعالیت دولت ابراهیم رئیسی حاکی از آن است که نمودار قیمت مسکن با وجود روند کاهشی در سال ۱۴۰۲ مجموعاً تا فروردین ۱۴۰۳ سیری صعودی داشته است. این در حالی است که از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم، هر سال از تعداد معاملات املاک کاسته شده و بازار در رکود کامل فرو رفته است.
بازار اجاره سال 1403 را نیز مانند سال گذشته با تورم بالایی آغاز کرده است. این در حالی است که تنها اقدام دولت در این باره تعیین سقف اجاره‌بها در سراسر کشور بوده است. بیت‌الله ستاریان کارشناس بازار مسکن در این باره به تجارت‌نیوز گفته است این دست سیاست‌ها اکنون در بازار مسکن تاثیر مفیدی ندارد و در نهایت روند افزایشی اجاره‌بها مانند سال‌های گذشته تا شهریور ادامه خواهد یافت.
داده‌های کف بازار اجاره حاکی از آن است که قیمت بالای اجاره‌بها و سردرگمی مستاجران برای یافتن خانه‌ای با مبلغ مناسب، باعث بروز ناهنجاری‌هایی در این عرصه شده است؛ از جمله، مشکلاتی مانند شرط مشاوران املاک برای عرضه فایل‌های ویژه با کمیسیون بالاتر. داوود بیگی‌نژاد، نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران، نیز دراین‌باره به تجارت‌نیوز گفته است تورم عمومی و مشکلات اقتصادی در جامعه باعث شده مالکان به مستاجران فشار بیاورند تا به جای رهن، اجاره بیشتری پرداخت کنند.
بررسی‌های میدانی و گزارش‌های رسیده به تجارت‌نیوز حاکی از آن است که برخی مشاوران املاک در عوض ارائه فایل‌های مناسب، مبلغی افزون بر کمیسیون قانونی از مستاجران طلب می‌کنند. این در حالی است که پیگیری تجارت‌نیوز از اتحادیه مشاوران املاک حاکی از غیرقانونی بودن این کمیسیون است.
نسبت متوسط قیمت مسکن و دستمزدها طی سال‌های اخیر افزایش چشمگیری پیدا کرده است. بررسی آمارهای رسمی بیانگر آن است که فروردین 1396 متوسط قیمت مسکن نسبت به پایه حقوق، ماهانه 4.6 برابر برآورد می‌شده و فروردین امسال، این نسبت به 11.3 برابر رسیده است. این بدان معناست که افراد در سال جاری، باید نسبت به سال ۹۶ زمان بیشتری را برای خرید خانه در انتظار سپری کنند.
شعارهای انتخاباتی امسال درباره مسکن از بخش‌هایی بوده است که سر و صدای زیادی بر پا کرده و حواشی بسیاری داشته است. اما تا کنون 6 کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری درباره مسکن چه گفته‌اند و وعده‌های آنها تا چه اندازه قابل اجراست؟
منطقه یک، گران‌ترین منطقه تهران برای خرید مسکن است که از سال 1402 همسو با بازار مسکن در کل تهران، در حوزه معاملات شاهد رکود بوده است. اما بازار مسکن منطقه یک طی یک سال گذشته چه روندی داشته و اکنون در کف بازار این منطقه چه خبر است؟
فرا رسیدن زمان انتخابات همیشه باعث می‌شود خریداران و فروشندگان مسکن گوش به زنگ باشند و دنبال پاسخ این پرسش بگردند که آیا قیمت خانه پس از انتخابات افزایش می‌یابد یا خیر؟ مجید گودرزی، کارشناس بازار مسکن، در این باره به تجارت‌نیوز گفت: «کاندیداها اگر قوانینی مانند ساماندهی بازار مسکن و الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول را به طور جدی اجرا کنند، می‌توان گفت هیچ بهانه‌ای برای افزایش قیمت مسکن در ایران وجود ندارد.»
انتخابات ریاست‌جمهوری هر روز به موعد خود نزدیک‌تر می‌شود و بار دیگر وعده‌های عجیب کاندیداها از هر سو به گوش می‌رسد. یکی از بخش‌هایی که بیشترین وعده‌ها را به خود اختصاص داده، مسکن است که در حال حاضر شرایط نابسامانی را تجربه می‌کند. منصور غیبی، کارشناس اقتصادی درباره اظهارات کاندیداهای انتخابات درباره اقتصاد مسکن به تجارت‌نیوز گفت: «تغییر دیدگاه‌ها نشان می‌دهد، کاندیداها اعتراف می‌کنند سیاست‌ها در حوزه مسکن غلط بوده و اکنون به کلی‌گویی و جایگزینی مردم با دولت روی آورده‌اند.»
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری، درباره کاهش هزینه‌های ساخت مسکن مدعی شده است، اگر تنها هزینه ساخت مطرح باشد، زنجیره تولید را نیز می‌توان ارزان کرد و قیمت ساخت را تا 40 درصد پایین آورد. این در حالی است که حسن محتشم، عضو هیات مدیره انجمن انبوه‌سازان مسکن تهران، به تجارت‌نیوز گفته است هزینه‌های نظام مهندسی و صدور مجوز حجم بالایی از هزینه کلی ساخت را دربر نمی‌گیرد و هزینه‌های ساخت امروز بر مبنای شرایط اقتصاد کلان کشور تعیین می‌شود.
خرید و اجاره مسکن اکنون به یکی از اصلی‌ترین چالش‌های مردم تبدیل شده و از همین رو تعداد زیادی از وعده‌های کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری نیز به این بخش از اقتصاد اختصاص دارد. علیرضا زاکانی، کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری، نیز وعده داده است طی یک دوره چهارساله می‌تواند دغدغه مسکن را برطرف کند. محمود اولاد، کارشناس اقتصاد مسکن، در تحلیل این ادعا به تجارت‌نیوز گفته است اگر چهار سال پیاپی رشد اقتصادی بالای 6 درصد باشد، بحران مسکن متوقف می‌شود.
مغفول ماندن بخش خصوصی در ایران یکی از اصلی‌ترین دلایل رکود و رشدنکردن صنایع است؛ صنعت ساختمان نیز در این باره مستثنی نیست. دولت در دهه‌های گذشته حضور پررنگی در پروژه‌های دولتی ایفا کرده و این در حالی است که بخش خصوصی هر روز بیشتر، از ساخت و ساز عقب‌نشینی می‌کند. منصور غیبی، کارشناس بازار مسکن در این باره به تجارت‌نیوز گفت: «شکل‌دهی اقتصادی با هدف نیل به سود مشارکت در حوزه مسکن، می‌تواند سرمایه‌های سرگردان و انباشته در حوزه‌های غیرمولد و کاذب را سازماندهی کرده و بخش مسکن را به دست بخش خصوصی احیا کند.»
محمدباقر قالیباف، رئیس فعلی مجلس شورای اسلامی و کاندیدای ریاست‌جمهوری، شب گذشته در یک برنامه تلویزیونی انتخاباتی ادعا کرد، قصد دارد در دولت خود شاخص دسترسی به مسکن را تا ۷.۵ سال کاهش دهد. اکنون این سوال مطرح است که قالیباف در صورت تکیه بر مسند ریاست‌جمهوری چگونه قرار است این وعده را محقق کند؟ آیا قیمت مسکن را کاهش می‌دهد یا میزان درآمدها را به صورت انفجاری بالا می‌برد تا مردم بتوانند تنها در مدت هفت سال و نیم، آن هم در صورت ثبات قیمت‌های فعلی و با تمام درآمد خود، خانه‌دار شوند. کامران ندری، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، میزان تحقق وعده‌های قالیباف در حوزه مسکن را بررسی کرده است.
بازار مسکن شرایط مطلوبی ندارد و افزایش قیمت‌ها همزمان با کاهش قدرت خرید مردم، این بازار را در رکود تورمی فرو برده است. مجید گودرزی، کارشناس بازار مسکن، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز اظهار کرده است این بازار دچار تورم مزمن است و کسی حاضر نیست سرمایه خود را در بازار مسکن قفل کند.
پرونده پروژه پهنه طبیعت همچنان باز است و خریداران واحدهای مسکونی این پروژه، از ابتدای امسال، طی سه مرحله در اعتراض به توقف ساخت‌وساز، تجمع کرده‌اند. کارشناسان پیش از این نیز اعلام کرده بودند ساخت واحدهای پروژه پهنه طبیعت، باغ گیاه‌شناسی را دچار آسیب جدی می‌کند. با این حال، دولت با وجود تشکیک بر سر مالکیت این زمین‌ها، مصرانه پروژه را جلو برد و اکنون متقاضیان را در وضعیت بلاتکلیفی قرار داده است.
بررسی آگهی‌های اجاره مسکن در شهر تهران نشان می‌دهد، مردم به دلیل کاهش توان اقتصادی در سال‌های گذشته، اکنون حاضر به اجاره خانه‌ها و سوئیت‌هایی هستند که متراژ برخی از آنها به 20 متر هم نمی‌رسد. برای مثال، مالک اتاقی 16 متری و بالای 33 سال، سوئیت خود را به دو تا سه نفر اجاره می‌دهد.
