تورمی که مسکن در سال‌های گذشته پشت سر گذاشته اکنون دیگر بر کسی پوشیده نیست. تورمی که دولت در سال 1402 با استفاده از خبردرمانی و کاهش تعداد معاملات سعی کرد از سرعت آن بکاهد. آیا دولت می‌تواند به کنترل قیمت مسکن در سال 1403 نیز ادامه دهد؟
گزارش‌های بانک مرکزی از تحولات بازار مسکن تهران نشان می‌دهد سهم خرید خانه‌هایی با عمر بیش از 20 سال، در سال‌های اخیر مسیری افزایشی را پشت سر گذاشته است. بنا بر گزارش اسفند 1402، سهم این واحدها از معاملات مسکن به 25.5 درصد رسیده است، در حالی که آمار بهمن حدود 20 درصد ثبت شده بود. اما چرا خرید خانه های کلنگی روند افزایشی دارد؟
بانک مرکزی با انتشار گزارش تحولات بازار مسکن تهران در اسفندماه، اعلام داده‌های مربوط به بازار املاک در سال 1402 را به پایان رساند. به این ترتیب مشخص شد که متوسط قیمت مسکن در نیمه سال 1402 رشدی هفت درصدی را پشت سر گذاشته و تعداد معاملات نیز در این بازه 6 ماهه افزایشی 100 درصد داشته است.
بازار مسکن نیز مانند هر بازار مالی و سرمایه‌ای دیگری در ایران، از قیمت دلار و نوسانات آن تاثیری مستقیم می‌پذیرد. بر این اساس، اگر قیمت دلار سال 1403 روند باثباتی را طی کند، بازار مسکن چه افقی خواهد داشت؟ رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران در این باره به «تجارتنیوز» گفت: «اگر در سال آینده ثبات قیمت وجود داشته باشد و از سوی دیگر تولید مسکن هم انجام بگیرد، شاهد ثبات قیمت مسکن خواهیم بود.»
بررسی بازار مسکن عربستان نشان می‌دهد، این کشور تورمی نسبتا صعودی را در بخش مسکن پشت سر گذاشته و در آغاز سال 2024 تورمی معادل 7.8 درصد را تجربه کرده است. اما تورم مسکن عربستان از چه دلایلی نشات می‌گیرد و دولت عربستان برای کنترل آن چه راهکارهایی را در نظر گرفته و تا چه اندازه موفق بوده است؟
پروژه نهضت ملی مسکن یکی از محوری‌ترین سیاست‌های دولت سیزدهم است، اما گذر زمان مشخص کرد انتقادهای ابتدایی کارشناسان در مورد آن حقیقت دارد. این پروژه از ابتدای آغاز به کار ابراهیم رئیسی با موانع بسیاری مواجه بوده است که هربار نیز مشکلات جدیدی سر راه آن قرار می‌گیرد، تا آنجا که دولت سعی دارد با استفاده از آمارسازی در زمینه ساخت واحدهای این پروژه کم و کاست‌ها را در این زمینه پنهان کند.
سیاست‌های انقباضی و محدودیت فعالیت مشاوران املاک از اصلی‌ترین سیاست‌های دولت در سال 1402 هستند که در بازار مسکن پیاده شد. رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران درباره سیاست‌های دولت در بازار مسکن به «تجارتنیوز» گفت: «سیاست‌های دولت به‌جز قسمتی که به مشاوران املاک مربوط می‌شد، تقریبا موفق بوده است. دولت تمام مشکلات را به گردن بنگاه‌های املاک انداخت و معتقد بود که آنها مسئول گرانی مسکن هستند.»
امارات متحده عربی در سال‌های اخیر یکی از اصلی‌ترین کشورهای منطقه در زمینه جذب مهاجر و توریسم بوده و همین مسئله نیز تورم مسکن در این کشور را افزایشی کرده است. امارات اما سیاست‌هایی را در این زمینه به‌کار گرفته که تا حد زیادی به خانه‌دار شدن ساکنان بومی و مهاجران کمک کرده است.
قیمت مسکن سال 1402 را نسبت به سال‌های گذشته با مسیری کاهشی و باثبات به پایان رساند. اما از آنجا که این کاهش قیمت برآمده از سیاست‌های انقباضی دولت بود نمی‌توان چندان به تاثیر مثبت آن بر مسیر کلی بازار امیدوار بود.
بانک مرکزی و مرکز آمار ایران از اصلی‌ترین نهادهایی هستند که آمارهای مربوط به بخش مسکن را در ابعاد مختلف منتشر می‌کنند، اما برخی کارشناسان معتقدند آمارهای مربوط به این بخش دقیق و کافی نیست. رئیس اتحادیه مشاوران املاک در این باره به «تجارتنیوز» گفت: «هنوز سند جامعی برای تولید مسکن وجود ندارد. اینکه گفته می‌شود کشور در حال حاضر چه مقدار به مسکن نیاز دارد آمارهایی ذهنی و احتمالی است.»
دولت سال گذشته برای دریافت کد رهگیری سامانه خودنویس را معرفی کرد. مسئولان معتقد بودند با استفاده از این سامانه به‌جای سامانه قبلی فعالیت بنگاه‌های املاک محدود و در نهایت نظارت بر بازار بیشتر می‌شود؛ اقدامی که موجب اعتراض صاحبان بنگاه‌های املاک شده است. حالا اعلام شده است که استفاده از سامانه خودنویس از ابتدای سال جاری اجباری است.
بازار مسکن در سال 1402 با استفاده از سیاست‌های انقباضی دولت، ثبات و کاهش قیمتی نسبی را تجربه کرده است. اتفاقی که برخی از کارشناسان آن را مضر می‌دانند و برخی دیگر از کارشناسان آن را فرصتی می‌دانند تا دولت با استفاده از آن سامانی به بازار مسکن ببخشد. دبیر اتحادیه مشاوران املاک تهران در این باره به «تجارتنیوز» گفت: «اکنون قیمت مسکن مثل یک فنر جمع شده است. دولت باید از این فرصت پایین ماندن قیمت، بهترین استفاد را ببرد و راهکاری بیاندیشد.»
قیمت دلار بار دیگر بر مسیر افزایشی قرار گرفته و مردم در انتظار هستند تا ببیند با توجه به سناریوی قیمت دلار در سال 1403، قیمت مسکن چه روندی را می‌پیماید. دبیر اتحادیه مشاوران املاک تهران در گفت‌وگو با «تجارتنیوز» به این سوال پاسخ داده است.
دولت سیزدهم برای کنترل بازار مسکن در سال 1402 از راحت‌ترین راه، یعنی برقراری رکود در بازار مسکن استفاده کرد. البته کارشناسان اعتقاد دارند ضربه‌ای که این رکود بر بدن بی‌جان بازار مسکن وارد کرده کمتر از افزایش قیمت نبوده است. رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران در این باره به «تجارتنیوز» گفت: «سیاست‌های دولت در سال 1402، سیاست‌هایی کنترلی و انقباضی بود و با توجه به سابقه دولت‌های گذشته و ترک فعل‌هایی که در این زمینه صورت گرفته بود، بحرانی در بخش مسکن طی سال 1402 به‌وجود آمد.»
رکود، پررنگ‌ترین مشخصه بازار مسکن در سال ۱۴۰۲ بود. پدیده‌ای که دولت در آن دخالت قابل‌توجهی داشت و کاهش قدرت خرید مردم نیز مزید بر عمق آن شد. حال با ورود به سال جدید پیش بینی قیمت مسکن در سال ۱۴۰۳ به سمت رکود است یا رونق؟ فردین یزدانی، کارشناس اقتصاد مسکن، به این پرسش پاسخ می‌دهد.
تسهیلات مسکن در ایران به دو دسته بدون سپرده و پرداخت در صورت داشتن سپرده در بانک عامل تقسیم می‌شوند. اما در مجموع در طرح‌های مختلف تا چه سقفی متقاضیان می‌توانند تسهیلات دریافت کنند؟
بازار مسکن در سال 1402 با تاثیر از سیاست‌های انقباضی و رکود بازار، نوسان محدودی را تجربه کرد و تا پایان دی، متوسط قیمت مسکن در تهران 13 درصد افزایش داشت.
سال 1402 روزهای پایانی خود را می‌گذراند و این در حالی‌ست که شورای عالی کار هنوز تکلیف حق مسکن کارگران در سال 1402 را مشخص نکرده است. حق مسکن امسال تنها 900 هزار تومان تعیین شده بود و این در حالی است که تورم مسکن و اجاره‌بها همچنان از توان مردم خارج است و این مبلغ عملا یک شوخی به‌نظر می‌رسد.
گزارش مرکز آمار از شاخص‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور نشان می‌دهد، تعداد صدور پروانه‌های ساخت در مناطق شهری از سال 1394 تا پاییز 1402 نوسان بالایی را تجربه کرده است؛ با این حال در تمام این سال‌ها نه‌تنها هیچ‌گونه پیشرفت قابل توجهی در زمینه صدور پروانه و در نتیجه ساخت و ساز در کشور صورت نگرفته، بلکه این شاخص، کاهشی 0.3 درصدی را تجربه کرده است.
خبرها حاکی از آن است که از ابتدای اردیبهشت‌ماه سال آینده، قانون کنترل بازار مسکن و اجاره اجرایی می‌شود. اما با توجه به اینکه این طرح سال‌های گذشته عملا بیش از یک مانور نمایشی در بازار مسکن نبوده، در سال پیش رو تا چه اندازه می‌تواند در کنترل بازار اجاره مفید واقع شود؟
