قیمت غذا چقدر گران شده است؟

بر اساس اطلاعات منتشر شده مرکز آمار ایران درمرداد ماه 1399 مشاهده می‌شود که از 24 اقلام خوراکی که قیمت آنها منتشر شده است، چهار قلم خوراکی با کاهش قیمت نسبت به تیر ماه مواجه بوده است که تخم مرغ ماشینی با 11 درصد، سیب درختی با 10.1 درصد، گوجه فرنگي با 5.1 درصد و سیب زمینی با 2.6 درصد از جمله این اقلام هستند.

در مقابل بیست قلم خوراکی دیگر در مرداد ماه نسبت به تیر ماه 99 افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند که شامل پرتقال محصول داخل با 43.7 درصد، موز با 21 درصد، پنير ايراني پاستوريزه با 12.6 درصد، شير پاستوريزه با 10.8 درصد، برنج خارجي درجه يك با 10.5 درصد و ماست پاستوريزه با 8.8 درصد از جمله این اقلام هستند.

همچنین خيار با 6.8 درصد، شكر با 5.8 درصد، قند با 5.1 درصد، پياز با 4.2 درصد، مرغ ماشيني با 4 درصد و چای خارجي بسته ای با 3.9 درصد هم در این فهرست قرار دارند. بر اساس این گزارش در ماه مرداد روغن مايع هم با 3.8 درصد، گوشت گوسفند با 2.6 درصد، گوشت گاو يا گوساله با 2.1 درصد، برنج ایرانی درجه يك با 2 درصد، عدس با 1.9 درصد، لوبيا چيتي با 1.5 درصد، كره پاستوريزه (کره حیوانی) با 1.4 درصد و رب گوجه‌فرنگي با 1.2 درصد فزایش قیمت را تجربه کرده‌اند.

نکته 1: برخی از محصولات دارای قیمت بالایی بوده و برخی قیمت کمتر و درصد تغییرات به تنهایی نمی‏‌تواند نماینده خوبی برای نشان دادن تاثیر نوسانات قیمت بر کاهش یا افزایش قدرت خرید مصرف‏‌کننده باشد. در سبد مصرفی خانوار، این میزان تغییرات قیمت است که با توجه به درآمد مشخص خانوار در ماه تعیین می‏‌کند به چه میزان از چه کالایی، توانایی مالی و قدرت خرید برای محصولات وجود دارد.

برای مثال گوشت مرغ درمرداد ماه حدود 4درصد افزایش قیمت داشته و درحدود 685 تومان به قیمت هر کیلوگرم اضافه شده در مقابل با اینکه گوشت گوسفند 2.6 درصد افزایش قیمت داشته اما هر کیلو 2657 تومان افزایش قیمت داشته است.گوشت گوسفند درصد تغییر قیمت کمتری داشته اما میزان تغییر قیمت آن بیشتر از گوشت مرغ بوده است.

نکته 2: درصد تغییرات قیمت اقلام خوراکی در مرداد ماه 99 نسبت به مدت مشابه سال قبل به جز گوشت گاو يا گوساله، رب گوجه‌فرنگي و سیب زمینی برای بقیه اقلام با افزایش قیمت مواجه بوده که بیشترین افزایش به ترتیب مربوط به عدس با 136درصد، برنج خارجی درجه یک با 108.5 درصد و پرتقال محصول داخل با 68.8 درصد افزایش قیمت در یک سال مواجه بوده است.

ارقام جدول نشان می‌دهد که برنج (خارجی)، حبوبات و لبنیات که بخشی از تامین غذای سبد مصرفی خانوار را عهده‌دار است در مجموع با تورم شدید بالای 300 درصد روبرو بوده است. برای سبد مصرفی برنج ایرانی درجه يك، برنج خارجی درجه یک، شير پاستوريزه، ماست پاستوريزه، پنير ايراني پاستوريزه، کره پاستوریزه،تخم مرغ، لوبیا چیتی، عدس و گوشت گوسفند طی این یک سال حدود 55هزار تومان برای یک کیلو سبد غذایی مورد نظر اضافه شده است.

نکته 3: نگاهی به اطلاعات و آمار استانی حاکی از تفاوت قیمت اقلام خوراکی است به طوری که دامنه تغییرات بین27 تا 107درصد بر حسب محصول متفاوت است. به عنوان نمونه برای برنج خارجی درجه یک کمترین و بیشترین میانگین قیمت در سطح استانها به ترتیب 16818 و 22974 تومان برای هر کیلو در نوسان بوده است که اختلاف بین کمترین و بیشترین قیمت برای هر کیلو 6 هزار تومان است.

این اختلاف قیمت که می‌تواند تهدیدی برای امنیت غذایی خانوار باشد به عوامل مختلفی از جمله نزدیکی و دوری به مبادی وارداتی، میزان تورم استانی، شبکه توزیع و فروش و بازاریابی وابسته است.

نکته 4: افزایش قیمت شدید کالاهای اساسی که در سبد خانوار نقش مهمی در تغذیه آنان دارد، احتمال حذف این اقلام خوراکی از سبد مصرفی خانوار به‌خصوص در دهک‌های پایین درآمدی را به دنبال دارد که امنیت غذایی خانوار را تهدید می‌کند.

از سوی دیگر با افزایش قیمت اقلام خوراکی و کاهش تقاضای موثر برای آنان، بازار فروش محصولات محدود و تولیدکننده را با مشکل فروش مواجه می‌کند. به عنوان مثال قیمت گوشت گوسفندی 7.5 برابر قیمت تخم‌مرغ و حدود 6برابر قیمت گوشت مرغ برای هر کیلو در مرداد ماه است.

نکته 5: موضوع دیگر درباره مواد غذایی است که جانشین هم بوده و در صورت افزایش قیمت یکی، دیگری جایگزین آن می‌شود، اما ملاحظه می‌شود که قیمت انواع گوشت رقم بالایی است و تامین بخشی از غذای خانوار از طریق لبنیات و حبوبات که با افزایش قیمت روبرو شده را دچار مشکل می‌کند.

توجه به جانشینی مواد غذایی از جمله موضوعاتی است که بر قیمت بازار مواد غذایی تاثیر دارد که ضرورت دارد به منظور تامین امنیت غذایی خانوار به این مساله توجه شود. آمار نشان می‌دهد عدس و لوبیا افزایش قیمت قابل توجهی ذاشته است.

برای اطلاع از جزییات بیشتر درباره روند رشد قیمت مواد غذایی یادداشت کدام کالاها در خرداد گران‌تر شد؟ را مطالعه کنید.