چرا بنزین باید گران شود؟
اخیرا پستی در فضای مجازی مشاهد کردم که استدلال میکرد قیمت بنزین نباید زیاد شود. دو ایراد اساسی در آن مطلب وجود داشت که در این یادداشت به شرح آن میپردازم. مضمون آن استدلال این بود:
1: هزینه استخراج یک بشکه نفت در کشور ۹ دلار است.
2: وقتی قیمت جهانی یک بشکه نفت ۵۲ دلار و قیمت جهانی یک بشکه بنزین ۶۸ دلار است، یعنی بنزین ۳۰ درصد گرانتر از نفت است.
3: پس وقتی هزینه تولید یک بشکه نفت در کشور ۹ دلار است، هزینه تولید یک بشکه بنزین در ایران حدود ۱۱/۷ دلار خواهد بود.
4: چون هر بشکه ۱۵۹ لیتر است، پس هزینه یک لیتر بنزین نیز تقریبا ۷ سنت است. یعنی حتی اگر دلار را ۱۲ هزار تومان حساب کنیم، بنزین لیتری ۸۸۰ تومان خواهد بود.
این موضوع یعنی هماکنون هم داریم بیش از مقدار واقعی برای بنزین پول پرداخت میکنیم. پس شما اقتصاددانهای نئولیبرال نفوذی، چرا دولت را تحریک میکنید بنزین را گران کند؟غربزدهها! چه دشمنی با مردم دارید؟!
اما ایراد این تحلیل چیست؟
۱) وقتی نفت بشکهای ۵۲ دلار و بنزین بشکهای ۶۸ دلار است، علتش این است که هزینه پالایش یک لیتر نفت به جهت تولید یک لیتر بنزین تقریبا ۱۰ سنت خواهد بود. چون هر بشکه ۱۵۹ لیتر است، اختلاف قیمت عمدهفروشی یک بشکه نفت و یک بشکه بنزین همیشه حدود ۱۶ دلار است. چه نفت بشکهای ۱۰ دلار و چه بشکهای ۱۰۰ دلار باشد، باز هم تفاوتی نخواهد کرد. اختلاف نرخ عمده فروشی نفت و بنزین حدود لیتری ۱۰ سنت یا بشکهای ۱۶ دلار است، نه ۳۰ درصد.
پس حتی اگر بخواهیم عنوان کنیم چون نفت ملی است، پس مردم باید بابت هر بشکه بنزین فقط هزینه استخراج نفت و پالایش بنزین را بپردازند، باز هم یک بشکه بنزین به میزان ۹ دلار به اضافه ۱۶ دلار، یعنی ۲۵ دلار خواهد بود.
۲) اگر بنزین را بشکهای ۲۵ دلار در نظر بگیریم، لیتری حدودا ۱۶ سنت خواهد شد، که با دلار ۸ تومانی (نیما) هر لیتری ۱۲۵۰ تومان، و با دلار ۱۲ تومانی (آزاد) هر لیتر ۱۹۰۰ تومان خواهد بود. اگر میانگین این مقدار را در نظر بگیریم، حدودا لیتری ۱۵۰۰ تومان خواهد بود.
این در حالی است که وقتی بنزین را بشکهای ۶۸ دلار در نظر میگیریم، با دلار ۸ تومانی لیتری ۳۵۰۰ هزار تومان، و با دلار ۱۲ تومانی لیتری ۵۲۰۰ تومان خواهد بود. حال چه کاری درست است؟ بنزین حدود لیتری ۵۰۰۰ تومان باشد، یا از محل نفت، بنزین را ۱۵۰۰ تومان توزیع کنیم، یعنی ۳۵۰۰ تومان یارانه بدهیم؟
نفت، سرمایه ملی است، یعنی حق مردم خواهد بود. بر این مبنا، یک عده اظهار میکنند دولت نفت را به قیمت هزینه تمام شده آن، یعنی لیتری ۱۶ سنت، به مردم بفروشد، تا منافع این سرمایه به مردم برسد. اما اشکال این استدلال چیست؟
مصرف میانگین هر بزرگسال ایرانی، روزی ۱/۵ لیتر بنزین است. یعنی اگر بنزین را به جای لیتری ۵۰۰۰ تومان، لیتری ۱۵۰۰ تومان بخرد، هر ایرانی به صورت میانگین روزی ۵۲۵۰ تومان یارانه دریافت میکند.
سوال این است که تکلیف ایرانیِ غیرمیانگین چیست؟
تقریبا ۸۵ درصد ایرانیها کمتر از میانگین بنزین مصرف میکنند. حق ایرانی که روزی نیم لیتر بنزین مصرف میکند، از سرمایه ملی چه میشود؟ کسی که خانهاش به محل کارش نزدیک است، یا به دلیل توان پایین مالی قدرت خرید ماشین ندارد و به جای تاکسی، با اتوبوس رفتوآمد میکند، مصرف بنزینش کمتر از میانگین است. پس حق این افراد از سرمایه ملی چه خواهد شد؟
سهم افرادی که کمتر از میانگین مصرف میکنند در جیب افرادی که بیشتر از میانگین بنزین مصرف میکنند، میرود. یعنی همان افرادی که یک ماشین خودشان دارد، یک شاسیبلند برای همسرش گرفته، یک شیشسیلندر زیر پای پسرش انداخته و هر آخر هفته هم با چهار پنج تا ماشین به ویلای شمال میروند!
اشکالی ندارد که بروند شمال! ما که بخیل نیستیم! فقط چرا سهم فقرا از سرمایه ملی را به به آنها میدهید؟ پول داشته و شاسیبلند خریده، اگر حلال بوده، نوش جانش باشد. اما چرا حق فرد اتوبوسسوار از نفت را به صاحب شاسیبلند میدهید؟ غرض از ملی کردن نفت این نبود!
حالا اگه بنزین را لیتری ۵۰۰۰ تومان بفروشیم، شاید بعد از مدتی مصرف میانگین به روزی ۱ لیتر برسد. در این حالت اگه به هر نفر روزی ۳۵۰۰ تومان نقد بدهیم، طبیعتا فردی که پیاده به سرکار میرود، فردی که با تاکسی رفتوآمد میکند و فردی که با شیشسیلندر سرکار میرود، به طور مساوی از نفت ملی شده برخوردار میشوند. فردی که مصرفش میانگین بوده است، تغییری احساس نمیکند. چون همانقدر که هزینهاش بالا رفته، عوایدش هم بیشتر خواهد شد. اما 85 درصدی که کمتر از میانگین مصرف میکردند، حالا قدرت خرید بیشتری دارند.
اگر نفت سرمایه ملی است، باید یکسان به همه مردم یکسان برسد. مستتر کردن این سرمایه در کالاهای مصرفی، عمده بهره نفت را به اقلیت ثروتمند میرساند. اقتصاددانها به دنبال راهی هستند که دسترسی همه به سرمایه ملی یکسان باشد.
منبع: برگرفته از کانال پویا ناظران
نظرات