مهدیه اسماعیلی 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
فیلترشکن، اپلیکیشن مورد علاقه ایرانیان
پس از اعمال محدودیت‌های اینترنتی فیلترشکن در دسته اپلیکیشن‌های محبوب ایرانیان قرار گرفت. قیمت فیلترشکن‌ها نیز با افزایش چشمگیر مواجه شد.
به گزارش تجارت‌نیوز ، بیش از 3 ماه از اعمال محدودیت‌های اینترنت و فیلترینگ برخی شبکه‌های اجتماعی خارجی مانند اینستاگرام و واتساپ می‌گذرد. این اتفاق باعث روی آوردن بسیاری از کاربران به استفاده مضاعف از فیلترشکن‌ها شد.
فیلترشکن؛ اپلیکیشن محبوب ایرانیان
استفاده از فیلترشکن طی این مدت محبوبیت فراوانی بین کاربران پیدا کرده است. اخیرا روزنامه اعتماد از محبوبیت فزاینده فیلترشکن‌ها در میان کاربران خبرداد. طبق این گزارش از میان 50 برنامه محبوب این روزهای ایرانیان در فروشگاه‌هایی مانند گوگل‌پلی 40 مورد مربوط به فیلترشکن است.
به عنوان مثال در ساعت 20 روز 9 دی و در فهرست فروشگاه گوگل، 10 برنامه نخستین یا فیلترشکن است یا پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی فیلترشده مانند تلگرام، واتساپ و اینستاگرام؛ یعنی در کنار فیلترشکن‌ها، سه برنامه هم دیده می‌شود که اولی اردیبهشت 97 فیلتر شد و دو پیام‌رسان دیگر نیز در تابستان امسال به سرنوشت تلگرام دچار شدند. همچنین این گزارش از استفاده 80 درصد کاربران فضای مجازی از فیلترشکن سخن به میان آورد.
چندی پیش نیز وبسایت تحلیلی داده لایفوب با پایش و تحلیل داده‌های گوگل‌پلی، ازابتدای مهرماه تا نیمه آذر 1401 به معرفی 100 اپلیکیشن محبوب ایرانی پرداخت. طبق این گزارش از میان 10 اپلیکیشن محبوب میان کاربران ایرانی، 8 اپلیکیشن در دسته فیلترشکن‌ها قرار داشت.
همچنین طبق دسته‌بندی ۱۰۰ اپلیکیشن محبوب کاربران ایرانی گوگل‌پلی در پاییز ۱۴۰۱، ۷۱٪ از اپ‌ها در دسته فیلترشکن‌ها و ۱۴٪ از آنها در دسته پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی قرار داشتند.
بازار داغ فیلترشکن‌ها
این اتفاقات روی قیمت فیلترشکن نیز تاثیرات زیادی گذاشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت فیلترشکن در این مدت به طرز چشمگیری افزایش داشته است. با وجود اینکه در این مدت اقدامات فراوانی برای حمایت از پلتفرم‌های داخلی انجام شده و اغلب مسئولان به کاربران تاکید می‌کنند که از پلتفرم‌های بومی استفاده کنند، اما به‌نظر می‌رسد که نه تنها کاربران جذب آنها نشده‌اند، بلکه ترجیح می‌دهند برای دستیابی به پلتفرم‌های خارجی از فیلترشکن‌های گران استفاده کنند.
یکی از فروشندگان فیلترشکن در این باره به تجارت‌نیوز گفت: «قیمت فیلترشکن براساس حجم و مدت زمان استفاده از فیلترشکن است. از آنجایی که نرخ مصوبی هم وجود ندارد هر فروشنده می‌تواند قیمت دل‌خواهی ارائه دهد.»
او درباره علت افزایش قیمت وی‌پی‌ان و فیلترشکن‌ها اینگونه گفت: «به شرایط اینترنت نیز بستگی دارد، اگر اعمال فیلترینگ در اینترنت شدید باشد، قیمت‌ها بالاتر می‌رود. فروشنده‌ای ممکن است که اشتراک یک ماهه را به قیمت 30 هزار تومان و فروشنده دیگری همان سرور را با قیمت یک‌ونیم میلیون بفروشد.»
این فروشنده در ادامه توضیح داد: «این موضوع هم وجود دارد که برخی از فروشندگان به نیاز مشتری نگاه می‌کنند، اگر مشتری نیازمند پول نباشد یا سرور را برای یک شرکت بخواهد، سرور 30 هزار تومانی با قیمت‌های بالاتری به آنها فروخته می‌شود.»
او ادامه داد:«فروش فیلترشکن‌ها در زمان‌هایی که محدودسازی اینترنت تشدید می‌شود؛ فروش فیلترشکن و وی‌پی‌ان هم افزایش می‌یابد. به طوری که اوایل قطعی اینترنت در طول روز شاید یک الی دو مشتری برای خرید فیلترشکن مراجعه می‌کردند، اما حالا روزانه چیزی حدود 60 نفر درخواست وی‌پی‌ان دارند.»
براساس بررسی‌‌هایی که تجارت‌نیوز انجام داده است، قیمت میانگین فیلترشکن با آی‌پی ثابت و حجم نامحدود برای یک کاربر در یک ماه حدود 80 هزار تومان، دو ماه 130 هزار تومان و سه ماه 200 هزار تومان است که با بالاتر رفتن زمان استفاده از فیلترشکن، قیمت‌ها تا یک میلیون تا دو میلیون تومان هم می‌رسد. البته برخی از فروشندگان هم قیمت‌های بالاتری را به بهانه‌های مختلف اعلام می‌کنند.
همچنین اگر یک آی‌پی مشترک برای چندین کاربر فعال شود، قیمت آن کمی کاهش می‌یابد. به عنوان مثال قیمت یک آی‌پی 90 روزه برای دو نفر حدود 330 هزار تومان می‌شود. در این میان، برخی از فروشندگان هم اشتراک فیلترشکن را با قیمت‌های قبلی ولی به‌عنوان تخفیف به مشتریان غالب می‌کنند.
با وجود اینکه فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی به جز اینکه درصد استفاده از فیلترشکن‌ها را بالا برده، آورده دیگری برای دولت نداشته است، همچنان بعضی از اپلیکیشن‌های ایرانی فیلتر هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد استفاده گسترده از VPN برای دولت زیان‌آور نیز هست.
فیلترینگ برای دولت زیان‌آور است
چندی پیش، کیوان نقره‌کار، کارشناس فناوری درباره چالش‌هایی که استفاده از فیلترشکن‌ها برای دولت ایجاد می‌کند، به تجارت‌نیوز گفت: در چنین مواردی بیشترین زیان متوجه خود دولت است. زیرا فناوری بالاخره راه خودش را پیدا می‌کند. زمانی که اپلیکیشن‌هایی مانند اینستاگرام و واتساپ که کاربران زیادی دارند، فیلتر می‌شود، چرخش دیتای اینترنت در کشور کاهش می‌یابد و به دنبال این موضوع درآمد و بودجه وزارت ارتباطات و نهادهای ذی‌ربط هم کاهش پیدا می‌کند. از طرفی تعطیل شدن کسب‌وکارها، کاهش مالیات و بیمه (که از مهم‌ترین راه‌های درآمدی دولت است) را به همراه دارد.
او درباره به خطر افتادن امنیت کاربران و سرورهای ایران با استفاده مکرر از فیلترشکن‌ها اضافه کرد: استفاده از مسیرهای انحرافی برای دور زدن فیلترینگ، مشکلاتی را برای امنیت کاربر و همچنین برای امنیت شبکه‌ای که فیلترشکن روی آن اعمال شده، به وجود می‌آورد.
یعنی این محدودسازی بستری را برای بروز مشکلات امنیتی در فضای وب فراهم می‌کند. در این مورد می‌توان به حملات سایبری و هک وبسایت‌های برخی نهادهای دولتی و غیردولتی که در روزهای اخیر شاهد آن بودیم، اشاره کرد.با این تفاسیر شبکه‌های اجتماعی همچنان فیلتر هستند و ظاهرا مشخص نیست این اتفاق تا چه زمانی قرار است ادامه پیدا کند.
آخرین اخبار حوزه استارتاپ و تکنولوژی را اینجا در صفحه استارتاپ تجارت‌نیوز بخوانید.
نظرات