ساخت خانه های 25 متری همان خبری است که طی هفته‌های گذشته بازار مسکن را به لرزه درآورده و چشم‌انداز مبهمی را برای متقاضیان واقعی مسکن ترسیم کرده است. خشایار باقرپور، رئیس اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران که به‌عنوان طراح پروژه خانه های 25 متری شناخته می‌شود، انتقادها را منصفانه نمی‌داند. وی انبوه‌سازان را در ایجاد این فضای مه‌آلود درباره طرح خود مقصر دانسته و آنها را به مناظره دعوت کرده است. اما پشت پرده ساخت این خانه‌ها چیست و جواز ساخت مسکن با این متراژ حداقلی، چگونه صادر شده است؟
ساخت و ساز صنعتی، روشی است که به وسیله آن می‌توان کیفیت و خروجی کار ساختمان‌سازی را بهبود داد. اما در ایران این روش چقدر در ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ محمدرضا علوی‌پور، دبیر کمیته علمی سمپوزیوم بین المللی مدیریت ساخت(ICMS) به تازگی بیان کرده است که چالش اصلی صنعت ساختمان در ایران سنتی بودن آن است.
به تازگی استاندار تهران، ساخت مسکن کوچک متراژ را برای شروع زندگی جوانان و تشکیل خانواده مناسب دانسته اما وزارت راه و شهرسازی انتساب خانه ۲۵ متری به وزارت راه و شهرسازی را تکذیب کرد.
روش جدید ساخت مسکن ملی با ورود انبوه‌سازان در حالی در وزارت راه و شهرسازی کلید خورده است که انبوه‌سازان معتقد هستند بروکراسی صدور پروانه و مجوزات مربوط به ساخت اگر حذف شود سرعت ساخت بالا می‌رود.
همراه با رکود حاکم بر بازار معاملات مسکن و کاهش قیمت ناشی از آن حالا مشاهدات میدانی نشان می‌دهد، رکود در ساخت و ساز قیمت مصالح ساختمانی را با کاهش نسبی مواجه کرده است.
وزارت راه و شهرسازی در گزارشی به تشریح عملکرد بخش مسکن وزارتخانه از ابتدای آغاز به کار دولت سیزدهم تا پایان تیرماه پرداخته و مدعی شده اکنون یک میلیون و ۴۷۶ هزار و ۹۹۱ واحد نهضت ملی مسکن در سراسر کشور در دست ساخت است. اما بررسی‌ها حاکی واقعیت دیگری است!
پروژه مسکن‌های حمایتی در ایران در حالی روند ناموفقی را پشت سر می‌گذارد که در برخی کشورهای دیگر مانند آمریکا این طرح‌ها با وجود کاستی‌ها روندی مثبت را پشت سر گذاشته و قشر بزرگی از دهک‌های پایین اجتماع را صاحب خانه کرده‌اند. اما ویژگی اصلی اجرای این طرح‌ها در آمریکا چیست و چرا یک پای مسکن حمایتی در ایران همیشه می‌لنگد؟
دولت که پیش از این اعلام کرده بود به خانواده‌های دارای چهار فرزند و بیشتر (زیر ۲۰ سال) زمین یا واحد مسکونی رایگان اهدا می‌کند حالا در ماده ۱۰ لایحه اصلاحی دو فوریتی قانون بودجه درخواست کرده است این زمین‌های رایگان به صاحب فرزندان چهارقلو و بیشتر متولد سال ۱۴۰۰ به بعد اختصاص یافته و تصحیح شود.
گزارش‌های رسیده از روند آماده‌سازی عرصه برای ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن نشان‌دهنده کمبود زمین است. برای مثال در شهر پرند هم‌اکنون تقاضا نسبت به عرضه چهار برابر اعلام شده است.
دو سال از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد و هنوز حتی یک واحد مسکونی از پروژه نهضت ملی مسکن به متقاضیان تحویل نشده است. مهمترین دلیل عقب‌ماندگی این پروژه کمبود منابع مالی است که حالا به نظر می‌رسد دولت با افزودن بانک‌های جدید برای پشتیبانی مالی از آن، راهکار تازه‌ای یافته است؛ اما آیا بانک‌ها توان ورود به این پروسه را دارند؟
افزایش هزینه تهیه خانه برای زیست حداقلی به‌ویژه در شهری مانند تهران برخی را با این سوال مواجه کرده است که در حال حاضر خرید مسکن برای خانوارها به‌‍صرفه‌تر است یا ساخت آن؟
در شهر جدید پرند بیش از ۱۷ هزار واحد نهضت ملی مسکن به مرحله‌ی ساخت رسیده، اما به‌دلیل تقاضای بالا با کمبود زمین مواجه شده که مدیرعامل شهرهای جدید قول داده تا پایان سال جاری کسری زمین در این شهر برطرف شود.
وزارت اقتصاد وعده‌های جدیدی از قبیل کاهش زمان اخذ پروانه ساخت برای واحدهای مسکونی طرح نهضت ملی مسکن و همچنین راه جدیدی برای تامین مالی این پروژه ارائه داده است. حالا باید دید این موارد چه تاثیری بر پیشبرد ساخت واحدهای مسکن ملی خواهد گذاشت.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور هزینه ساخت هفت گروه ساختمانی در سال ۱۴۰۲ را ابلاغ کرده است که نسبت به اعلام سال قبل ۳۸ تا ۴۸ درصد افزایش یافته است.
یک نماینده مجلس با انتقاد از عملکرد دولت در اجرای طرح نهضت ملی مسکن گفته است که آمارها و نتایج نشان می‌دهد وضعیت تولید مسکن در این دولت نیز روند مطلوب و امیدوارکننده‌ای ندارد. به نظر می‌رسد وضعیت غیرشفاف سیاست‌های تولید مسکن، اکنون صدای مجلس همسو با دولت را هم درآورده است.
وزارت راه و شهرسازی از جمله وزارتخانه‌های زمین‌گیر دولت به شمار می‌رود. بی‌عملی این وزارتخانه طی سال‌های اخیر موجب بحرانی‌شدن وضعیت مسکن در کشور شده است. در همین حال وضعیت راهسازی نیز طی این سال‌ها چندان مطلوب نبوده و مشکلات کمی و کیفی در این زمینه نیز همچنان باقی‌ست. بر همین اساس بحث تفکیک این وزارتخانه دوباره مطرح شده است؛ آیا این بار مسکن از راه جدا خواهد شد؟
شرایط ساخت و ساز هم مانند دیگر ابعاد حوزه مسکن چند سالی است که با بحران روبه‌روست. به گفته سازندگان مسکن، حاشیه سود انبوه‌سازان به دلیل افزایش هزینه‌های ساخت پایین آمده و در نتیجه میل به مهاجرت برای ساخت و ساز در کشورهای همسایه مانند عراق و عمان را به دنبال داشته است.
