وام ودیعه مسکن که در جهت کاهش فشار اجاره‌بها بر مستاجران به تصویب رسیده، شامل حال زنان کمتر از 35 سال و مردان کمتر از 45 سال نیست! این در حالی‌ست که اکنون مجردهای بیشماری به‌ویژه در شهر تهران، پا به پای سرپرست خانوارها متحمل تورم اجاره هستند.
محله گیشا یکی از محله‌های غربی تهران است که بررسی آگهی‌های اجاره خانه در آن نشان می‌دهد، می‌توان با رهن 100 تا 200 میلیون تومان در آن سوئیت‌های کوچک‌متراژ اجاره کرد. همچنین اگر مستاجران رهنی معادل 250 تا 300 میلیون تومان داشته باشند و بتوانند اجاره‌ای بیش از 15 میلیون تومان پرداخت کنند، امکان این را دارند تا در گیشا خانه‌هایی با متراژ متوسط و عمر بالا اجاره کنند.
ماه گذشته خبری از «جهش قیمت مسکن» و «اوج‌گیری تورم عمومی» به‌عنوان عاملان اصلی «تحریک نرخ رشد اجاره‌بها» نبود، ضمن آنکه روند این دو در ماه‌های قبل نیز کاهشی بود. با این حال، اجاره‌بها در مرداد «بیشترین رشد ماهانه از ابتدای۱۴۰۳» را تجربه کرد؛ ۳.۲درصد. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از التهاب تازه در بازار اجاره حاکی است «دستپخت سیاستگذار در قالب سقف دولتی اجاره‌بها» نیروی مولد جدید تورم اجاره شده است. موجرها مکلفند اجاره‌بها را حداکثر ۲۵درصد نسبت به پارسال افزایش دهند و این تصمیم روی «سطح شکننده عرضه» اثر منفی گذاشته است.
یک گزارش از بازار اجاره مسکن ۶ کلان‌شهر کشور حاکی است، با معیار «اجاره‌‌بهای پیشنهادی» در فایل‌‌های موجود در بازار، هزینه اجاره‌‌نشینی به ترتیب در تهران، کرج، شیراز، اصفهان، مشهد و تبریز بیشترین رقم است.
محله استاد معین، یکی از محلات منطقه 9 تهران، به داشتن واحدهای نقلی معروف است. بررسی آگهی‌های اجاره مسکن در این محله حاکی از آن است که با رهن 100 میلیون تومان و اجاره زیر 10 میلیون تومان هنوز می‌توان در محله استاد معین خانه کوچک‌متراژ اجاره کرد.
قوانینی همچون سقف افزایش اجاره‌بها برای حمایت از مستاجران و پرداخت تسهیلات به نهضت ملی مسکن برای خانه‌دار شدن مردم تصویب شده‌اند؛ اما نه صاحب‌خانه‌ها و نه بانک‌ها آن‌ها را اجرا نمی‌کنند.
نایب رئیس اتحادیه املاک با اشاره به اینکه میانگین نرخ اجاره‌بها در تهران بیش‌از ۵۰ درصد افزایش داشته است، گفت: با توجه به رشد قیمت‌ها در بازار مسکن، مستأجران دیگر به خرید خانه فکر نمی‌کنند.
تورم اجاره‌بها در تهران باعث شده اجاره خانه به یکی از اصلی‌ترین دغدغه خانوارها تبدیل شود. اکنون علاوه بر اجاره ماهانه، میانگین بالای میزان رهن نیز از عوامل آشفته‌بازار کنونی محسوب می‌شود. اما اکنون با رهن 300 میلیون در کدام مناطق تهران می‌توان خانه اجاره کرد؟
این روزها، در حالیکه افزایش نجومی اجاره‌بها زندگی را برای مستاجران دشوار کرده است، دولت با تعیین سقف ۲۵ درصدی برای افزایش اجاره‌بها و تهدید به پلمب دفاتر مشاوران املاکی که از این حد فراتر بروند، می‌کوشد از گرانی بیشتر قیمت اجاره جلوگیری کند.
نایب رییس اتحادیه مشاوران املاک استان تهران با بیان اینکه در حالیکه نرخ تورم نقطه به نقطه ۴٧ درصد و تورم سالانه ٣٧ درصد است مالکان حاضر به افزایش اجاره تا ٢۵ درصد نیستند، گفت: اجاره‌بها در برخی از مناطق به بیش از ۵٠ درصد افزایش پیدا کرد.
افزایش چشمگیر اجاره‌بها طی سال‌های گذشته آثار بسیاری از خود در دامن اقتصاد و اجتماع ایران به جا گذاشته است. بررسی آگهی‌های مربوط به اجاره خانه نشان می‌دهد، اکنون بیش از هر زمان دیگری، آگهی‌های مربوط به خانه‌های اشتراکی فزونی گرفته است. این موج حالا از مستاجران عبور کرده و به مالکانی رسیده است که به دنبال هم‌خانه می‌گردند تا با دریافت مبلغ اجاره، بخشی از هزینه‌های زندگی خود را پرداخت کنند.
درکه یکی از محله‌های منطقه 2 شهرداری تهران است که بررسی آگهی‌های فروش خانه در آن نشان از متوسط بالای قیمت مسکن و اجاره‌بها دارد. اکنون یک آپارتمان 78 متری و 13 ساله در این محله قیمتی بیش از 10 میلیارد تومان دارد و همچنین اجاره سوئیتی 12 متری نیز در درکه نیازمند پرداخت رهنی بالغ بر 80 میلیون تومان است.
گزارش مرکز آمار ایران از تورم تیرماه 1403 نشان می‌دهد، تورم دو بخش مسکن و اجاره در مقطع ماهانه بالغ بر 2.9 درصد ثبت شده است. همچنین مسکن و اجاره در بازه نقطه به نقطه و سالانه نیز افزایش قیمتی نزدیک به یکدیگر را تجربه کرده‌اند.
در محله پیروزی برای رهن هرمترمربع از یک واحد آپارتمان، بسته به موقعیت قرارگیری در منطقه از 8 میلیون تومان شروع می‌شود و به 20 میلیون تومان به ازای هرمترمربع نیز می‌رسد.
تمایل مستاجران به تمدید قرارداد بیشتر شده و مستاجران سعی می‌کنند روی یک قیمت با موجر توافق کنند. دلیل این امر واضح است؛ با تمدید قرارداد می‌توانند از پرداخت هزینه‌های جابه‌جایی و کمیسیون بنگاه خودداری کرده و برایشان به صرفه‌تر است.
دولت آمریکا با «سقف تشویقی» به جنگ تورم اجاره مسکن می‌رود. طرح تنظیم اجاره‌بها در این کشور بعداز «عبور یک واحد درصدی تورم اجاره از میانگین تاریخی» تدوین شده و براساس آن، نرخ رشد حداکثر ۵درصد برای موجرها تعیین شده است. اما این نرخ، «دستوری» نیست، بلکه با ۵فن اقتصادی، در ازای «معافیت‌های مالیاتی برای موجرهای حقوقی» برای نیمی از خانه‌های اجاره‌ای در بازار اعمال می‌شود. ابزار معجزه‌گر «مالیات سالانه ملکی» که در غرب، عامل بازدارنده سوداگری است، اینجا هم به کار سیاستگذار آمد.
بازار رهن و اجاره خانه هم‌اکنون از بازار خرید و فروش پیشی گرفته و اکثر واسطه‌های ملکی فعالیت در بازار اجاره را در پیش گرفته‌اند؛ چراکه بازار خرید و فروش همچنان خالی از معامله‌گران است.
