فعالسازی مکانیسم ماشه اگرچه به طور مستقیم وابستگی چندانی به بخش مسکن ندارد، اما میتواند با ایجاد انتظارات تورمی و مهاجرت سرمایهها به بازارهای موازی، رکود در معاملات املاک و اختلال در روند تولید مسکن را رقم بزند؛ موضوعی که کارشناسان راه برونرفت از آن را در کنترل تورم، تسهیلات ارزانقیمت و حذف قوانین دستوپاگیر توسط دولت و مجلس میدانند.
رکود مسکن در ایران تنها یک پدیده بخشی نیست، بلکه بازتابی از سیاستگذاریهای ناکارآمد پولی، ضعف در نظام تسهیلاتدهی بانکی و شرایط ناپایدار اقتصاد کلان است. ترکیب این عوامل باعث شده تا بازار مسکن از نقش پیشران خود در اقتصاد فاصله بگیرد و به یک بخش راکد تبدیل شود. فردین یزدانی، کارشناس اقتصاد مسکن با نقدی جدی بر رویکردهای سیاستگذاری در حوزه مسکن، تاکید میکند که بدون بهبود متغیرهای بنیادین اقتصاد کلان، هرگونه سیاست پولی یا اعتباری در حوزه مسکن عملا بیاثر است. به گفته او وقتی خانوارها توان بازپرداخت وام را ندارند، اعطای تسهیلات بانکی هم مشکلی را حل نمیکند.
بازار مسکن سال گذشته را در رکود و خوابی عمیق سپری کرد؛ رشد قیمتها در کنار کاهش قدرت خرید مردم تا حدی شدید و جدی بود که دیگر تقاضای مصرفی در بازار مشاهده نمیشد. سرمایهگذاران نیز به دلیل مشکل نقدشوندگی بازار مسکن، تمایلی به این بازار نشان نمیدادند. اما آیا امکان خروج از این رکود و بازگشت تعادل به بازار وجود دارد؟ مجید گودرزی، کارشناس بازار مسکن، در گفتوگو با تجارتنیوز گفته است که وامهای بانکی حتی کفاف خرید 6 تا هفت متر زمین را هم نمیدهند و دولت نیز تبدیل به بزرگترین محتکر زمین در کشور شده است؛ عاملی که به گفته او، مانعی برای حل بحران مسکن و زمینه ورشکستگی این بازار شده است.
هر سال، نزدیک عید نوروز یک پرسش رایج بین خریداران و فروشندگان مسکن این است که در بازار مسکن چه خبر است و آیا اکنون زمان مناسبی برای خرید و فروش است یا خیر. اما مدتی است که اسم بازار مسکن با رکود گره خورده است؛ بازاری که برخی آن را سرمایهای و برخی غیرسرمایهای میدانند.
بازار مسکن طی سالهای اخیر با رکود عمیقی مواجه شده است و سرمایهگذاران و خریداران از ورود جدی به این بازار خودداری میکنند. اما علت اصلی این بیمیلی چیست و چه زمانی این روند تغییر خواهد کرد؟ منصور غیبی، کارشناس بازار مسکن، به تجارتنیوز گفته است که انتظارات ممتد و پیدرپی، هم از لحاظ سیاسی و هم اقتصادی، باعث شده مردم سرمایههای خود را وارد بازار مسکن نکنند. به گفته او، این وضعیت اما پایدار نخواهد ماند و از دیماه به بعد میتوان نشانههایی از بازگشت تدریجی خریداران و سرمایهگذاران به بازار مسکن را مشاهده کرد.
بازار مسکن طی سالهای اخیر در رکود عمیقی فرو رفته و خریداران با احتیاط بیشتری برای معاملات وارد بازار میشوند. از ابتدای امسال به دلیل تعدد تحولات سیاسی داخلی و بینالمللی این رکود عمیقتر هم شده؛ به طوری که حتی متقاضیان مصرفی نیز برای ورود به بازار مردد هستند. اما آیا اکنون با تثبیت نسبی شرایط سیاسی در منطقه، تعیین تکلیف ریاست جمهوری در آمریکا و سیاستهای اقتصادی دولت چهاردهم، بازار مسکن از رکود خارج میشود؟ در پاسخ به این سوال، منصور غیبی، کارشناس بازار مسکن، به تجارتنیوز گفته است که تثبیت امنیت در منطقه و سیاست ارز تکنرخی میتواند زمینه خروج بازار مسکن از رکود را فراهم کند.
زمانیکه که پیش فروش مسکن توسط مشاوران املاک صورت میگرفت سرمایه ولو اندک به سمت تولیدکننده هدایت میشد. اما امروز میبینیم که بازار مسکن قفل شده است و سازنده، واحد مسکونی خود را نمیتواند به فروش برساند و به همان نسبت نمیتواند تولید کند.
بازار مسکن طی سالهای گذشته با افزایش سرسامآور قیمتها و کاهش شدید قدرت خرید مردم، در رکودی عمیق فرو رفته است. برخی از کارشناسان معتقدند بازار مسکن در پایان سال بهویژه در شب عید رونق میگیرد. با این حال مجید گودرزی، کارشناس بازار مسکن به تجارتنیوز گفته است که این بازار نه تنها جذابیتی برای سرمایهگذاران ندارد، بلکه قفل شدن معاملات و قیمتهای غیرواقعی، وضعیت را بحرانی کرده است.
کارشناس مسکن گفت: در حال حاضر در کشور مالیات بر خانههای خالی که وجود دارد بازدارنده نیست در نتیجه نرخ موثر مالیات بر خانه های خالی باید به گونه ای افزایشی باشد تا کسی خانه را خالی نگه ندارد.
فعالان بازار مسکن اعلام می کنند قیمت مسکن هنوز خود را با دلار ۴۰ هزار تومانی عرضه می کند و این در حالیست که بیگی نژاد نایب رئیس اول اتحادیه مشاوران املاک تهران می گوید با گذشت ۵۰ روز از سال اتفاق خاصی در بخش قیمت مسکن رخ نداده است.
دبیر کانون سراسری انبوهسازان گفت: با توجه به عرضه اندک مسکن در طول ۱۰ سال گذشته و ادامه این روند در سال جاری پیش بینی می شود بازار مسکن همچنان در حالت رکود باقی بماند.
اتاق تعاون ایران شامخ ساختمان را منتشر کرده است که نشان میدهد، این شاخص در دیماه 49.45 بوده که افزایش را نسبت به آذرماه تجربه کرده و به عدد 50 نزدیکتر شده است. به این ترتیب فعالان اقتصادی امیدوارند ساخت و ساز مسکن از رکود خارج شود.
رکود در بازار مسکن و کاهش حاشیه سود ساخت و ساز باعث شده است که ریسک سرمایهگذاری برای سازندگان مسکن تا اندازه زیادی افزایش پیدا کند؛ شرایطی که میتواند عامل اصلی کاهش عرضه مسکن در بازار باشد. اما رکود و بیعلاقگی انبوهسازان برای ورود به بازار چه پیامدهایی در پی دارد؟
آمارها و مشاهدات میدانی، حاکیست که صنعت ساخت و ساز طی چند سال گذشته رکود بیسابقهای را تجربه کرده است. این رکود ناشی از دو عامل کاهش قدرت خرید متقاضیان و بیانگیزگی سازندگان بوده است. سوال این است که همین دو عامل، تحت تاثیر چه شرایطی ایجاد شدهاند؟
مشارکت در ساخت، طی سالهای گذشته یکی از راههای خانهدار شدن برای افرادی بود که پول نقد معادل قیمت یک ملک را در دست نداشتند، اما میتوانستند به مرور زمان، مبالغی را برای تکمیل واحدهای مسکونی، پرداخت کنند. با این حال، طی سالهای اخیر این نوع سرمایهگذاری تا حد زیادی تضعیف شده است. علیرضا کمیجانی، حقوقدان و متخصص قراردادهای ملکی در گفتوگو با تجارتنیوز به بررسی چالشهای حقوقی مشارکت در ساخت پرداخته است.
همانطور که بارها و بارها در مورد آن نوشته شده، رکود بازیگر اصلی حوزه مسکن در سال 1402 است؛ رکودی که هم در معاملات و هم در ساخت و ساز پررنگ است. اما با وجود سیطره رکود بر بازار مسکن و قیمت بالای ساخت در کشور، چه چشماندازی از سال 1403 وجود دارد? راهحل خروج از وضعیت رکودی مسکن چیست؟
افزایش قیمت مسکن طی سالهای گذشته، دولت را دست به دامن ابزارهای مختلفی از جمله فروش متری مسکن، صندوقهای زمین و ساختمان و حالا صندوق املاک و مستغلات کرده است. این در حالیست که بازار همچنان شاهد تعمیق رکود تورمی است. آیا در چنین شرایطی، ابزارهای سرمایهگذاری از قبیل صندوقها میتوانند در تغییر وضعیت بازار، موثر باشند؟
