نرخ فرونشست زمین در ایران، بین بالاترین رتبه‌های جهان قرار دارد و دومین جایگاه را به خود اختصاص داده است. بسیاری از استان‌های کشور در بخش‌های توسعه‌یافته، با خطر شدید فرونشست و آسیب جبران‌ناپذیر به مخازن آب زیرزمینی خود مواجه هستند.
معاون شهردار گرگان با بیان اینکه کانال احداث شده در ۲۵ ساله پیش عامل ریزش زمین شده است، تصریح کرد: عدم استفاده از میلگرد درساخت کانال سبب ضعف، سستی و درنهایت ریزش کانال شده است.
بر اساس جدیدترین مطالعات، ۳.۵ درصد از مساحت کشور در حال فرونشست است. به گفته محققان، استان کرمان نرخ فرونشست وحشتناکی را تجربه می‌کند و نرخ فرونشست در این منطقه، بیش از ۳۵ سانتی‌متر در سال ثبت شده است.
کاوه مدنی گفت: اگر مدیران کشوری بخواهند بر مشکلات محیط‌زیستی‌شان فائق آیند، باید سعی کنند اقتصادشان را سالم نگه دارند. اقتصاد سالم برای ایران اقتصادی است که صرفاً بر نفت و منابع طبیعی متکی نیست.
البرز، سی و یکمین استان کشور است که تنها 15 سال از عمر تشکیل آن می‌گذرد. در حالی که این استان تنها برای زندگی 700 هزار نفر ظرفیت دارد، اکنون بین سه تا چهار میلیون نفر در آن ساکن هستند. همین شرایط، البرز را با چالش‌هایی در زمینه آب و فرونشست زمین مواجه کرده است. البرز در میان 10 استان با بیشترین تاثیرگذاری بر تولید ناخالص داخلی کشور قرار دارد و ضریب جینی آن بهتر از نرخ کشوری است؛ در عین حال از نظر امنیت سرمایه‌گذاری، بیکاری و شاخص فلاکت، در شرایط خوبی نیست.
«اصفهان» یکی از صنعتی‌ترین استان‌های کشور است در عین حال نرخ بالای بیکاری، تورم و شاخص فلاکت در این استان در کانون توجه کارشناسان قرار دارد. اصفهان بر اساس آمارهای مختلف، جزو 10 استان نخست در تاثیرگذاری بر میزان تولید ناخالص داخلی کشور به شمار می‌رود. با این حال، با چالش‌های جدی محیط‌زیستی، در خطر تخلیه قرار دارد و کارشناسان بر لزوم تعریف معیشت جایگزین در این استان که مبتنی بر آب و انرژی نباشد تاکید می‌کنند.
آمارهای جهانی می‌گویند فرونشست بالای چهار میلی‌متر در سال به معنای رسیدن شرایط به نقطه بحرانی است؛ در ایران اما متوسط فرونشست سالانه به 18 سانتی‌متر رسیده و آمار در مورد 14 استان کشور نیز بالای 10 سانتی‌متر است. در واقع، ایران از این نظر در سطح جهان رکورددار محسوب می‌شود.
یزد، اصفهان و گلستان، جدیدترین استان‌هایی هستند که هشدارها در مورد فرونشست زمین یا فروچاله در مورد آنها رسانه‌‌ای شده است. البته نگرانی‌ها در مورد این پدیده‌های محیط زیستی، جدید نیست. کارشناسان می‌گویند چهار میلی‌متر فرونشست در یک سال یعنی بحران؛ در حالی که در ایران متوسط این رقم سالانه 18 سانتی‌متر اعلام شده است. آنها می‌گویند کشور تنها 5 تا 10 سال برای مقابله با این پدیده فرصت دارد.
رییس گروه آب‌زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی گفت: دشت مرودشت در اطراف تخت‌جمشید و نقش‌رستم، طی ۲ سال اخیر ۲۱ سانتی‌متر فرونشست داشته است.
یک کارشناس حوزه آب اظهار داشت: ایرانیان ۱۵۰ میلیارد متر مکعب بیشتر از آنچه در طول ۳ دهه اخیر وارد آبخوان‌ها شده برداشت داشته‌اند و این باعث فرونشست زمین در محدوده‌ای دست‌کم ۵۷ هزار کیلومتر مربع با میزان به طور متوسط یک سانتی‌متر در سال شده است.
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان تهران گفت: در استان تهران حدود ۸ هزار و ۸۵۰ کلاس تخریب و بازسازی در استان داریم که بیشتر در شهر تهران است و ۱۳ هزار و ۹۵۰ کلاس نیازمند مقاوم‌سازی در استان و بیشتر در تهران وجود دارد.
بارش‌های زمستانی هم به داد کمبود آب در ایران نرسید. نیمی از ذخایر سدهای کشور همچنان خالی است. در همین حال مدیرعامل آبفای تهران گفته که سه سال خشکسالی را پشت سر گذراندیم و اتفاقی رخ نداده است. این در حالی‌ست که فرونشست زمین به سرعت در حال پیشروی در کشور و به طور مشخص در تهران است.
بدهی آبی کل ایران تا سال گذشته، 148 هزار و 251 میلیون مترمکعب است. این میزان بدهی نزدیک به پنج برابر حجم آب دریاچه ارومیه در حالت پر است. اما بدهکارترین استان‌های کشور از نظر آب کدامند؟
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی می‌گوید: «توسعه در سرزمین‌های خشک داخل فلات ایران غیرمنطقی است. بیش از 50 درصد جمعیت باید به سمت سواحل بروند. تهران به دلیل برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و مدیریت ضعیف آب، نرخ فرونشستِ قابل توجهی تجربه می‌کند. محدوده فرونشست زمین به بخش‌های جنوب و جنوب غربی تهران رسیده است.»
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی می‌گوید: «حدود ۷.۵ درصد مساحت ایران شاهد فرونشست زمین است. بخش مهمی از مساحت درگیر با فرونشست، مناطق مسکونی ایران هستند.»
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی نوشت که بر اساس اطلاعات موجود در سال 1398، 18 استان کشور دارای محدوده‌های بالای فرونشست زمین هستند. بیش از 35 درصد جمعیت کشور در معرض خطر فرونشست زمین قرار دارند.
داودرضا عرب، نماینده مشاور آسیب‌شناسی طرح تعادل‌بخشی گفت: «از 24 شهر جدید، 14 شهر در دشت‌های ممنوعه و 10 شهر جدید در دشت‌های آزاد-ممنوعه در حال احداث است. ار نظر وضعیت آب، افزایش جمعیت در کشور امکان‌پذیر نیست، مگر اینکه سیاست‌ها عوض شود.»
