وزیر علوم در روزهای اخیر از تصویب آیین‌نامه‌ای برای اشتغال و تحصیل دانشجویان رتبه‌های برتر خبر داد و آن را خبر خوب برای آموزش عالی کشور خواند. اما این آیین‌نامه چقدر می‌تواند در جذب و نگهداشت دانشجویان در کشور موثر باشد؟ آیا می‌تواند جلوی موج مهاجرت دانشجویان از کشور را بگیرد؟
کارآفرینان مهاجر مدت‌هاست که نیروی محرکه‌ای در اکوسیستم استارتاپی جهان بوده و همواره ایده‌های جدید، دیدگاه‌های متنوع و شبکه‌ای از ارتباطات جهانی را با خود حمل کرده‌اند. آنها در راه‌اندازی برخی از موفق‌ترین شرکت‌های جهان از گوگل گرفته تا واتساپ دخیل بوده و همچنان به نوآوری و رشد اقتصادی ادامه می‌دهند.
سه سال است که رصدخانه مهاجرت ایران، آمار کلی و جزئی مهاجرت ایرانیان را در حوزه‌های مختلف دانشجوئی، کاری و پناهجویی در قالب "سالنامه مهاجرتی ایران" منتشر می‌کند، اما حالا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اعلام کرده که داده‌های ارائه شده از سوی این رصدخانه شفاف نیست.
ریزش‌های جوی اخیر کمبود آب در کشور را جبران نکرد. میزان بارندگی تاکنون نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته 11 درصد کاهش را نشان می‌دهد. بیش از نیمی از مخازن سدهای کشور نیز همچنان خالی است.
رئیس انجمن علمی جراحان قلب ایران گفت: «در حال حاضر ما ۲۳۰ الی ۲۴۰ جراح قلب داریم اما پیش‌بینی می‌کنم که در سال ۱۴۰۷ یا ۱۴۰۸ این بحران خودش را بیشتر نشان دهد به‌طوری‌که صف‌های بسیار طولانی برای نوبت عمل خواهیم داشت و یا مراجعه بیماران، به کشورهای خارجی ایجاد می‌شود.»
بیمارستان‌ها در ایران از کمبود پرستار رنج می‌برند. در همین حال مقامات بهداشتی از موج مهاجرت پرستاران از کشور می‌گویند. پیمایش‌ها نشان می‌دهد عوامل اقتصادی و شغلی-رفاهی از جمله دلایلی است که کادر درمان از جمله پرستاران را مصمم به مهاجرت می‌کند.
مهاجرت کادر درمان در یک سال اخیر بیش از گروه‌های دیگر خبرساز شده است. دبیرکل خانه پرستاری کشور با اشاره به اینکه سالانه حداقل 2500 پرستار از ایران مهاجرت می‌کنند، می‌گوید: «حقوق پرستاران در مقاصد مهاجرتی حداقل چهار هزار دلار است، در حالی‌که در ایران حدود 300 دلار پرداخت می‌کنند.»
شب گذشته در شبکه‌های اجتماعی خبری مبنی بر لغو آزمون آیلتس در ایران منتشر شد. برخی از موسسات زبان‌آموزی با تائید این خبر می‌گویند منتظر اعلام جزئیات بیشتر از سوی سازمان سنجش کشور هستند. علت لغو آزمون شاید افزایش هزینه باشد که در این صورت تا 2 برابر افزایش می‌یابد.
بحران‌های محیط زیستی در ایران مانند کلافی در هم تنیده شده که راهی جز مهاجرت اقلیمی برای برخی از مردم نمانده است. رصدخانه مهاجرت ایران گزارش داده که با تشدید بحران تنش آبی، احتمالا ایران 70 درصد از زمین‌های کشاورزی خود را از دست دهد. در نتیجه این تنش آبی، میلیون‌ها نفر مجبور به مهاجرت خواهند شد.
دبیر کارگروه آب و محیط زیست کمیته کشاورزی مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است؛ مشکلات آب و خاک کشور فاصله چندانی تا تبدیل شدن به بحران ندارد. در صورت ادامه وضعیت کنونی، تا سال ۲۰۵۰ مردم از استان های جنوبی مجبور به مهاجرت به استان های شمالی‌تر می شوند و این مهاجرت موجب تشدید مشکلات برای بخش دیگری از سرزمین می شود و ما به جایی خواهیم رسید که دیگر جای خواب برای انسان نیست، چه برسد به غذا.
در رتبه‌بندی سالانه از اطلاعات کنسولگری ایالات متحده آمریکا، مکزیک، در میان 25 کشور اول، رتبه نخست و ایران رتبه آخر را در اخذ ویزای مهاجرت به آمریکا دارند.
در سال‌های اخیر میزان مهاجرت تحصیلی ایرانیان روند افزایشی را طی کرد. طی شش سال گذشته بیش از 353 هزار درخواست آزادسازی مدرک از سوی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های مختلف به سازمان امور دانشجویان ارائه شد. گرچه آزادسازی مدرک به معنای مهاجرت قطعی نیست، اما می‌تواند نشان‌دهنده افزایش تمایل و اقدام به مهاجرت آنها اشد.
جدیدترین پیمایش رصدخانه مهاجرت زنگ خطری است برای مهاجرت کادر درمان از ایران. آنطور که این پیمایش نشان می‌دهد نیمی از پزشکان تمایل به مهاجرت دارند. ضمن اینکه 21 درصد از شرکت‌کنندگان در این پیمایش گفته‌اند تا سه سال دیگر از ایران مهاجرت می‌کنند. برخی هم گفته‌اند حاضر به فعالیت در مشاغل دیگر و حتی رده‌های پایین‌تر در کشورهای دیگر هستند.
بر اساس آمارهای سالنامه مهاجرتی ایران در سال ۱۴۰۱، ایرانیان در ۳ سال اخیر از دو کشور کانادا و بریتانیا، بیش از ۲ هزار ویزای استارتاپ، کارآفرینی، سرمایه‌گذاری یا خود اشتغالی دریافت کرده‌اند.
تصویری از ابلاغیه جدید سازمان امور دانشجویان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. بر اساس این ابلاغیه دانشجویانی که قصد آزادسازی مدرک تحصیلی خود را دارند، باید از حدود 6 میلیون تا حدود 25 میلیون تومان برای هر ترم، هزینه بپردازند. این هزینه با توجه به مقطع تحصیلی متغیر است.
مهاجرت دیگر پدیده‌ای نیست که تنها به گروهی خاصی محدود شود. حالا موج مهاجرت گسترده‌تر شده و افراد راه‌های متفاوتی را برای ترک کشور انتخاب یا امتحان می‌کنند.
