گزارش تازه مرکز پژوهشهای مجلس از تیرماه ۱۴۰۴ نشان میدهد اقتصاد ایران نسبت به سال گذشته ۰/۳ درصد منفی رشد داشته است. از این میزان، بخش صنایع و معادن سهمی منفی ۳/۴ درصدی داشته و بیشترین کاهش ارزشافزوده را ثبت کرده است. پرسش اساسی اینجاست که این کاهش تولید معنادار تا چه اندازه قدرت تولید و توان رقابتی صنعت ایران را تضعیف کرده است و چه تبعاتی برای اشتغال و توسعه در پی دارد؟
بحران ناترازی انرژی در سالهای اخیر به یکی از جدیترین چالشهای پیش روی صنایع بورسی تبدیل شده است. حسن کاظمزاده، کارشناس بازار سرمایه، در گفتوگو با تجارتنیوز با اشاره به این موضوع تاکید کرد که صنایع انرژیبر بیشترین آسیب را از این بحران متحمل میشوند. او گفت: «کمبود برق در تابستان و قطعی گاز در زمستان باعث کاهش تولید، افت فروش و کاهش حاشیه سود شرکتها شده و اثر مستقیم آن در گزارشهای 6 ماهه و فصلی بهوضوح قابل مشاهده است.»
ناترازی انرژی، بهویژه در حوزه گاز و برق، چالشی جدی برای صنایع ایجاد کرده و از پتروشیمیها تا بخشهای مالی را تحت تاثیر قرار داده است. مصطفی امیدقائمی، کارشناس بازار سرمایه، در گفتوگو با تجارتنیوز به بررسی تاثیر ناترازی انرژی، بهویژه گاز، بر صنایع مختلف پرداخته است. او معتقد است: «اگرچه ناترازی گاز و برق چالشهایی برای شرکتهای صنعتی بهویژه پتروشیمیها و فولادسازان ایجاد میکند، اما با توجه به افزایش نرخ ارز و قیمت محصولات، گزارشهای 6 ماهه دوم سال جاری میتواند نسبت به سال گذشته بهبود یابد.»
قیمت بعضی محصولات در بازار میوه و ترهبار در پی کاهش عرضه، افزایش هزینههای تولید و توزیع، روند صعودی پیدا کرده است. تغییرات اخیر هم فروشندگان و هم مصرفکنندگان را تحت تأثیر قرار داده و نشان میدهد ساختار توزیع و مدیریت بازار هنوز با چالشهای قابل توجهی مواجه است.
یک فعال کارگری گفت: هزینهی سیاست های غلط را مردم باید بدهند. چرا برای ناترازی دست در جیبِ منِ کارگر میکنند؟ این شرایط دشوار، زندگی کارگران را به شدت تحت تأثیر قرار داده است.
عضو هیات مدیره انجمن انرژیهای تجدیدپذیر ایران، دلیل ناترازی برق را مصرف نادرست و نرخ ارزان دانست و گفت: باید ۵۰ درصد ناترازی برق را با اصلاح قیمتگذاری جبران کنیم.
ناترازی انرژی و تعطیلی صنایع، اقتصاد ایران را با خسارتی روبهرو کردهاند که حتی جنگ هم نتوانسته بود وارد کند. برآوردها نشان میدهد هر روز تعطیلی سراسری حدود ۷۰۰۰ میلیارد تومان زیان به کشور تحمیل میکند و افت ۳۰ درصدی تولید در صنایع فولاد، سیمان و پتروشیمی، زنجیره تولید را از معدن تا صادرات مختل کرده است.
افزایش محدودیتهای انرژی، صنعت سیمان را با کاهش تولید، افت سرمایهگذاری و تهدید اشتغال روبهرو کرده است. در حال حاضر صنعت سیمان علاوه بر ناترازی برق و گاز، از سیاستگذاریهای دستوری هم آسیب میبیند.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با تاکید بر لزوم استیضاح و سوال از وزیر نیرو، عنوان کرد: بنابراین امیدوارم ایشان بتواند جوابهای خوبی برای دغدغههای نمایندگان داشته باشد. بحث استیضاح وزیر نیرو در مرحله اول صرفا یک سوال است و ایشان باید توضیح بدهد. انشاالله که اتفاقات خوبی برای عموم مردم رخ دهد و مشکلات حوزه ناترازی به حداقل برسد.
در روزگاری که بحران انرژی، تولید فولاد را فصلی کرده و میلیاردها دلار صرف واردات زغالسنگ میشود، هنوز تکلیف ایران با معادنی که زیر پایش خوابیدهاند روشن نیست. آیا معادن زغالسنگ میتوانستند جای خالی گاز را در صنعت پر کنند؟
بورس تهران طی یک سال نخست دولت مسعود پزشکیان، با رشد ۲۸ درصدی شاخص کل در مقابل خروج بیش از 60 هزار میلیارد تومانی سرمایه حقیقی مواجه شد؛ تناقضی که در سایه تحولات سیاسی - امنیتی و تصمیمات اقتصادی دولت شکل گرفت. تجارتنیوز در گفتوگو با فردین آقابزرگی و امیرعلی امیرباقری، کارشناسان بازار سرمایه عملکرد یکساله دولت پزشکیان در بورس را بررسی میکند.
با تشدید کمبود گازوئیل برای ژنراتورهای صنایع، نامهای از سوی وزیر صمت به وزیر نفت مبنی بر افزایش 20درصدی سهمیه سوخت صنایع ارسال شد. در همین زمینه باید گفت با سیاستهای اشتباه وزارت نیرو مبنی بر محدودیت برق صنایع و اجبار آنها به خرید ژنراتور یا تامین برق توسط خودشان، کمبود سوخت در کشور تشدید میشود.
بر اساس مصوبه اخیر شورای اقتصاد، صندوق توسعه ملی قرار است در دو طرح «افزایش ضربتی ۲۵۰ هزار بشکهای تولید نفت» و «احداث هفت هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی» سرمایهگذاری کند. این درحالی است که مطابق این مصوبه، بازگشت منابع صندوق منوط به تحقق افزایش تولید عنوان شده است؛ موضوعی که زنگ خطر خالیشدن منابع صندوق توسعه ملی را بار دیگر به صدا درآورده است.
در شرایطی که نه ارز کافی اختصاص مییابد و نه مواد اولیه تامین شده، صنایع تولید کود شیمیایی با کاهش تولید و کمبود شدید مواجهاند؛ وضعیتی که به گفته فعالان بخش خصوصی، میتواند امنیت غذایی کشور را تهدید کند.
رئیس مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اهمیت تأمین پایدار انرژی در کشور، از دولت خواست تا با جدیت مشکلات ناترازی در بخشهای برق، گاز و آب را در کوتاهترین زمان ممکن برطرف کند.
ریشه بسیاری از ناترازیها در کشور، ناترازی در سیاست و مدیریت است؛ جایی که آینده قربانی امروز میشود و شعور، علم و رقابت جای خود را به شعار، شبهعلم و انحصار میدهند.
جدیدترین آمار منتشرشده از سوی اوپک نشان میدهد صادرات گاز ایران در سال 2024 نسبت به سال قبل 30 درصد کاهش داشته است. همچنین اوپک از واردات روزانه 92 هزار بشکه فرآورده نفتی توسط ایران در سال میلادی گذشته خبر داده است. موضوعات بیانشده از ردپای ناترازی انرژی در کاهش صادرات و افزایش واردات فرآوردههای نفتی و انرژی حکایت دارد.
