چگونه نبوغ فرزند خود را کشف کنید؟

بیشتر والدین فکر می‌کنند که فرزندی باهوش و حتی نابغه دارند که با تمام بچه‌های دیگر فرق می‌کند. به همین دلیل برای آن‌ها مهم است که بتوانند نبوغ فرزندشان را شناسایی کنند. شاید چند ده سال پیش تعریف نبوغ کار ساده‌ای بود. مثلا آدم‌هایی که ضریب هوشی بالای 140 داشتند نابغه به حساب می‌آمدند. اما امروز می‌بینیم که نبوغ اشکال متفاوتی دارد. از نبوغ مسی و رونالدو، تا مریم میرزاخانی و جَک ما، هوشمندی می‌تواند اشکال متفاوتی داشته باشد. برای همین نمی‌شود برای نبوغ علایمی مشترک در نظر گرفت و گفت هر کودکی که این کارها را انجام می‌دهد نابغه است و بدون این نشانه‌ها ردی از نبوغ در او نیست. بااین‌وجود کارهایی وجود دارند که اگر آن‌ها را در فرزند خود دیدید، ممکن است با یک نابغه کوچک طرف باشید.

کلمات قلمبه‌سلمبه

این روزها به خاطر گسترش ابزارهای ارتباط‌جمعی ، بچه‌ها بیش‌ازپیش در معرض حرف‌های «بزرگ‌تر از سنشان» قرار می‌گیرند. ممکن است آن‌ها این حرف‌ها را تکرار کنند. مثلا در مورد ازدواج، تورم یا جنگ حرف بزنند. بااین‌وجود هنوز دایره لغات آن‌ها بسیار محدود است.

اما اگر فرزند شما در گفت‌وگوی روزمره خود از کلماتی پیچیده استفاده می‌کند، ممکن است باهوش باشد. استفاده از واژگان پیشرفته نشان می‌دهد که او به اطرافش توجه دارد، ارتباط بین کلمات را درک می‌کند و آن‌ها را در جایگاه مناسب به کار می‌بندد.

همچنین اگر فرزند شما به حفظ کردن شعر علاقه نشان می‌دهد، یا سعی می‌کند شعر بسراید، بهتر است هوش او را جدی بگیرید.

نوآوری در بازی کردن

بازی کردن برای بچه‌ها خیلی مهم است. آن‌ها بیش‌تر از هر کار دیگری از بازی لذت می‌برند. اما هستند بچه‌هایی که مدام سعی می‌کنند قواعد بازی را تغییر دهند. بعضی از اصول را کنار بگذارند و قوانینی جدید برای بازی وضع کنند. این رفتار آن‌ها می‌تواند نشانه‌ای باشد برای نبوغ.

اختراع بازی‌های جدید از مهم‌ترین نشانه‌های نبوغ کودکان است.

این روزها بچه‌ها به انواع اسباب‌بازی دسترسی دارند. اما بچه‌هایی هستند که برای اسباب‌بازی‌های معمولی کاربردی متفاوت پیدا می‌کنند. مثلا ممکن است جعبه ماشین را به گاراژ تبدیل کنند یا مدادرنگی‌ها را کنار هم بچینند و جاده بسازند. این بچه‌ها ممکن است درآینده خلاق ، نوآور و کارآفرین باشند. به‌خصوص اگر خودشان برای خودشان اسباب‌بازی درست کنند.

علاقه به چیزهای عجیب

بیشتر بچه‌ها به شکلات، کارتون و اسباب‌بازی علاقه دارند. اما بعضی از بچه‌ها به چیزهای عجیبی علاقه نشان می‌دهند. مثلا ممکن است بچه‌ای به فرش، گیاه یا تکه‌ای سنگ علاقه داشته باشد.

بهتر است این علاقه‌مندی‌های کودک سرکوب نشود. او حق دارد چیزهای متفاوتی را امتحان کند و هوش خود را بروز دهد.

مثلا می‌توانید او را سفر ببرید، با او در جنگل بگردید و سنگ‌ها و گیاهان را تماشا کنید. او نباید بابت کنجکاو بودنش شرمسار باشد. اگر در مقابل کنجکاوی تشویق شود، به‌احتمال‌زیاد سعی می‌کند به این حس خود توجه بیشتری نشان دهد.

حافظه اعجاب‌آور

بچه‌هایی هستند که به شکل اعجاب‌آوری اسامی و اعداد را به خاطر می‌سپارند. البته تمام آدم‌های باهوش حافظه خوبی ندارند. اما داشتن یک حافظه اعجاب‌آور خود یک نبوغ به‌حساب می‌آید.

اگر فرزند شما به تعریف کردن خاطرات، تکرار اسم‌ها، بیان کردن اعداد یا به یادآوردن نشانی‌ها علاقه نشان می‌دهد، ممکن است نابغه باشد.

البته ممکن است حافظه خوب یک کودک مخفی بماند. شاید او چیزهایی را به یاد دارد، اما از بیان کردن آن‌ها خودداری می‌کند. مثلا شاید او به‌جای آن که با حرف زدن، حافظه خوب خود را نشان بدهد، جای اشیا را به خاطر بسپرد و یا با رفتاری غیرکلامی نشان بدهد که چیزهای زیادی را در ذهن نگه می‌دارد.

سوال پرسیدن و شوخی کردن

بچه‌ها کنجکاو هستند و در مورد پدیده‌های مختلف سوال می‌پرسند. اما این رفتار در بعضی از بچه‌ها شدیدتر است. بچه‌هایی که از سوال پرسیدن خسته نمی‌شوند و مدام دوست دارند بیشتر بدانند. حس کنجکاوی آن‌ها می‌تواند نشانه‌ای از نبوغشان باشد.

همین‌طور شوخی کردن و ساختن تعمدی موقعیت‌های خنده‌دار نشانه نبوغ بچه است. بعضی از بچه‌های باهوش سعی می‌کنند دیگران را به خنده بیندازند و برای این کار روش‌های خلاقانه‌ای دارند. پس اگر فرزند شما به‌جای آن که به سوالتان پاسخی روشن بدهد، با شما شوخی می‌کند، عصبانی نشوید. او فقط باهوش است.

عشق به کشف کردن موسیقی

اگر فرزند شما می‌کوشد از اشیا مختلف صداهای موسیقایی در بیاورد، بهتر است به‌جای آرام کردن او، تشویقش کنید.

فرقی نمی‌کند که او از قابلمه به‌عنوان طبل استفاده کند، یا از تولید صدا با لرزاندن کش لذت ببرد. اگر او مدام سعی می‌کند اصوات موسیقایی تولید کند، به احتمال زیاد باهوش است.

نگذارید احساس کنجکاوی در کودکان از بین برود.

به او اجازه بدهید صدای اشیای مختلف را امتحان کند. مثلا ایرادی ندارد اگر با قاشق به لیوان ضربه بزند، یا به صدای افتادن تیله‌ها گوش بدهد. لازم نیست خیلی سریع او را به یک ساز مقید کنید. همین بازی‌های ساده و آزادانه می‌تواند هوش و خلاقیت او را تحریک کند.

اگر علاقه او به موسیقی جدی شد، می‌توانید برای او ساز تهیه کنید و تحت نظر مربی حرفه‌ای به او آموزش بدهید. اما این آموزش‌ها نباید جلوی تجربه‌های خلاقه او را بگیرد.

حلقه دوستان

بیشتر والدین تصور می‌کنند که داشتن رابطه احتماعی خوب با هم‌سن‌وسال‌ها نشانه نبوغ یک کودک است، اما بچه‌ای تنها و گوشه‌گیر بهره چندانی از هوش نبرده است. این تصور درست نیست. بچه‌های باهوش از هم‌سن‌هایشان بیشتر می‌فهمند. ممکن است کارها، حرف‌ها و بازی‌های همکلاسی‌ها برای آن‌ها بیش‌ازاندازه ابتدایی و کسل‌کننده باشد.

بعضی از بچه‌های باهوش سعی می‌کنند رهبری گروه را در دست بگیرند و به آن‌ها بازی‌های جدید یاد بدهند.

اما ممکن است بچه‌ای باهوش خودش را از جمع جدا کند و از ارتباط با هم‌کلاسی‌هایش لذت نبرد. تنهایی و جمع گریزی بچه به معنای کم‌هوش بودن او نیست. بلکه ممکن است دلیلی باشد برای نبوغ او.

علاقه به شرکت در مباحثه

وقتی چند آدم‌بزرگ درنهایت جدیت دارند بحث می‌کنند، از این که یک کودک وارد بحث شود استقبال نمی‌کنند. اما بچه‌های باهوش دوست دارند با بزرگ‌ترها مباحثه کنند، نظر بدهند یا حتی مخالفتشان را ابراز کنند.

مثلا ممکن است در حال بحث برای خرید یک خانه باشید و کودک شما مدام وسط حرفتان بپرد و اظهارنظر کند. در این حالت بهتر است بجای عصبانی شدن، از داشتن فرزندی باهوش و کنجکاو خوشحال شوید. هیچ ایرادی ندارد اگر برای شنیدن نظرات او صبور باشید، از او به خاطر کمکش تشکر کنید و حتی گاهی خودتان نظر او را بپرسید.

یک نابغه کوچک

اگر تمام نشانه‌های نبوغ را در فرزند خود دیدید، بهتراست به مشاور مراجعه کنید. فراموش نکنید که کودک هر اندازه که باهوش باشد، هنوز کودک است. نباید تمام هدیه‌های تولد او به کتاب و ابزارهای علمی محدود شود. او به بازی نیاز دارد و دوست دارد بتواند مثل دیگران از کودکی خود لذت ببرد.

این که فرزند‌ باهوش خود را در کلاس‌های آموزشی و تمرین‌های دشوار غرق کنید می‌تواند نبوغ را در او بکشد. آزادی عمل، خلاقیت و شادابی از مهم‌ترین شرط‌های شکوفا شدن نبوغ است. یک مشاور کودک می‌تواند به فرزند شما کمک کند که با کشف و تربیت نبوغش، برای خود آینده‌ای شیرین و درخشان بسازد.