چه کسی برنده واقعی بیت‌کوین ماینینگ است؟ جستجوگران طلا یا سازندگان بیل و کلنگ!

هدف این مقاله پاسخ به سوال مذکور است. اگر بیت‌مین (Bitmain) یعنی شرکت تولیدکننده دستگاه‌های بیت‌کوین ماینینگ، می‌تواند دستگاه‌های بسیار قدرتمند و فراوانی را تولید کند، چرا خود به‌جای آنکه با این دستگاه‌ها، بیت‌کوین ماینینگ کند، آن‌ها را می‌فروشد؟

برای یافتن پاسخ این سوال لازم است میزان ‌سود و درآمد بیت‌مین و منابع این درآمد را بررسی کنیم. از آن‌سو باید ببینیم واقعا بیت‌مین در این صنعت چه اهداف دیگری را نیز می‌تواند داشته باشد.

حمله ۵۱ درصد

از اصطلاحات دنیای ارزهای دیجیتال، حمله ۵۱ درصد (51% Attack) است. حمله ۵۱ درصد به حالتی گفته می‌شود که در آن یک فرد یا گروه بیش از نیمی از توان پردازشی شبکه ماینینگ یک ارز دیجیتال مثل بیت‌کوین را در اختیار داشته باشد.

وقتی این فرد یا گروه این حد از توان پردازشی شبکه ماینینگ را در اختیار داشته باشند، می‌توانند عملا شبکه را کنترل کنند. البته کنترل نه به معنی اینکه بتوانند هر چیزی را دست‌کاری کنند، اما به‌واسطه همین توان پردازشی می‌توانند قدرت زیادی داشته باشند و بقیه ماینرها را به انجام کاری که می‌خواهند وادار کنند.

بگذارید مثالی بزنیم.

در شبکه بیت‌کوین هنگامی یک ماینر یا یک گروه ماینر (همان استخر) با موفقیت بلوک معتبری می‌سازد، باید این بلوک را به همه نودهای شبکه بفرستد تا بقیه ماینرها اعتبار آن را تایید کنند. وقتی همه نودها اعتبار آن را تایید کردند، باید توافق خود مبنی بر این تایید را به بقیه نودها ارسال کنند.

وقتی همگی روی درستی این بلوک توافق کردند، در مرحله بعد همه نودها این بلوک را به بلاک‌چینی که دارند متصل می‌کنند.

کامپیوترهایی هم که به‌عنوان مرجع ذخیره‌سازی بلاک‌چین عمل می‌کنند، این بلوک را ذخیره می‌کنند. در اینجا کل نودهای شبکه، کار این بلوک را تمام‌شده در نظر می‌گیرند و سراغ ساخت بلوک جدید می‌روند.

شبکه‌ هم در ازای ساخت این بلوک به فرد یا گروه سازنده بلوک پاداش می‌دهد.

وقتی من تایید نمی‌کنم

حال سناریویی را فرض کنید که در آن بیش از نیمی از توان پردازشی شبکه در دست یک فرد یا یک گروه باشد. شما ممکن نیست فرد یا دستگاه منفردی را پیدا کنید که چنین توان پردازشی داشته باشد.

در نتیجه این حالت وقتی روی می‌دهد که یک استخر بیت‌کوین ماینینگ بزرگ ایجاد شود و تعداد زیادی از ماینرهای منفرد در آن جمع شوند.

استخرهای بیت‌کوین ماینینگ معمولا متشکل از تعداد زیادی دستگاه بیت‌کوین ماینینگ مبتنی بر ASIC و یک یا چند کامپیوتر کنترل‌کننده هستند. تایید اعتبار بلوک‌های ساخته‌شده در استخر، ارسال آن‌ها به بقیه نودها، تایید اعتبار بلوک‌های ساخته‌شده توسط دیگر نود‌ها، متصل کردن بلوک‌ها به بلاک‌چین و در نهایت اعلام توافق برای قبول یک بلوک ساخته‌شده همه در اختیار این کامپیوترها است.

کسانی که دستگاه بیت‌کوین ماینینگ خود را به این استخرها وصل می‌کنند، صرفا اطلاعات تراکنش‌ها را می‌گیرند، آن را در بازه مشخص‌شده برای حدس‌های درست محتمل توسط کامپیوتر کنترل‌کننده، با تابع SHA-256 هش می‌کنند، هش ساخته‌شده را (یک رشته ۳۲ کاراکتری از اعداد و حروف) به کامپیوتر کنترل‌کننده ارسال می‌کنند، کامپیوتر اعتبار آن را بررسی می‌کند و این حلقه را بارها و بارها تکرار می‌کنند.

شاید بخش کوچکی قضیه یعنی بررسی درستی خروجی تابع هش، روی خود دستگاه بیت‌کوین ماینینگ انجام شود، اما بقیه کارها در اختیار کامل سیستم است.

عملا دستگاه ماینینگی که شما به یک استخر بیت‌کوین ماینینگ وصل می‌کنید، برده تمام و کمال کامپیوتر کنترل‌کننده آن می‌شود و توان پردازشی دستگاه شما به کل توان پردازشی تحت کنترل آن کامپیوتر که یک نود است، اضافه می‌شود.

وقتی توان پردازشی بیش از نصف کل شبکه بیت‌کوین باشد

اگر مجموع توان پردازشی دستگاه‌های متصل شده به این کامپیوتر بیشتر از نصف کل توان پردازشی شبکه بیت‌کوین باشند و فرد یا گروه کنترل‌کننده این کامپیوتر قصد خراب‌کاری داشته باشد می‌تواند اقداماتی انجام دهد.

قضیه مثل یک بازی است که در آن یکی از طرفین، شروع به تقلب می‌کند.

فرض کنید فرد یا گروه دیگری یک بلوک معتبر تولید و آن را به نودهای شبکه ارسال می‌کند. از آنجا گروه بزرگی که ما حرفش زدیم کنترل بخش بزرگی از شبکه را در اختیار دارد، می‌تواند تصمیم بگیرد که روی درستی این بلوک توافق نکند.

با این کار می‌تواند سرعت تایید تراکنش‌ها را کند کند و با تجمیع تراکنش‌ها، شبکه را کند کند.

حالت دیگر قضیه این است که این فرد یا گروه، بلوک ساخته‌شده توسط دیگران را تایید نکند و به‌جای آن بلوکی را که خود می‌سازند، به بقیه نودها ارسال کند. چون کنترل بیش از نصف شبکه را در اختیار دارد، می‌تواند بلوک ساخته‌شده توسط خود را در همه نودهای تحت کنترل خود تایید کند.

از آن‌سو نودهای دیگر هم چون قدرت زیادی ندارند، این بلوک را تایید می‌کنند. نودی هم که قبلا بلوک معتبر دیگری ساخته ولی توسط همین گروه بزرگ تایید نشده است، در نهایت مجبور می‌شود بلوک ساخته‌شده توسط این گروه را تایید کنند.

ادامه این قضیه باعث می‌شود این فرد یا گروه، بتوانند در یک بازه زمانی تمام پاداش شبکه را دریافت کنند و نگذارند به بقیه چیزی برسد.

این اتفاق حمله ۵۱ درصد نام دارد.

حمله ۵۱ درصد با دستگاه‌های بیت‌کوین ماینینگ عملی است

حمله ۵۱ درصد پیش از ساخته‌شدن دستگاه‌های بیت‌کوین ماینینگ اسیک (ASIC) در سال ۲۰۱۳ هیچ‌وقت رخ نداده بود و نمی‌توانست رخ دهد؛ زیرا سختی بیت‌کوین ماینینگ آن‌قدر زیاد نبود.

در نتیجه لازم نبود برای انجام بیت‌کوین ماینینگ حتما استخر وجود داشته باشد؛ بلکه می‌شد با یک یا چند کامپیوتر قدرتمند بیت‌کوین ماینینگ کرد.

به همین دلیل هم کمتر کسی حاضر می‌شد کنترل کامپیوتری را که خود ساخته در اختیار فرد یا گروه دیگری قرار دهد و در ازای آن پاداش دریافت کند.

اما وقتی دستگاه‌های بیت‌کوین ماینینگ رایج شدند، چون خود ابزار کنترلی نداشتند لاجرم باید تحت کنترل یک کامپیوتر کار می‌کردند.

از آن‌سو افزایش تعداد این دستگاه‌ها که باعث افزایش کل توان پردازشی شبکه شد. افزایش توان پردازشی شبکه هم سختی بیت‌کوین ماینینگ را افزایش داد. افزایش سختی بیت‌کوین ماینینگ هم باعث شد، کامپیوترها و دستگاه‌هایی تحت کنترل آن‌ها را به‌صورت منفرد کار می‌کردند، دیگر بازدهی نداشته باشند.

در نهایت همه این اتفاقات باعث ایجاد استخرهای بیت‌کوین ماینینگ شد. ایجاد استخرهای بیت‌کوین ماینینگ باعث کاهش تعداد نودهای شبکه بیت‌کوین هم شد. نتیجه این اتفاق وضعیتی است که امروز می‌بینیم.

شبکه بیت‌کوین که از ابتدا به‌عنوان یک شبکه پرداخت غیرمرکزی ساخته‌شده بود و امنیت و ناشناس بودن پرداخت‌ها در آن به‌واسطه همین غیرمرکزی بودند تضمین می‌شد، حال فقط چند استخر انگشت‌شمار دارد که عملا نودهای کنترل‌کننده شبکه هستند.

دستگاه‌های بیت‌کوین ماینینگ چه مشکلات دیگری درست می‌کنند؟

افزایش تعداد دستگاه‌های بیت‌کوین ماینینگ که به کسب‌وکار پرسودی برای شرکت‌های تولیدکننده آن‌ها بدل شد، عملا باعث اتفاقات بدی در دنیای بیت‌کوین شد.

۱- امنیت شبکه را پایین آورد

همان‌طور که گفتیم این دستگاه‌ها توان پردازشی و سختی شبکه را زیاد کردند در نتیجه باعث ایجاد استخرهای بزرگ شدند. وجود استخرهای بزرگ هم یعنی کاهش تعداد نودها و امکان کنترل کل شبکه توسط چند فرد یا گروه انگشت‌شمار.

۲- آسیب به محیط‌زیست

یکی از تخمین‌های ترسناکی که در مورد شبکه بیت‌کوین وجود دارد، در مورد تاثیرات زیست‌محیطی آن است. تخمین‌ها نشان می‌دهد کل برق مصرفی حال حاضر شبکه بیت‌کوین برابر با مصرف برق کشور اتریش است.

زمین در حال حاضر در شرایط بدی است و تخمین‌ها نشان می‌دهند اگر همین مقدار برقی که امروز برای بیت‌کوین ماینینگ مصرف می‌شود همچنان ادامه یابد، بیت‌کوین ماینینگ به‌تنهایی می‌تواند باعث افزایش 0.5 درجه‌ای دمای کره زمین شود.

با توجه به اینکه هنوز بیش از نیمی از برق مصرفی زمین از سوخت‌های فسیلی تولید می‌شود و ازآنجاکه کشورها هنوز به این زودی‌ها نمی‌خواهند انرژی‌های واقعا پاک را جدی بگیرند و کشورهای بزرگ‌تر اهمیتی به تغییرات اقلیمی نمی‌دهند، این مقدار مصرف برق در شبکه بیت‌کوین می‌تواند باعث تندی گرمایش زمین شود.

همین قضیه باعث شده مباحثی در مورد اخلاقی بودن بیت‌کوین ماینینگ هم مطرح شوند.

۳- تبدیل ابزار به مشکل

چه بیت‌کوین و چه دیگر ارزهای دیجیتال همه به‌عنوان ابزاری برای انتقال امن پول ساخته‌شده‌اند؛ اما افزایش دستگاه‌های بیت‌کوین ماینینگ که به علت افزایش قیمت بیت‌کوین وارد شبکه بیت‌کوین ماینینگ شده‌اند، باعث شده ابزار خوبی مثل بیت‌کوین، خود به مشکلی تبدیل شود.

ابزاری که قرار بود غیرمرکزی و امن باشد و همه کنترل آن را به دست بگیرند، حالا به علت افزایش سختی استخراج، گروه‌ها و افراد کمی این کنترل را به عهده دارند.

چه کسانی کنترل استخرهای ماینینگ را به دست دارند؟

در نمودار زیر شما می‌توانید استخرهای بیت‌کوین ماینینگ و سهم آن‌ها از کل توان پردازشی شبکه بیت‌کوین را ببینید. توان پردازشی شبکه بیت‌کوین در ساعت نوشتن این مقاله 58.66 اگزا هش در ثانیه (58.66 میلیون ترا هش در ثانیه) است.

همان‌طور که در نمودار مشاهده می‌کنید، بیش از ۲۲ درصد توان پردازشی شبکه بیت‌کوین در اختیار BTC.com به‌عنوان بزرگ‌ترین استخر بیت‌کوین ماینینگ است.
دومین رتبه هم متعلق به F2Pool با 13.4 درصد است. دلیل این سهم زیاد این استخر، پاداش‌های زیاد آن به اعضا است.

اما استخر بعدی با نام AntPool که سهم 12.5 درصدی دارد، جالب‌تر از همه است. این استخر متعلق و تحت کنترل شرکت بیت‌مین است؛ یعنی همان بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده دستگاه‌های بیت‌کوین ماینینگ و ماینینگ دیگر ارزهای دیجیتال؛ یعنی دستگاه‌های سری Antminer.

با اینکه هیچ‌کدام از این استخرها سهم بالای 50 درصد از توان پردازشی شبکه بیت‌کوین ماینینگ را ندارند، اما خیلی به این قضیه مطمئن نیستیم.

زیرا اولا بیشتر دستگاه‌های ماینینگ دنیا ساخته همین شرکت بیت‌مین هستند و از آن‌سو ما هیچ اطلاعاتی نداریم که پشت پرده این استخرها چه می‌گذارد.

شاید نه یکی بلکه بیشتر همین استخرها متعلق به همین بیت‌مین است اما با نام دیگری فعالیت می‌کنند که شک‌برانگیز نباشند و باعث واکنش‌های توسعه‌دهندگان بیت‌کوین نشوند.

نکته دیگر قضیه این است. با اینکه شاید شبیه توهم توطئه به نظر برسد؛ اما وقتی این‌همه دستگاه را خود بیت‌مین درست کرده است، شاید یک در پشتی هم در نرم‌افزار آن گذاشته است که در مواقع لزوم بتواند آن را کنترل کند.

اتفاقی که البته تا الان نیفتاده است؛ اما در همین دستگاه‌های انت‌ماینر شرکت بیت‌مین یک در پشتی هم یافت شده است که می‌شد با آن دستگاه را از دور خاموش کرد. حفره امنیتی که البته هیچ‌وقت بیت‌مین نپذیرفت که عمدی بوده است.

وقتی بیت‌مین بخواهد سلطنت کند

به این فکر کنید که بیت‌مین بخواهد لااقل برای چند ساعت کنترل شبکه را به عهده بگیرد. استخر خود بیت‌مین یعنی انت‌پول (AntPool) که ۱۲.۵ درصد شبکه را در کنترل دارد. احتمالا چند استخر کوچک و بزرگ دیگر هم به‌صورت غیرمستقیم تحت کنترل این شرکت هستند.

حال کافی است برای چند ساعت دستگاه‌های ماینینگ جدید خود را به استخر خود وصل کند، دستگاه‌های ماینینگ ساخته خود در استخرهای دیگر را هم در همان چند ساعت خاموش کند. چنین سناریویی البته امروز رخ نداده است اما بعید نیست که روزی اتفاق بیافتد.

نکته دیگر قضیه این است که شرکت‌های زیادی در کار تولید دستگاه‌های بیت‌کوین ماینینگ ASIC نیستند؛ زیرا هزینه‌های اولیه توسعه چیپ‌ها معمولا آن‌قدر زیاد است که برای شروع کار سرمایه میلیارد دلاری است.

هرچقدر هم که پیش می‌رویم، سلطه بیت‌مین بر دنیای بیت‌کوین بیشتر می‌شود.

زمانی که بیت‌کوین ماینینگ فقط با کارت گرافیک انجام می‌شد، امکان وجود این سلطه وجود نداشت؛ زیرا شرکت‌های زیادی می‌توانستند کارت‌های گرافیکی قدرتمند تولید کنند و از آن‌سو می‌شد با پرداخت پول، کارت‌های گرافیکی مبتنی به Nvidia و ADM را تولید کرد.

بیت‌مین چقدر از فروش دستگاه‌های بیت‌کوین ماینینگ سود می‌کند؟

دستگاه‌های ماینینگ ساخته شرکت بیت‌مین منبع درآمد بسیاری از افراد شده‌اند. همان‌طور که گفتیم بیت‌مین در حال حاضر خود سومین استخر بزرگ بیت‌کوین ماینینگ را دارد. معلوم هم نیست کنترل چند استخر دیگر را به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در اختیار دارد.

اما جدای از این‌ها اگر بیت‌مین دستگاه‌هایی می‌سازند که بقیه افراد با آن پول درمی‌آورند، آیا به‌صرفه نیست که خود با این دستگاه‌ها پول دربیاورد؟

به‌بیان‌دیگر بیایید ببینیم بیت‌مین چقدر از فروش دستگاه‌های بیت‌کوین ماینینگ و چقدر از خود بیت‌کوین ماینینگ پول درمی‌آورد.

برای بررسی این مسئله بگذارید به سراغ آخرین داده‌هایی برویم که خود بیت‌مین منتشر کرده است.

البته بیت‌مین شرکت سهامی عام نیست و گزارش مالی چندان هم منتشر نمی‌کند. آخرین داده‌هایی که از بیت‌مین منتشر شده، مربوط به آگوست 2018 است.

طبق این داده‌ها در نیمه اول سال ۲۰۱۸، کل درآمد شرکت بیت‌مین، ۲ میلیارد و ۸۴۵ میلیون دلار بود که از این مقدار ۹۵۲ میلیون دلار سود خالص است.

این اعداد هنوز دقیق روشن نمی‌کنند که چرا بیت‌مین خود همه شبکه بیت‌کوین ماینینگ را در اختیار نمی‌گیرد.

در نمودار بالا می‌توانید میزان درآمد‌های شرکت بیت‌مین را در بخش‌های در‌آمدی گوناگون آن ببینید. طبق این داده‌ها تنها در نیمه اول سال ۲۰۱۸، شرکت بیت‌مین فقط از فروش سخت‌افزارهای ماینینگ ۲ میلیارد و ۶۸۳.۹ میلیون دلار درآمد کسب کرده است.

مجموع درآمد بیت‌مین هم از فعالیت‌های مربوط به ماینینگ 159 میلیون دلار است. حتی اگر فرض کنیم که بیت‌مین هزینه چندانی برای نگهداری این دستگاه‌های ماینینگ پرداخت نمی‌کند و کل این ۱۵۹ میلیون دلار سود خالص حاصل از بیت‌کوین ماینینگ و فعالیت‌های مربوط به آن است، با در نظر گرفتن کل سود 952 میلیون دلاری، می‌توانیم متوجه شویم که این شرکت از تولید و فروش دستگاه‌های بیت‌کوین ماینینگ، حداقل 793 میلیون دلار در نیمه اول سال ۲۰۱۸ درآمد داشته است.

این درآمد البته با در نظر گرفتن دستگاه‌هایی جدیدی که بیت‌مین چند ماه یک‌بار برای ماینینگ ارزهای دیجیتال گوناگون معرفی می‌کند، بسیار بیشتر هم خواهد بود.

برنده واقعی کسی است که بیل و کلنگ می‌سازد

یکی از اولین مثال‌هایی که برای بیت‌کوین ماینینگ گفته می‌شود، ماجرای جستجوگران طلا در آمریکا است. در سال‌هایی که آمریکا تازه کشف شده بود و اروپایی‌های به‌تازگی وارد آن شده بودند، یکی از چیزهایی که باعث می‌شد این مردم اروپا نشین، زندگی خود را رها کرده و به آمریکا بروند، یافتن طلا بود.

نمی‌دانم واقعا وضعیت ذخایر طلای آمریکا چگونه است، اما گویا آن روزها همه فکر می‌کرده‌اند که در آمریکا همه‌جا طلا ریخته و اگر بیابند ثروتمند می‌شوند؛ اما تعداد بسیار کمی از این افراد ثروتمند شدند.

ولی یک گروه قطعا در این جستجو ثروت هنگفتی به جیب زدند. کسانی که سود خود را در گرو شانس و یافتن و نیافتن طلا نگذاشته بودند. این افراد کسانی بودند که بیل و کلنگ می‌ساختند.