فرزاد فخری‌زاده 
بورس را از کجا شروع کنم؟
خیلی از دوستانم این روزها می‌پرسند سرمایه‌گذاری در بورس را از کجا شروع کنم؟ آن‌ها پولی پس‌انداز کرده بودند و حالا قصد دارند دارایی خود را به گردش بیندازند، یا از این‌که می‌شنوند فعالان بازار سرمایه هرروز دارند سود می‌کنند خوششان آمده. برای کسانی که در بورس سابقه دارند سوال‌های تازه‌کارها جالب است. آیا می‌شود
خیلی از دوستانم این روزها می‌پرسند سرمایه‌گذاری در بورس را از کجا شروع کنم؟ آن‌ها پولی پس‌انداز کرده بودند و حالا قصد دارند دارایی خود را به گردش بیندازند، یا از این‌که می‌شنوند فعالان بازار سرمایه هرروز دارند سود می‌کنند خوششان آمده. برای کسانی که در بورس سابقه دارند سوال‌های تازه‌کارها جالب است. آیا می‌شود از بورس پول درآورد؟ آیا بورس‌بازی یک شغل است؟ چه کسی بورس را تضمین می‌کند؟
بیشتر این سوال‌ها برای فعالان بازار، چالشی است. آیا واقعا بورسی‌ها دارند پول در می‌آورند؟ پس چرا بیشتر آن‌ها شغلی دیگر (حتی مثلا به‌عنوان تحلیلگر در یک کارگزاری) دارند؟ آیا واقعا ضمانتی وجود دارد؟ چرا به سازمان بورس اعتماد می‌کنیم؟ آیا سازمان برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران قدمی برمی‌دارد؟
اول کد بورسی بگیرید
کد بورسی به‌هیچ‌وجه چیز عجیب‌وغریبی نیست. همان‌طور که کار با بانک، با باز کردن یک حساب بانکی شروع می‌شود، برای این‌که در بورس سرمایه‌گذاری کنید باید یک حساب در یک کارگزاری معتبر ایجاد کنید. تعداد کارگزاری‌های موجود کم نیست و هر یک مزایایی دارند.
اگر ساکن تهران نیستید هم ایرادی ندارد. مثلا حدود 28 کارگزاری در شهر شیراز شعبه دارند. در شهرهای دیگر مثل رشت، گرگان، مشهد، یزد، اصفهان و غیره هم می‌توانید کارگزاری پیدا کنید. اگر در دو شهر سکونت دارید (دانشجوی تهران و ساکن یزد) بهتر است کارگزاری‌ای انتخاب کنید که در هر دو شهر شعبه داشته باشد.
فراموش نکنید که درخواست یک حساب آنلاین بدهید. به‌این‌ترتیب خودتان می‌توانید از هر جایی که هستید در کسری از ثانیه سفارش خریدوفروش خود را ثبت کنید. به‌این‌ترتیب تنها با داشتن اینترنت و وسیله‌ای برای اتصال، می‌توانید فعالیت کنید.
صندوق‌ها را بشناسید
قبل از آن‌که به بحث شیرین سهام بپردازیم، لازم است بدانید که در بورس علاوه بر سهام شرکت‌ها (که ممکن است نوسان زیاد داشته باشند) ابزارهایی وجود دارند که ریسک کم‌تری دارند و سرمایه‌گذاری بر آن‌ها به هیچ دانش بورسی‌ای نمی‌خواهد.
یکی از این ابزارها صندوق است. صندوق با درآمد ثابت شبیه به‌حساب سپرده در بانک است. با این تفاوت که در بازه‌ای کوتاه‌مدت می‌توانید از سود سرمایه‌گذاری بلندمدت استفاده کنید.
صندوق با درآمد ثابت شبیه به‌حساب سپرده در بانک است.
صندوق‌های کالایی مثل صندوق سکه، عملا شبیه به خرید سکه طلا است. حتی معادل سکه‌ای که می‌خرید، در انبار استاندارد بورس کالا سکه فیزیکی وجود دارد. طبیعتا ریسک این معامله بسیار کم‌تر از ریسک خرید سکه به‌صورت فیزیکی است.
صندوق‌های سهام هم جذابیت دارند. خبرگان بازار با استفاده از دانش چندین تحلیلگر باتجربه یک پرتفوی کم‌ریسک و پربازده طراحی کرده‌اند که اتفاقا بازده‌های خوبی دارد.
با بهره مرکب آشنا شوید
یکی از مهم‌ترین مفاهیم بورسی، بهره مرکب است. اگر چهار روز متوالی از یک سهم 5 درصد بازده بگیرید، بعد از چهار روز پول شما چند برابر می‌شود؟ ممکن است بگویید چهار تا 5 درصد مساوی است با 20 درصد. پس یک‌میلیون تومان تبدیل می‌شود به یک‌میلیون و دویست.
این محاسبه درست نیست. شما بعد از چهار روز یک‌میلیون دویست و پانزده هزار تومان دارید. چرا؟ فرض کنید این ماه به یک‌میلیون تومان شما ده درصد سود بدهم. حالا 1.1 میلیون دارید. اگر دوباره بخواهم ده درصد به شما سود بدهم نه 100 هزار تومان بلکه ده درصد از 1.1 میلیون یعنی 110 هزار سود این ماه شما است. حالا 1.21 دارید. طبیعی است که ده درصد ماه بعد باید 121 هزار باشد، نه صد هزار.
با همین محاسبات اگر از یک صندوق سالانه سی درصد بگیرید، در پنج سال یک‌میلیون تومان شما تبدیل می‌شود به سه میلیون و هفت‌صد (و نه پنج تا سیصد هزار). حالا تصور کنید صندوق‌هایی وجود دارند که در پنج سال اخیر به‌طور میانگین بالای پنجاه‌درصد بازدهی داشته‌اند.
با سود هر سهم آشنا شوید
دو مفهوم در بازار سرمایه وجود دارد که بعد از آشنایی با قیمت سهام باید با آن‌ها آشنا شوید. مفهوم اول سود هر سهم یا EPS است. یک شرکت کار می‌کند و پول در می‌آورد. برای درآوردن این پول قطعا هزینه می‌کند. تمام درآمد منهای تمام هزینه‌ها سود شرکت است که بین سهامداران تقسیم می‌شود.
مثلا اگر شرکتی که یک میلیارد سهم منتشر کرده است، صدوبیست میلیارد سود بسازد، به ازای هر سهم صدوبیست تومان سود ساخته می‌شود. اگر اتفاقی بیفتد که سود هر سهم سال دیگر بیشتر شود، قیمت سهم بالا می‌رود. با پایین آمدن این سود، سهم ارزان می‌شود.
معمولا می‌توانید بگویید سود هر سهم ضرب‌در 5 تقریب خوبی از ارزش ذاتی یک سهم به دست می‌دهد. یعنی اگر EPS یک شرکت 214 تومان است، هر سهم این شرکت تقریبا 1070 می‌ارزد. اگر این سهم در بازار 500 تومان باشد می‌گوییم سهم ارزنده است.
توجه کنید که این عدد 5 برای همه شرایط و همه صنایع صادق نیست. برای همین می‌توانید (از سایت TSETMC) اول ببینید که p/e یک گروه چقدر است. مثلا اگر p/e گروه 6.5 است، می‌توانید عدد 6.5 یا 6 را در EPS ضرب کنید. ارزش ذاتی ممکن است با این عدد فرق کند، اما این روش تقریب بدی نیست.
از اطلاعات رایگان استفاده کنید
کسانی که تازه وارد بورس می‌شوند، از کانال‌های تلگرامی سیگنال خرید می‌گیرند و در موارد زیادی ضرر می‌کنند. بجای این‌کار می‌توانید به دنبال پیش‌بینی تحلیلگران از EPS باشید. دقت کنید که EPS سال گذشته ممکن است با امسال خیلی فرق کند. هدف یافتن EPS برای سال بعد است.
اما چرا توصیه نمی‌کنم که خودتان به پیش‌بینی EPS بپردازید؟ حتی اگر شغل دیگری نداشته باشید، هرگز نمی‌توانید به‌طور مداوم نزدیک به 600 شرکت را بررسی کنید. اما می‌توانید پیش‌بینی دیگران برای تمام شرکت‌ها را جمع کنید، در یک فایل اکسل بریزید، پیش‌بینی‌ها را در p/e گروهشان ضرب کنید و مقدار ارزندگی آن‌ها را با قیمتشان مقایسه کنید.
فراموش نکنید که ارزندگی بیش‌ازاندازه هم بی‌دلیل نیست. چرا یک سهم خریدار ندارد؟ چرا باوجود ارزش ذاتی 250 تومانی، سال‌ها است که قیمتش بالای 110 تومان نیامده؟ آیا حالا که شما خریدارش شده‌اید قرار است نگاه همه به این شرکت تغییر کند؟
نمی‌خواهم بگویم برای ورود به بازار حتما و الزاما به تحلیل تکنیکال نیاز دارید. اما بد نیست قبل از خرید نگاهی گذرا به سابقه قیمت سهم هم بیندازید.
صبر داشته باشید
برخلاف تصور عموم، بازار سرمایه بازاری کند و بلندمدت است. اگر در مورد فردای سهم از من سوال کنید، بهترین و دقیق‌ترین جواب این است که نمی‌دانم. در مورد یک هفته هم همین‌قدر ابهام داریم. اما با اطمینان بیشتری می‌توانیم از بازه‌های بلندمدت‌تر صحبت کنیم.
خیلی وسوسه‌انگیز است که هرروز قیمت سهم را چک کنید. هرروز بخرید و بفروشید. اگر دیدید قیمت دارد پایین می‌آید وحشت‌زده در صف فروش بنشینید. اما بعد از یک سال به همان سهم نگاه کنید می‌بینید قیمت خیلی بیشتر از توقع شما رشد کرده است.
خیلی وسوسه‌انگیز است که هرروز قیمت سهم را چک کنید.
یکی از بهترین خاطراتم مربوط به زمانی بود که یکی از سهم‌هایی که داشتم 12 درصد منفی خورد. بجای فروش، مبلغ زیادی خرید کردم. روز بعد یک منفی پنج و روز بعد منفی پنج دیگر را دیدیدم. در تمام این منفی پنج‌ها خرید کردم. مدت زیادی طول نکشید تا قیمت این سهم 50 درصد رشد کند.
منظورم این نیست که هر منفی پنجی ارزش خرید دارد. منظورم پایبندی به درک و تحلیلی است که از یک سهم به‌خصوص دارید. مثلا اگر فکر می‌کنید آیفون ایکس ارزنده است، با ارزان شدن آن خوشحال می‌شوید. اگر سهم هم برای شما ارزنده است، باید از ارزانی آن استقبال کنید.
درس بخوانید، واقعا درس بخوانید
بورس ازجمله مواردی است که در آن داشتن سواد بی‌اندازه ارزنده است. هیچ ایرادی ندارد اگر امروز ده نماد از مجموع 30 شرکت بزرگ‌تر بازار را انتخاب کنید و مبلغی مثل ده میلیون تومان را در آن‌ها بگذارید. اما کار اینجا شروع می‌شود.
کتاب بگیرید و مطالعه کنید. شبکه‌های خارجی مثل بلومبرگ را دنبال کنید. به آکادمی تجارت یا سایت‌های آموزشی دیگر سر بزنید. توجه کنید که بورس بیشتر از آن‌که در مورد عدد قیمت باشد، در مورد روندها، مردم، شرکت‌ها، صنایع، فناوری‌های نوین و مجموعه عواملی است که قیمت‌ها را ایجاد می‌کنند.
شروع کنید
همیشه وقت برای یادگرفتن هست. تا ضرر نکنید، تا با سهم مجمع نروید، تا برای دریافت سود نقدی به بانک نروید، تا تغییر قیمت بعد از مجمع را با سودی که گرفته‌اید مقایسه نکنید، معنای درست مطالبی را که می‌خوانید متوجه نمی‌شوید.
هیچ‌کدام از این مفاهیم سخت نیستند. بعد از چند ماه بالا و پایین کردن اینترنت، ورق زدن کتاب‌ها و خریدوفروش به‌سادگی می‌توانید با مفاهیم کلی آشنا شوید. بهتان قول می‌دهم همین الان‌که این مقاله را خوانده‌اید، از خیلی از کسانی که در بازار فعال هستند اطلاعات بیشتری دارید.
نظرات