پیامدهای لغو توافق هسته‌ای از سوی ترامپ

الهام میرمحمدی: دونالد ترامپ هفته گذشته در سازمان ملل متحد، بار دیگر نارضایتی خود از برجام را نشان داد و تهدید کرد که از توافق هسته‌ای خارج می‌شود. این در حالی است که هر سه ماه یک‌بار رئیس‌جمهور آمریکا باید پایبندی ایران به این توافق را تایید و لغو تحریم‌های هسته‌ای را تمدید کند که آخرین مهلت آن هم 15 اکتبر است.

به گزارش تجارت‌نیوز به نقل از اویل‌پرایس، برخی بر این باورند که دونالد ترامپ این بار لغو تحریم‌های هسته‌ای را تمدید نخواهد کرد. حرکتی که منجر به خروج ایالات متحده آمریکا از توافق هسته‌ای می‌شود و تبعات بسیاری برای روابط ایران و آمریکا و همچنین ثبات خاورمیانه و بازارهای جهانی دارد.

او در سخنرانی خود در سازمان ملل این توافق را شرم‌آور خواند و پیش‌تر نیز بارها آن را یکی از بدترین و یکجانبه‌ترین معاملاتی که آمریکا تا به حال به آن وارد شده، دانسته بود. اگر چه وی چند ماه پیش لغو تحریم‌های هسته‌ای را تمدید کرد، اما گفت به زودی از توافق خارج خواهد شد.

بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند، اگر چه ترامپ استدلال می‌کند که ایران این توافقنامه را نقض کرده، اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که ناظر رسمی این توافقنامه است و همچنین دیگر امضاکنندگان توافق هسته‌ای این موضوع را نقض می‌کنند که این امر خود مسیر پیش روی ترامپ را دشوارتر خواهد کرد.

در ماه جولای، نیویورک‎تایمز در گزارشی نوشت، ترامپ در تلاش برای یافتن بهانه‌ای است که بدون استناد به شواهد و مدارک توافقنامه هسته‌ای را از بین ببرد.

اخیرا نیز ترامپ به بهانه‌هایی نظیر آزمایش‌های موشکی ایران و همچنین متهم کردن این کشور به حمایت از تروریسم متوسل شده است، که البته هیچ‌گونه ارتباطی با توافق هسته‌ای ندارد. اما لغو این توافقنامه بسیار خطرناک است و این مسیری است که ایالات متحده آمریکا به تنهایی باید طی کند. چرا که دیگر متحدان اروپایی آمریکا هنوز تمایلی برای مواجهه مجدد با ایران از خود نشان نداده‌اند.

نماینده عالی اتحادیه اروپا در جمع خبرنگاران در سازمان ملل با اشاره به کره شمالی گفت: ما در حال حاضر یک بحران هسته‌ای بالقوه داریم و قطعا لغو توافق با ایران این بحران را دوچندان می‌کند.

از نظر کارشناسان، این تصمیم ترامپ می‌تواند سیستم‌هایی که فعالیت‌های هسته‌ای را نظارت می‌کنند، تضعیف کند. در تاریخ 13 سپتامبر، 80 تن از کارشناسان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای در جهان در بیانیه‌ای مشترک تاکید کردند که معاهده هسته‌ای با ایران پیمانی موثر و قابل اطمینان است.

آنها در بخش دیگری از این بیانیه اعلام کردند: ما از سخنان دولت ترامپ نگران هستیم چرا که رئیس‌جمهور آمریکا به دنبال ایجاد یک درک نادرست برای متهم کردن ایران به عدم همکاری در این توافقنامه و در نهایت وضع تحریم‌های مجدد علیه این کشور است.

به گزارش تجارت‌نیوز، تحریم‌ها علیه ایران در گذشته، محدودیت‎‌های بسیاری را برای ایران به وجود آورد. نتیجه این هماهنگی جهان و عدم دسترسی ایران به استفاده از سیستم مالی بین‌المللی، کاهش قابل ملاحظه صادرات نفت ایران را به دنبال داشت. و ایران در این دوران دچار آسیب‌های اقتصادی فراوانی شد.

آمریکا این بار اما با گزافه‌گویی، اغراق و بهانه‌تراشی سعی در ایجاد بحرانی جدی برای صادرات نفت ایران دارد. دونالد ترامپ در نظر دارد، برخی از تنها راه‌های مطمئن برای نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران را خنثی کند که موجب آسیب رساندن به روابط آمریکا و متحدان کلیدی‌اش خواهد شد. نتیجه نهایی آن هم یک چیز است: مواجهه مجدد با ایران که دلیلی هم برای آن وجود ندارد.

اگر چه این تنها نتیجه تصمیم ترامپ نخواهد بود. خارج شدن از توافق هسته‌ای به معنی پایان هر گونه روابط دیپلماتیک با ایران است و همچنین پایان دادن به برنامه هسته‌ای کره شمالی را نیز غیرممکن می‌سازد.

این امر کره شمالی را دچار تردید می‌کند. چرا کره شمالی باید توافقی را با آمریکا امضا کند، در حالی که رئیس‌جمهور این کشور قرارداد مهمی را که تنها دو سال از امضای آن گذشته است غیرقابل توجیه می‌داند.

بازار نفت نیز با این تصمیم ترامپ دچار فرازوفرود خواهد شد. بر خلاف تلاش‌های ترامپ برای ایجاد محدودیت صادرات نفت ایران، این کشور به فروش نفت ادامه خواهد داد.

سعید خوشرو، مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در مصاحبه‌ای به بلومبرگ گفت: ایران نگران اقدامات آمریکا نیست و صادرات نفت جریان عادی خود را طی خواهد کرد.

ایران در حال حاضر، حدود 3.8 میلیون بشکه نفت در روز تولید و 2.2 میلیون بشکه در روز صادر می‌کند. به علاوه، فروش 400 هزار بشکه میعانات گازی در روز بخش دیگری از صادرات انرژی ایران را تشکیل می‌دهد. خوشرو در مصاحبه خود با بلومبرگ اذعان کرد که 60 درصد از این تولیدات به آسیا و 40 درصد آن به اروپا صادر می‌شود.

پیش از برداشته شدن تحریم‌ها در سال 2016، صادرات نفت خام ایران به کمتر از 1 میلیون بشکه در روز رسیده بود. به نظر نمی‌رسد ترامپ به تنهایی بتواند بار دیگر چنین آسیبی به ایران وارد کند.

خوشرو در بخش دیگری از مصاحبه خود گفت: کل اروپا سیاست آمریکا را دنبال نخواهد کرد و تهدیدهای ترامپ نیز ایران را در مورد صادرات نفت نگران نکرده است.
به همین دلیل کارشناسان بر این باورند که ترامپ در آخرین لحظات، تصمیم خود برای خروج از این توافق را تغییر خواهد داد. به گفته آنها، حتی خود ایران هم اطمینان دارد که آمریکا چنین تصمیمی نخواهد گرفت.

حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، هفته گذشته و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد برجام را سندی بین‌المللی خواند و در جمع خبرنگاران گفت: ترامپ این توافق را لغو نخواهد کرد.

اگر آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شود، تمام گزینه‌های قابل تصور در مقابل ایران و کره شمالی را از دست خواهد داد.

به هر صورت، اگر سخنان واشنگتن تنها بلوف و بهانه‌تراشی باشد، تاثیر چندانی بر بازار نفت نخواهد داشت. اما هر گونه اقدام نظامی -که البت بسیار دور از ذهن است- تمامی پیش‌بینی‌های بازار نفت را متحول می‌کند.