رقابت آمریکا و چین در مورد تراشه های مغزی/ آینده چه می‌شود؟

امیرحسین جعفری/ به گزارش تجارت‌نیوز، ایلان ماسک و استارتاپ «نورالینک»، به دنبال گسترش فعالیت‌های علمی خود در حوزه پزشکی، به سراغ جاگذاری جاگذاری تراشه های مغزی برای بیماران رفته است. این اقدام که مورد پذیرش سازمان غذا و دارو آمریکا نیز قرار گرفته، در صورت موفقیت، تحولی عظیم برای بهبود برخی بیماران با زمینه عصبی و فلج و نابینایی است که علم تاکنون از درمان آن‌ها با دارو‌های فعلی نانوان بوده. حالا تمام جهان چشم به ایلان ماسک دوخته است که او موفق به حل چند مورد از پرچالش‌ترین بیماری‌های انسان در طول تاریخ می‌شود یا خیر!

ماجرا از چه قرار است؟

در اخبار در مورد این اتفاق چنین آماده است: «ایلان ماسک، میلیاردر آمریکایی و مدیرعامل شرکت اسپیس‌ایکس، روز دوشنبه ۲۹ ژانویه اعلام کرد که استارتاپ او نورالینک اولین ایمپلنت مغزی خود را که اندازه‌ای معادل یک سکه دارد درون سر یک بیمار قرار داده است.»

ایلان ماسک نیز در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشته است: «نتایج مقدماتی حاکی از فعالیت‌های عصبی اسپایکی امیدوارکننده‌ای هستند. حال فرد دریافت‌کننده تراشه خوب است و وی در مسیر بهبودی قرار دارد.»

این مسأله اما ابعاد قدیمی‌تری دارد که به امروز و این خبر کوتاه خلاصه نمی‌شود. ایلان ماسک از سال 2019 به دنبال آزمایش‌های انسانی و کشف راه‌های علمی برای بهبود بیماری‌های سخت از طریق تراشه‌های مغزی بود. حالا سازمان غذا و دارو آمریکا به ایلان ماسک این مجوز را داده که از طریق افراد داوطلب، بتواند تراشه مغزی خود را آزمایش کند. به نظر می‌رسد، سازمان غذا و دارو آمریکا نیز نشانه‌هایی از موفقیت در این طرح یافته است و امید‌هایی در آمریکا برای نتیجه بخش بودن این ایده در ماه‌های پیش رو وجود دارد.

ایلان ماسک که تا پیش از این از حیوانات برای آزمایش‌های مغزی خود استفاده می‌کرد؛ حالا اجازه دارد در صورت تمایل افراد، از نمونه انسانی استفاده کند و با کاشت تراشه‌های مغزی، از طریق هوش مصنوعی و سیستم، انسان سالمی تحویل جامعه دهد.

ایجاد انحصار درمانی؟

 در شرح اهداف این وسیله آمده است: «نخستین هدف از اختراع این وسیله کمک به فردی است که دچار سکته مغزی شده یا مبتلا به بیماری نورون حرکتی مانند ای‌ال‌اس یا سایر مشکلات فیزیکی است؛ برای آن که این افراد بتوانند مستقیماً از طریق این ایمپلنت با یک دستگاه خارجی مانند تلفن، تبلت یا رایانه ارتباط برقرار کنند.»

اگرچه در اهداف این پروژه آشتی تمدن با هوش مصنوعی ذکر شده است اما در صورت موفقیت، این پدیده و انحصار آن در دست ایلان ماسک و یا یک دولت خاص، می‌تواند تبعات اقتصادی و سیاسی نیز داشته باشد. 323 میلیون دلار بودجه این پروژه نیز نشان می‌دهد که با طرح ارزان قیمتی مواجه نیستیم و تولید انبوه آن هم چندان ارزان تمام نمی‌شود. ممکن است ایجاد انحصار اقتصادی و سیاسی، بخشی از مردم جهان را از دسترسی به این تکنولوژی درمانی محروم کند.

چین و نگرانی‌های آمریکا

دقیقاً از سال 2019 که آمریکایی‌ها و ایلان ماسک به سراغ توسعه طرح تراشه‌های مغزی رفتند، چینی‌ها نیز فعالیت‌های گسترده‌ای برای پیشبرد این سبک طرح‌ها انجام دادند. در همان سال شرکت ASML، که بزرگترین شرکت سازنده ماشین‌های تراشه‌سازی جهان، واقع در هلند است، تحت فشار آمریکایی‌ها از صادرات تراشه به چین منع شد. پس از ارائه عمومی طرح اخیر ایلان ماسک نیز، وزارت صنعت و فناوری چین اعلام کرده است که سند چشم انداز توسعه‌ای برای رقابت با ایلان ماسک تا سال 2025 تدوین کرده است.

اخلال کار ابرقدرت‌ها در ابرپروژه‌های این چنینی، در موارد موجب رقابت سازنده و پیشرفت بشر می‌شود؛ اما در مواردی نیز می‌تواند اثرات منفی برای عموم به دنبال داشته باشد و در قامت تخریب و انحصار و پنهان کاری قرار بگیرد. اتفاقی که در مورد چین و آمریکا بار‌ها تکرار شده است.

آیا بشر در کنترل تراشه‌های مغزی قرار می‌گیرد؟

طرح چینی‌ها برای تراشه‌های مغزی، ایجاد ارتباط ساده با مغز از طریق سیستم، رمزگشایی پیام‌های عصبی و ایجاد پیام‌های جدید در مغز است. ایده ایلان ماسک نیز شباهت‌های قابل توجهی به چینی‌ها دارد و اسپایک، فعالیت نوروی به جهت ارسال اطلاعات به مغز و بدن را تنظیم و اجرا می‌کند. این موضوع در صورت خاصیت درمانی بدون بازگشت، پیشرفتی لازم، انسانی و قدرتمند است اما آیا همچون فیلم‌های علمی و تخیلی نگرانی‌هایی در مورد کنترل انسان‌ها در صورت پیشرفت این تراشه‌ها وجود دارد؟

این نگرانی‌ها همیشه در مورد پیشرفت تکنولوژی‌های فنی به ویژه وقتی پای هوش مصنوعی و مغز بشر در میان باشد، مطرح می‌شود و بر همین اساس، مسائلی در مورد اخلاق علم مورد تاکید قرار می‌گیرد.