به گزارش تجارت نیوز، هند به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان، در نقطه حساسی از مسیر توسعه و گذار انرژی قرار دارد. این کشور از یک سو با افزایش تقاضای داخلی برای انرژی و ضرورت رشد اقتصادی روبه‌رو است و از سوی دیگر با فشارهای بین‌المللی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و عمل به تعهدات اقلیمی مواجه می‌شود. دستیابی به تعادل میان امنیت انرژی، توسعه پایدار و کربن‌زدایی یکی از چالش‌های اساسی هند است. به ویژه آنکه این کشور قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت تولید برق غیر فسیلی خود را به ۵۰۰ گیگاوات برساند. با این حال، موانع مالی، اتکای گسترده به زغال‌سنگ و عدم تحقق وعده‌های کمک مالی کشورهای توسعه‌یافته، مسیر هند را به سوی آینده‌ای سبز دشوار کرده‌است.
تقاضای رو به رشد انرژی و فشار بر زیرساخت‌ها
رشد سریع اقتصادی و افزایش جمعیت، باعث شده شبکه‌های برق هند هر ساله با نیاز بیشتری به انرژی مواجه شوند. این افزایش تقاضا نه تنها فشار مضاعفی بر ظرفیت تولید انرژی وارد می‌کند، بلکه دستیابی به اهداف کربن‌زدایی را نیز دشوارتر می‌سازد. تهویه مطبوع – که به دلیل گرمای شدید ناشی از تغییرات اقلیمی به یک نیاز حیاتی برای سلامت عمومی تبدیل شده – نمونه بارزی از این افزایش تقاضا است.
توسعه اقتصادی و چالش فقر انرژی
هند با وجود پیشرفت‌های اقتصادی چشمگیر در دهه‌های اخیر، همچنان یکی از کشورهای فقیر جهان به شمار می‌رود. گسترش دسترسی به انرژی برای میلیون‌ها نفر از شهروندان، یکی از ارکان اصلی خروج تدریجی این کشور از فقر است. به گفته روزنامه گاردین، پر کردن شکاف دسترسی به انرژی، نه تنها یک ضرورت اجتماعی بلکه پیش‌شرط توسعه اقتصادی پایدار محسوب می‌شود. دولت‌های متوالی هند نیز این موضوع را همواره در اولویت قرار داده‌اند.
استدلال هند در برابر فشارهای غرب
رهبری هند بارها تأکید کرده است که امنیت انرژی برای این کشور اولویتی بالاتر از سبزسازی کامل انرژی دارد. دهلی‌نو همچنین با استناد به عدالت اقلیمی، از کشورهای ثروتمند خواسته است مسئولیت تاریخی خود در انتشار گازهای گلخانه‌ای را بپذیرند و منابع مالی لازم را برای گذار انرژی در کشورهای در حال توسعه فراهم کنند. به گفته مقامات هندی، کشورهای توسعه‌یافته باید ابتدا در کاهش انتشار خود پیشگام شوند، پیش از آنکه از کشورهایی مانند هند بخواهند روند توسعه خود را محدود کنند.
انتشار سرانه پایین اما جایگاه سوم جهانی
هند پس از چین و ایالات متحده، سومین تولیدکننده بزرگ گازهای گلخانه‌ای در جهان است. با این حال، سرانه انتشار انرژی در این کشور همچنان بسیار پایین‌تر از کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی است. برای درک بهتر این تفاوت، کافی است بدانیم که یک یخچال خانگی در ایالات متحده تقریباً نیمی از کل مصرف سالانه انرژی یک فرد هندی را به خود اختصاص می‌دهد. این مقایسه نشان می‌دهد که فشار وارد بر هند برای کاهش سریع انتشار، بدون در نظر گرفتن این تفاوت‌ها، منصفانه نیست.
وعده‌های محقق‌نشده غرب در تأمین مالی اقلیمی
یکی از مهم‌ترین انتقادات هند به کشورهای توسعه‌یافته، عمل نکردن آن‌ها به وعده‌های مالی در حوزه اقلیم است. در سال ۲۰۰۹، کشورهای ثروتمند در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل تعهد کردند که از سال ۲۰۲۰ هر سال ۱۰۰ میلیارد دلار بودجه اقلیمی برای کشورهای در حال توسعه اختصاص دهند. با این حال، این وعده تاکنون حتی به تحقق نزدیک هم نشده است. هند بارها از این خلف وعده انتقاد کرده و آن را مانعی جدی برای پیشبرد انرژی پاک در کشورهای فقیرتر دانسته است.
گذار به انرژی‌های پاک و موانع مالی
با وجود چالش‌ها، دولت هند به رهبری نخست‌وزیر نرندرا مودی برنامه‌های بلندپروازانه‌ای برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر دارد. هدف اصلی، رساندن ظرفیت تولید برق غیر فسیلی به ۵۰۰ گیگاوات تا سال ۲۰۳۰ است. با این حال، رکود اقتصادی و کمبود سرمایه‌گذاری بین‌المللی، مانعی جدی در برابر تحقق این اهداف محسوب می‌شود.
پیامدهای تغییرات اقلیمی و ضرورت اقدام
هند امروز خود یکی از قربانیان اصلی تغییرات اقلیمی است. گرمای شدید، اختلال در الگوهای بارندگی و افزایش حوادث آب‌وهوایی افراطی، نه تنها زندگی روزمره مردم را تحت تأثیر قرار داده بلکه سلامت عمومی را نیز تهدید می‌کند. صنعت سوخت‌های فسیلی نیز مشکلاتی جدی برای سلامت جامعه به همراه دارد. الیسا مورگرا، گزارشگر ویژه سازمان ملل در زمینه تغییرات اقلیمی، هشدار داده است که گسترش استفاده از سوخت‌های فسیلی با حق بشر برای توسعه در تضاد است، زیرا آسیب‌های چند نسلی بر سلامت، امنیت غذایی و رفاه اجتماعی وارد می‌کند.
هند در موقعیتی پیچیده و دشوار قرار دارد. از یک سو نیاز به رشد اقتصادی و تأمین امنیت انرژی برای جمعیت عظیم خود دارد و از سوی دیگر باید مسیر کربن‌زدایی را با شتاب بیشتری طی کند. در حالی که کشورهای گروه هفت بر حذف تدریجی زغال‌سنگ در هند فشار می‌آورند، دهلی‌نو همچنان بر مسئولیت تاریخی غرب و لزوم تأمین مالی اقلیمی تأکید می‌کند. به نظر می‌رسد راهبرد آینده هند، حرکت تدریجی اما پیوسته به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر، همراه با تلاش برای دریافت حمایت مالی بین‌المللی خواهد بود. آنچه مسلم است، کربن‌زدایی برای هند، چه عادلانه تلقی شود چه نشود، یک ضرورت غیرقابل انکار است.
