به گزارش تجارت نیوز، فروش نفت ایران با فراز و فرودهای متعددی روبه‌روست. با توجه به تحریم‌های آمریکا علیه صنعت نفت ایران، صادرات نفت به طور معمول با مشکلات متعددی روبه‌رو می‌شود. علاوه بر موضوع تحریم‌ها، صادرات نفت تحت تاثیر مشکلات سیاسی و ژئوپلیتیکی نیز قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، در جنگ 12 روزه میان ایران و اسرائیل، روند فروش نفت در برخی روزها با اختلال روبه‌رو شد.
در همین زمینه، ایلنا با انتشار گزارشی در 5 مرداد مدعی شد که با توجه به داده‌های کپلر، ذخیره شناور نفت ایران به حدود ۴۰ میلیون بشکه رسیده که این عدد بالاترین سطح از انبار نفت در سال‌های اخیر است و مشکلات در فروش سریع را نشان می‌دهد.
با این حال محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت، روز 10 مرداد در گفت‌وگو با ایلنا، درباره این‌که برخی از رسانه‌های خارجی در گزارش‌های خود مدعی شده‌اند که بیش از ۴۰ میلیون بشکه نفت ایران روی آب تلنبار شده است گفت: «من کاملا این بحث را تکذیب می‌کنم.»
وزیر نفت خاطرنشان کرد: «در حوزه فروش نفت؛ در شرایطی بعضاً بار را بنا به دلایلی که از بازار و شرایط بازار نشات می‌گیرد، نگه می‌داریم یا جابه‌جا می‌کنیم. این‌ها اقداماتی است که متناسب با شرایطی که در آن قرار می‌گیریم، انجام می‌دهیم. اساسا نفتی که نتوانیم بفروشیم، نداریم.»
ادعایی که وزیر نفت تکذیب کرده است، مربوط به داده‌های شرکت ردیابی ورتکساست.
رویترز در گزارش خود در 19 ژوئن مدعی شد که ایران در حالی که تحت حملات اسرائیل قرار دارد، برای حفظ منبع اصلی درآمد خود، عرضه نفت خام را با بارگیری تک‌به‌تک نفتکش‌ها و نزدیک‌تر کردن ذخایر شناور نفت به چین ادامه می‌دهد. این موضوع را دو شرکت رهگیری کشتی به رویترز اطلاع داده‌اند.
شرکت رهگیری کشتی ورتکسا به رویترز گفته است که ایران بخشی از ناوگان ذخیره‌سازی شناور خود، شامل ۴۰ میلیون بشکه نفت که در ۳۶ نفتکش نگهداری می‌شود را به چین نزدیک‌تر کرده تا تاثیر احتمالی هرگونه اختلال بر خریداران را به حداقل برساند.
از این رو باید گفت ادعای بیان‌شده مربوط به دو ماه گذشته و زمانی است که جنگ اسرائیل و ایران در جریان بود. باید گفت اگر بنا بر گفته وزیر نفت این موضوع اکنون صحت ندارد، چرا وزارت نفت آماری از وضعیت صادرات نفت منتشر نمی‌کند؟
تحلیل ماهانه وضعیت فروش نفت ایران توسط ورتکسا
وزیر نفت در 11 مرداد در گفتوگوی دیگری با خبرگزاری مهر با اشاره به گزارش خبرگزاری دویچه‌وله آلمان درباره فروش نفت ایران عنوان کرد: «این خبرگزاری آلمانی با اتکا به آمارها و داده‌هایی که از موسسه تحقیقاتی رصد نفتکش‌های ورتکسا، اشاراتی به شرایط صادرات نفت خام ایران داشته است که شرایط آن را بسیار خوب ارزیابی کرده بود؛ این مطابق اعلام و آمار این موسسه است و از این منظر دغدغه‌ای نداریم.»
باید گفت سرگردانی 40 میلیون بشکه نفت ایران در ماه ژوئن نیز آماری است که ورتکسا منتشر کرده است. این موسسه با توجه به آمار هر ماه وضعیت را بیان می‌کند. با این که وضعیت صادرات نفت ایران در ژوئن را مطلوب گزارش نکرده بود، اما با توجه به تغییر اوضاع جنگی و بهبود وضعیت فروش نفت، روند فروش نفت ایران در جولای را مثبت ارزیابی کرد؛ موضوعی که وزیر نفت نیز آن را تایید کرده است.
در همین زمینه باید گفت آیا می‌توان آمار یک موسسه را در شرایط مثبت، تایید و در شرایط منفی، تکذیب کرد؟
میزان ذخایر نفت روی آب ایران در سال گذشته میلادی
ذخیره‌سازی نفت روی آب، یعنی نگهداری نفت در نفتکش‌هایی که در دریا متوقف می‌مانند، به طور معمول زمانی انجام می‌شود که فروش فوری به‌صرفه نباشد یا اختلالی در روند فروش اتفاق افتاده باشد. در شرایطی مانند مازاد عرضه، کاهش تقاضا یا نگهداری به منظور فروش به قیمت بالاتر، کشورها ترجیح می‌دهند نفت را به طور موقت نگه دارند تا در زمان مناسب‌تری بفروشند.
همچنین مشکلات لجستیکی مثل ازدحام بندرها، تحریم‌ها یا نبود ظرفیت پالایشی در کشور مقصد، باعث می‌شود نفتکش‌ها نتوانند بار خود را تخلیه کنند و در نتیجه، به‌صورت موقت روی آب باقی بمانند.
از سوی دیگر، کشورهای تحت تحریم گاهی از ذخایر شناور برای پنهان‌سازی مسیر و مقصد محموله‌ها استفاده می‌کنند. انتقال کشتی به کشتی و تغییر مسیرهای مکرر به آنها کمک می‌کند تا از شناسایی و توقیف جلوگیری کنند.
همچنین برخی کشورها نفتکش‌های خود را در نزدیکی بازارهای اصلی مانند چین نگه می‌دارند تا در صورت تغییر سریع بازار یا فرصت فروش، بتوانند با سرعت بیشتری واکنش نشان دهند. با وجود هزینه‌بر بودن این روش، ذخیره‌سازی شناور ابزاری مهم برای مدیریت عرضه، کاهش ریسک و حفظ سهم در بازار جهانی نفت است.
آمار ارائه‌شده مربوط به میزان ذخایر شناور نفت ایران است. این آمار مربوط به سال گذشته میلادی بوده و آمار ژوئن 2025 در آن مشخص نشده است. با این حال آن‌چه اهمیت دارد، روند ذخیره‌سازی نفت ایران روی آب است. به دنبال شرایط تحریمی ایران، همواره بخشی از نفت به صورت ذخیره در آب‌ها نگهداری می‌شود. حال با توجه به آمار کپلر و ورتکسا در ژوئن 2025، میزان ذخایر نفتی در ماه ژوئن به 40 میلیون بشکه افزایش یافته بود که دو برابر رقم معمول ذخیره‌سازی نفت به شمار می‌رود.
با توجه به اظهارات این دو موسسه که مسئول ردیابی نفتکش‌ها در جهان هستند، افزایش میزان ذخایر نفتی به دنبال وقوع جنگ و افزایش نگرانی‌ها رخ داده بود. حال باید گفت با توجه به اتمام جنگ و گذشت بیش از یک ماه از آن، ممکن است میزان ذخایر نفتی کاهش یافته و فروش رفته باشد. باید پرسید با توجه به تکذیب ادعای افزایش ذخایر شناور نفتی ایران به 40 میلیون بشکه توسط وزیر نفت، چرا وزارت نفت خود آمار رسمی منتشر نمی‌کند تا ابهامات در مورد آمارهای متعدد غیررسمی برطرف شود؟
برای مطالعه بیشتر گزارش ذخایر شناور نفت ایران هدف تحریم‌ها قرار گرفتند را در تجارت‌نیوز بخوانید.
