حضور احتمالی آمریکا در کریدور زنگه‌زور؛ خبر یا جنگ روانی؟

به گزارش تجارت نیوز، روزنامه اطلاعات نوشت:رهبران ارمنستان و آذربایجان روز جمعه ۸اوت ۲۰۲۵ (۱۷مرداد ۱۴۰۴) توافق‌نامه صلح را در کاخ سفید امضا کردند. این توافقی است که با میانجیگری ایالات متحده انجام شد و دهه‌ها درگیری را به پایان می‌رساند.

دو کشور در قفقاز جنوبی توافق‌نامه‌هایی را با یکدیگر و همچنین ایالات متحده امضا کردند که مسیرهای حمل‌ونقل کلیدی را بازگشایی می‌کند و درعین‌حال به ایالات متحده اجازه می‌دهد از نفوذ رو به‌ کاهش روسیه درمنطقه استفاده کند. این سند شامل توافقی است که یک کریدور ترانزیتی بزرگ ایجاد می‌کند که آذربایجان را به منطقه نخجوان خود متصل می‌کند و ایالات متحده دارای حقوق توسعه این کریدور است. کاخ سفید گفت که قرار است این کریدور «مسیر ترامپ برای صلح و رفاه بین‌المللی» نام‌گذاری شود .
کاخ سفید گفت که جدا از این توافق‌نامه مشترک، ارمنستان و جمهوری آذربایجان هر دو قراردادهایی را با ایالات متحده امضا کردند که هدف آن تقویت همکاری در زمینه انرژی، فناوری و اقتصاد است. جزئیات بیشتر منتشر نشده است.جمهوری اسلامی ایران درباره مسائل سیاست خارجی یک بلندگوی رسمی دارد و آن هم وزارت امور خارجه است. اعلام مواضع اشخاص و سازمان‌ها و نهادها و خبرگزاری‌ها درباره سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران موضع رسمی کشور به‌شمار نمی‌رود.

هرگونه اظهارنظر، انتقاد، و اعلام موضع از خارج از این تریبون، برای دولت جمهوری اسلامی ایران دردسرساز خواهد بود و از نظر حقوقی احتمال دارد تبعات منفی در پی داشته باشد.در بیانیه وزارت خارجه درباره رویداد فوق آمده است: «جمهوری اسلامی ایران ضمن تأکید بر اتخاذ تمامی تدابیر سیاسی، حقوقی و اقتصادی برای تأمین حقوق و منافع ملی خود، باور دارد که ایجاد مسیرهای ارتباطی و رفع انسداد شبکه‌های مواصلاتی زمانی در خدمت ثبات، امنیت و توسعه اقتصادی ملت‌های منطقه خواهد بود که در چارچوب منافع متقابل، رعایت حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشورهای منطقه و بدون مداخلات خارجی باشد.
جمهوری اسلامی ایران آماده تداوم همکاری‌های سازنده و مبتنی بر منافع متقابل با هر دو کشور جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان برای صیانت از صلح و ثبات و توسعه اقتصادی منطقه از طریق همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای، همچون سازوکار ۳+۳، می‌باشد».در این شرایط در شبکه‌های اجتماعی و روزنامه‌ها درباره خطر حضور ایالات متحده و گسترش ناتو به مرزهای جمهوری اسلامی ایران هشدار می‌دهند.

یادآور می‌شود که ایالات متحده آمریکا در ارمنستان،جمهوری آذربایجان، گرجستان و ترکیه (کشورهای همسایه در شمال غرب ایران) سفارتخانه‌های فعال دارد. ایران ۵۳۴ کیلومتر با ترکیه مرز مشترک دارد. ترکیه عضو ناتوست و از دهه پنجم قرن بیستم عضو این سازمان است؛ از این نظر به اعتباری، ایران با قلمرو عملیاتی ناتو، هم‌مرز است. کریدور زنگه‌زور در داخل قلمرو ایران نیست، بلکه در شمال مرزهای مشترک ما در داخل خاک ارمنستان قرار دارد.
ارمنستان بر کریدور حق حاکمیت دارد و قوانین و مقررات حاکم بر کریدور از آنِ دولت ارمنستان است. انتخاب واگذاری اداره کریدور به هر شرکت یا دولتی با صلاحدید سیاست خارجی و تصمیم دولت و پارلمان ارمنستان است. همان‌طور که ایران با روسیه در کریدور شمال-جنوب با هم همکاری دارند و این همکاری هیچ ارتباطی با دولت جمهوری آذربایجان و دیگر دولت‌های همسایه ندارد.

ایران نمی‌تواند به ارمنستان اعتراضی نسبت به امضای قرارداد با هر کشوری یا شرکتی داشته باشد، مگر اینکه این همکاری عملاً بر ضد ایران و تهدیدکننده امنیت ملی ایران باشد. در حال حاضر به‌جز نگرانی‌هایی برای عواقب آینده این ساختار کریدوری، تهدیدی از سوی ارمنستان و آذربایجان و ایالات متحده از سوی کریدور زنگه‌زور علیه ایران متصور نیست.
با این وجود در ایران از دیدگاه‌های کارشناسی برخی نگرانی‌های امنیتی از حضور نظامی ایالات متحده و اسرائیل (که هر دو روابط نزدیکی با جمهوری آذربایجان دارند) پس از عملیاتی شدن کریدور متصور است.

از سوی دیگر نمی‌توان انتظار داشت که مرز مشترک ایران و ارمنستان مسدود و رابطه ایران با دریای سیاه از طریق گذر از خاک ارمنستان و گرجستان قطع شود.در سالهای تیرگی روابط قطر با عربستان در شورای امنیت خلیج فارس، ایران ابتکار «کریدور خلیج فارس-دریای سیاه» را با گذر از جمهوری آذربایجان-ارمنستان و گرجستان پیشنهاد کرد و به ‌دنبال عملیاتی شدن آن بود.

ایران در سال‌های پس از آغاز درگیری‌های ارمنستان و آذربایجان بر سر مسئله قره‌باغ در آستانه فروپاشی شوروی، و بسته‌شدن راه ارتباطی جمهوری آذربایجان با نخجوان، مسیری را در امتداد خطوط مرزی در داخل خاک ایران در اختیار جمهوری آذربایجان گذاشت که تاکنون نیز (این بار به نام «کریدور ارس») ادامه دارد.

الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، موافقت خود را با همکاری با ایران در بهسازی مسیر ارس و جایگزینی آن با کریدور ارس اعلام کرده بود و ایران در این مسیر سرمایه‌گذاری‌هایی انجام داده است. ولی جمهوری آذربایجان با کشیدن پای ایالات متحده و ترکیه و نیز اسرائیل به منطقه باید مسئولیت و عواقب پیامدهای ناگوار آن در تغییر جغرافیای سیاسی منطقه را بر عهده بگیرد و به یاد داشته باشد در خانه شیشه‌ای خود نمی‌تواند به همسایه سنگ پرتاب کند.

همچنین ارمنستان و شخص نیکول پاشینیان با شخصیت متزلزل و سیاست یکی به نعل و یکی به میخ باید متوجه رفتار خود با ایرانی باشد که با احداث پل دوستی بر روی رود ارس این کشور را از تنگنای محاصره و گرسنگی دوره درگیری با آذربایجان نجات داد و همین پل امروز برای مبادلات با ایران مورد استفاده ملت ایران و ارمنستان است .

امضای ناگهانی موافقت‌نامه احداث کریدور زنگه‌زور با کنسرسیومی به رهبری ترامپ (که با حمله نظامی ۱۳ ژوئن به ایران برخلاف کنوانسیون‌های بین‌المللی عدم حمله نظامی به تأسیسات هسته‌ای) هم‌زمان با تجاوز رژیم صهیونیستی به سایت‌های هسته‌ای ایران حمله کرده است، از در دوستی درآمده و پای آمریکا را به منطقه کشانده است.برخی شخصیت‌های ایرانی نسبت به این موافقت‌نامه اظهارات تندی علیه ترامپ و رهبران آذربایجان و ارمنستان اظهار داشته‌اند.

افکار عمومی در ایران علیه این روند نامتعادل و ناگهانی در منطقه و در همسایگی شمال غربی ایران است. ایران در ادامه بهسازی کریدور ارس به موازات کریدور «مسیر ترامپ» جدی است و این راه مواصلاتی و استراتژیک-نظامی برای جابه‌جایی تجهیزات و نیروهای نظامی برای مراقبت از مرزهای میهن را تسهیل خواهد کرد.

منبع: روزنامه اطلاعات