پس از سال‌ها کشمکش میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان که با جنگ دوم قره‌باغ، پیروزی باکو و آزادسازی اراضی اشغالی به اوج رسید، اکنون شایعه‌ای تازه فضای منطقه را تحت‌الشعاع قرار داده است: خبرهایی غیررسمی از حضور آمریکا در قفقاز جنوبی و اجاره صدساله کریدور زنگه‌زور به کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های آمریکایی و غیرآمریکایی. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که تهدیدهای نظامی و اقتصادی آذربایجان علیه منطقه سیونیک، و مذاکرات مکرر سران دو کشور برای حل و فصل اختلافات، همچنان ادامه دارد.
مقام‌های آمریکایی که خواستار عدم افشای نامشان بودند به خبرگزاری رویترز، گفتند هنگامی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، روز جمعه از رهبران ارمنستان و جمهوری آذربایجان در کاخ سفید استقبال کند، این دیدار با امضای چارچوبی برای صلح به اوج خواهد رسید—چارچوبی که شامل اعطای حقوق انحصاری توسعه به ایالات متحده برای یک کریدور ترانزیتی راهبردی در قفقاز جنوبی است.
مناطق اشتغال و توسعه اقتصادی ترکیبی از نوآوری حقوقی، چابکی اجرایی و حکمرانی دوست‌دار سرمایه‌گذاری قلمداد می شوند. این مناطق با الگوبرداری از تجربه هندوراس نشان داده‌اند که چگونه می‌توان از طریق اصلاحات مقرراتی، سرمایه‌گذاری خارجی جذب کرد، فرصت‌های شغلی ایجاد نمود و توسعه زیرساخت‌های یکپارچه را به حرکت درآورد.
کریدورهای نفتی در معادلات انرژی و امنیت خاورمیانه نقش کلیدی ایفا می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که تغییر مسیرهای انتقال نفت، حضور کارتل‌های نفتی و ذینفعی بازیگران مختلف از جمله رژیم صهیونیستی، موجب شکل‌گیری تحولات تازه در جغرافیای صادرات، ترانزیت و قیمت‌گذاری نفت شده است. این کریدورها نه‌تنها بر موازنه قدرت، بلکه بر منافع اقتصادی، سیاسی و امنیتی منطقه و جهان تاثیرگذارند و تعیین‌کننده مسیر آینده ژئوپلتیک انرژی به شمار می‌آیند.
در سایه جنگ ایران و اسرائیل، گزارش‌ها حاکی از تحرکات باکو برای بهره‌برداری از کریدور زنگزور هستند. این کریدور منافع ایران را به خطر می‌اندازد و بسیاری از مزیت‌های ترانزیتی ایران را به آذربایجان واگذار می‌کند. باید دید چرا تحرکات باکو برای بهره‌برداری از این کریدور در زمان جنگ 12 روزه ایران و اسرائیل انجام شده است؟
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس در دومین اجلاس بین‌المللی «نقش دیپلماسی در توسعه اقتصادی» در ماکو، از برنامه‌ریزی برای کاهش چشمگیر مسیر تجاری میان ایران و چین از طریق سرخس و قرقیزستان خبر داد و تأکید کرد: تکمیل این کریدور، هزینه تمام شده تجار را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.
ورود نخستین قطار چینی به ایران از مسیر شرقی جاده ابریشم نوین و تمایل ترکیه به همکاری با ایران در کریدور راه توسعه، از پیوند این دو کریدور مهم نشان دارد. این دو کریدور که در تقابل با کریدور عرب-مد قرار شکل گرفته‌اند، می‌توانند توازن منطقه را به سمت کشورهای ذی‌نفع تغییر دهند.
یک کارشناس حوزه انرژی با اشاره به راهگشا بودن پروژه ریلی تهران-پکن در تجارت نفت گفت: این پروژه به شرطی به سرانجام می‌رسد که چالش‌های بین‌المللی را حل کنیم.
«نورلان یرمک‌بایف» می‌گوید ایران با منابع طبیعی غنی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک در کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال - جنوب، در جایگاه مناسبی برای تبدیل شدن به یک مرکز تجارت، سرمایه‌گذاری، همکاری انرژی و حمل‌ونقل قرار دارد. همکاران ایرانی ما اکنون پیشنهادهایی برای ارائه چنین فرصت‌هایی به کشورهای آسیای مرکزی مطرح کرده‌اند.
وزیر راه و شهرسازی ضمن اعلام اینکه پیگیر هفتگی تکمیل کریدورها و تکمیل نقاط مرزی با کشورهای ترکمنستان، ترکیه، عراق و روسیه هستیم، گفت: اگر قرار است جهشی در اقتصاد ایران رخ دهد، مهمترین جهش در حوزه حمل و نقل است، زیرا ایران انتخاب بسیاری از تجار و بازرگانان برای حمل بار و کالاست. از طرفی حوزه ترانزیت به شدت کمک می‌کند که گرفتار ۱۰۰ درصدی تحریم‌ها نباشیم.
رویکرد و اهتمام جدی مقام وزارت راه و شهرسازی و ضرورت توجه به پایان یافتن هرچه سریع‌تر کریدور کلاله-جلفا، می‌تواند آغازگر فصل دیگری در اقتصاد و سیاست کشور باشد که نبض اقتصادی منطقه را در دست بگیرد
بسیاری از تنش‌ها و جنگ‌ها، اهداف اقتصادی را در کنار اهداف سیاسی دنبال می‌کنند. یکی از موضوعات مهم در روابط بین‌الملل، موضوع کریدورها و روابط ترانزیتی و تجاری کشورهاست. باید دید جایگاه ایران در جنگ کریدورها کجاست؟
با تشدید بحران کمبود گاز در ایران، موضوع افول یا بهبود جایگاه ترانزیت گازی ایران بار دیگر مطرح شده است. این موضوع به دلیل شروع دو پروژه مهم گازی، از جمله صادرات گاز ترکمنستان به ترکیه از طریق ایران و احداث خط لوله ایغدیر-نخجوان در منطقه اتفاق افتاد که می‌تواند به تسریع پیشبرد کریدور زنگزور مرتبط شود.
وزیر راه و شهرسازی گفت: یکی از مهمترین موضوعاتی که در کشور در دستور کار ما قرار دارد، ترانزیت ارزان و روان در کریدورهای کشورمان است. به دلیل موقعیت ژئوپولتیک که در دنیا داریم انتخاب بسیاری از کشورها برای انتقال کالا و مسافر هستیم و با تکمیل این کریدورها نقش چشمگیرتری خواهیم داشت.
سفیر ایران در ارمنستان در نشستی خبری اظهار داشت: «ایران تنها کشوری در منطقه است که موضعش در مورد کریدور موسوم به زنگزور با موضع ارمنستان همسو است. ایران از مواضع قاطع خود در قبال موسوم به "کریدور زنگزور" عقب نشینی نخواهد کرد و درباره هیچ معامله‌ای در این زمینه مذاکره نخواهد کرد.»
ایران برای بهره‌برداری از موقعیت جغرافیایی خود و دستیابی به منافع اقتصادی، باید به طور همزمان بر روی کریدور بین‌المللی شمال-جنوب و کریدور خلیج فارس-دریای سیاه تمرکز کند.
وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: طبق توافقات انجام شده میان دو کشور دستیابی به هدف ترانزیت ۱۰ میلیون تن بار در مسیر کریدور شمال جنوب ضرورت دارد و باید ظرفیت ۲۰ میلیون تنی ترانزیت در مسیرهای فعلی کریدور شمال جنوب ذیل شقوق ریلی، جاده‌ای و دریایی، فعال شود.
کارشناس بین‌الملل حوزه انرژی درباره قرارداد گازی ترکمنستان و عراق اظهار داشت: برنامه صادرات گاز ترکمنستان به عراق از مسیر ایران خواهد بود و این پروژه مثبت و به نفع هر سه کشور است.
