دلیل تاب‌آوری پایین اقتصاد ایران، ناکارآمدی حکمرانی است/ دولت از سال 97 تا امروز، همه ذخایر خود را صرف جایگزینی درآمد نفتی کرده است

به گزارش تجارت نیوز، یکی از آثار اقتصادی جنگ 12 روزه ایران و اسرائیل، نمایان کردن تاب‌آوری پایین اقتصاد ایران، به ویژه در سطح بنگاه‌های کوچک و متوسط بود؛ چرا که بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی با توقفی چند روزه در فعالیت‌های خود، ناچار به تعدیل نیرو شدند. موضوعی که نه تنها معیشت نیروی انسانی این بنگاه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند افت رشد اقتصادی کشور را نیز در پی داشته باشد.

مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، با اشاره به علل آسیب‌پذیری اقتصاد ایران در برابر ریسک‌هایی مثل جنگ، راهکارهای بهبود این وضعیت را بررسی می‌کند.

تولیدکنندگان واقعی سال‌هاست که به زحمت فعالیت خود را ادامه می‌دهند

افقه در ابتدا توضیح داد: «اگر مجموعه بنگاه‌های اقتصادی توان مالی و تولیدی بالایی داشتند، نباید از یک جنگ ۱۲ روزه که صدمه‌ای هم به واحدهای اقتصادی وارد نکرد، به این اندازه آسیب می‌دیدند. تولیدکنندگان واقعی سال‌هاست که در آستانه تعطیلی هستند و به زحمت فعالیت خود را ادامه می‌دهند.»

ناکارآمدی، بروکراسی‌ها و مدیریت‌های ضد توسعه باعث شکنندگی بنگاه‌های اقتصادی شدند

این کارشناس اقتصادی در ادامه به دلایل تاب‌آوری پایین اقتصاد ایران به ریسک‌هایی مثل جنگ پرداخت و گفت: «دلیل تاب‌آوری پایین اقتصاد ایران، ناکارآمدی حکمرانی است. آن‌قدر موانع تولید جلوی پای بنگاه‌های کوچک و متوسط قرار دارد که اغلب آنها در سال‌های گذشته با ظرفیت‌های حدود 40 تا ۵۰ درصدی خودشان مشغول به کار بوده‌اند. بخش قابل‌توجهی از مشکلات آنها به دلیل مزاحمت‌های دولتی و داخلی بوده است.»

او تاکید کرد: «ناکارآمدی‌ها، بروکراسی ناکارآمد و مدیریت‌های ضد تولید و ضد توسعه باعث شدند که بنگاه‌های اقتصادی شکننده باشند و این جنگ، در واقع یک ضربه نهایی بر آنها وارد کرد.»

هر اتفاقی که در روابط خارجی رخ دهد، آثار آن در پیکر اقتصاد ایران نمایان می‌شود

افقه در ادامه به راهکارهای برون‌رفت اقتصاد ایران از این وضعیت شکننده پرداخت و تصریح کرد: «در حال حاضر سیاست‌گذاران نمی‌توانند اقدام عملی در این مورد انجام دهند. اکنون فقط و فقط باید مسئله روابط اقتصادی ایران با دنیا حل شود؛ یعنی روابط خارجی باید بهبود یابد تا مشکلاتی مثل تحریم‌ها و موضوع FATF حل شوند.»

او افزود: «اقتصاد ایران به‌شدت وابسته به روابط خارجی و تجارت است. ۸۰ درصد واردات ایران، کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای هستند؛ یعنی کالاهایی که تولید داخلی کشور را تغذیه می‌کنند. این یعنی، از سوی دیگر، برای تامین این میزان واردات، کشور نیاز به صادرات دارد اما جز نفت، صادرات چندانی نداریم و صادرات غیرنفتی نیز آن‌قدر قابل ملاحظه نیست. بنابراین، هر اتفاقی که در روابط خارجی رخ دهد، آثار آن در پیکر اقتصاد کشور نمایان می‌شود.»

اگر جنگ هم رخ نمی‌داد، با تداوم تحریم‌ها، تولیدکنندگان همین روند را طی می‌کردند

این استاد اقتصاد در ادامه به خبرنگار تجارت‌نیوز گفت: «تولید کشور در حدود سه دهه گذشته با مشکلات بسیاری مواجه بوده است. از سال ۹۷ به این سو و با تشدید تحریم‌ها نیز مشکلات تشدید شد و دولت تا قبل از این جنگ، هر آنچه ذخیره مالی، اعم از از استقراض از بانک مرکزی، فروش اوراق قرضه، فروش اموال دولتی و … داشت مصرف کرد تا جایگزین درآمدهای نفتی شود.»

او اضافه کرد: «در واقع حتی اگر جنگ هم رخ نمی‌داد، با تداوم تحریم‌ها، تولیدکنندگان و صنایع، به مرور همین روند را طی می‌کردند اما جنگ به این شرایط سرعت بخشید. به علاوه، این جنگ تاثیرات روانی نیز در پی داشت و باعث شد که این شرایط به‌صورت ناگهانی رخ دهد.»

اگر مسئله سیاست خارجی کشور حل نشود، مشکلات تولیدگنندگان لاینحل می‌ماند

افقه با تاکید بر این نکته که اگر مسئله سیاست خارجی کشور حل نشود، مشکلات تولیدگنندگان لاینحل می‌ماند، در مورد راه‌های بهبود تاب‌آوری اقتصاد ایران گفت: «بلاتکلیفی در ارتباط با ادامه یا اتمام جنگ، باعث می‌شود که بسیاری از سرمایه‌گذاران اصلاً تصمیم به سرمایه‌گذاری نگیرند و آنهایی که فعال هستند، تردید کنند که ادامه بدهند یا نه؛ بنابراین در وهله اول، این بلاتکلیفی باید حل شود.»

او ادامه داد: «همچنین در قدم دوم، باید مشکل تحریم و روابط مالی یا FATF حل شود. اگر این اتفاق نیافتد، حتی اگر مشکل جنگ هم حل شود، این روند ادامه خواهد داشت.»

اولویت‌های حاکم در نظام تصمیم‌گیری کشور، اولویت‌های اقتصادی، رفاهی و معیشتی مردم نیست

افقه همچنین اظهار کرد: «گام سوم حل مشکلات ساختاری در داخل کشور است. حکمرانی اقتصاد ایران در زمینه توسعه ناکارآمد است و اولویت‌های حاکم در نظام تصمیم‌گیری کشور، اولویت‌های اقتصادی، رفاهی و معیشتی مردم نیست. بنابراین، حتی اگر تحریم هم رفع شود، دوباره به همان وضعیت برمی‌گردیم و ناچار می‌شویم نفت بفروشیم تا ناکارآمدی‌های داخلی را مثل سه دهه گذشته پوشش دهیم.»

او در پایان خاطرنشان کرد: «در گذشته، درآمدهای نفتی، ناکارآمدی‌‌های مدیریتی را پوشانده بود اما از سال ۹۷ به این سو که درآمدهای نفتی ایران کاهش یافت و پس از آن، با وقوع جنگ، این ناکارآمدی‌ها عریان شدند.»

برای مطالعه بیشتر صفحه اقتصاد کلان در تجارت‌نیوز را دنبال کنید.