زهرا بارانی 
مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش می‌دهد:
جزییات پیشنهاد اخذ مالیات از فعالیت‌های نامولد / چرا صاحبان طلا، ارز و سهام باید مالیات دهند؟
مالیات‌گیری از بخش‌های مختلف اقتصادی مانند بازارهای ارز، طلا، بورس و… از یک سو و از سوی دیگر شفاف‌سازی اطلاعات این بخش پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس برای کنترل و حذف فعالیت نامولد در اقتصاد است.
به گزارش تجارت‌نیوز ، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «فعالیت‌های نامولد رقیب تولید برخی تجربه‌های جهانی و راهکارهای مقابله با آن در ایران»، مصاديق فعاليت‌هاي اقتصادي نامولد را در پنج دسته معرفی کرده است.
این پنج دسته عبارت‌اند از اول، کسب سود از خرید و فروش سوداگرانه امالک(زمین، واحد مسکونی، تجاری و…)،؛ دوم، کسب سود از معاملات طلا، فلزات گرانبها(سکه و شمش)؛ سوم، کسب سود از معاملات ارز؛ چهارم کسب سود از سپرده‌گذاری بانکی و پنجمین مورد به بخشی از سود واسطه‌گری و توزیع کالا برمی‌گردد.
در بخش دیگری از گزارش، فعالیت مولد و نامولد تعریف شده است که براساس آن هر فعاليت به قصد کسب درآمد، سود يا هر نوع انتفاعکه با ايجاد ارزش افزوده، توليد ملي را بزرگتر کند، مولد است و هر فعاليتي که در سطح خرد براي اشخاصي سود يا منافعي ايجاد کند، اما در سطح کلان، ارزش افزوده ايجاد نكند و توليد ملي را افزايش ندهد، نامولد است.
مرکز پژوهش‌های مجلس بر مبنای این تعریفی که ارائه کرده، فعالیت‌های نامولد شاخص که بیشترین اهمیت را در معاملات اقتصادی دارند را در سه دسته کلی تقسیم کرده است. به عبارتی به فعالیتی نامولد گفته می‌شود که سود حاصل از آن ناشی عایدی از محل افزایش قیمت وافعی سرمایه(بلندمدت)، عایدی از محل خرید و فروش‌های مکرر و سفته‌بازی (کوتاه‌مدت) و عایدی از محل تخلف، فساد، انواع رانت و انحصار(البته فعالیت‌های مقابله با آن به دلیل اینکه ارزش افزوده ایجاد می‌کند مولد است) باشد.
در این گزارش برای بخش‌های مختلف اقتصادی که در آن فعالیت نامولد صورت می‌گیرد، پیشنهاد‌هایی شده است.
زمین و ملک، بزرگترین و اثرگذارترین بازار نامولد
این مرکز برای کنترل فعالیت‌های نامولد حوزه زمین و ملک که بزرگترین و اثرگذارترین بازار نامولد کشور است پیشنهاد کرده که اولا اطلاعات تمامی زمین‌ها و املاک کشور در یک سامانه متمرکز تجمیع و ثبت شود. ثانیا از انجام معاملات با سند عادی(قولنامه‌ای) جهت نظم‌بخشی به وضعیت مالکیت جلوگیری به عمل آید. ثالثا با استفاده از مالیات‌های تنظیمی بر افزایش ارزش زمین و مسکن و بر ارزش زمین، جذابیت سفته‌بازی در این بازار کاهش یابد.
شفاف‌سازی معاملات طلا و ارز و مالیات از معاملات بورس
برای بازار فلزات گرانبها و ارز نیز پیشنهاد مشترکی شده که سامانه‌ای جهت شفاف‌سازی معاملات طلا و ارز، حذف قابلیت تسویه لحظه‌ای تراکنش در مبالغ بالا و الزام ارائه اطلاعات مربوط به معامله و اظهار مقصد تراکنش و ایجاد بورس ارز و طلا و معاملات آتی جهت شفاف‌سازی این بازارها ایجاد شود.
همچنین این گزارش پیشنهاد کرده است که وضع مالیات بر تراکنش‌های ارزی و وضع مالیات بر افزایش قیمت ارز منجر به کاهش جذابیت سفته‌بازی در این بازار می‌شود.
پیشنهاد مخصوص فلزات گرانبها نیز این است که اولا خريد و فروش اشكال سرماي‌اي طلا، سكه و شمش، تنها با ارائه فاکتور مربوطه قانوني باشد و ثانياً بر افزايش قيمت آن بين زمان خريد و فروش ماليات اعمال شود. اين سازوکارها تا حد زيادي انگيزه‌هاي سفته‌بازي در اين بازارها را کاهش مي‌دهد.
در بازار سرمایه نیز پیشنهاد شده که بر افزايش ناگهاني ارزش سهام ماليات وضع شود. اين ماليات، انگيزه‌ها را جهت ايجاد تلاطم‌های سازمان‌يافته و ايجاد حباب کاهش مي‌دهد.
بر اساس این گزارش برای نظام توزیع، واسطه‌گری کالا که با عنوان دلالی شناخته می‌شود، اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند زیرا این دسته از فعالیت‌های نامولد مبتنی بر عدم وجود شفافیت در بازار مربوطه عمل می‌کنند.
پیشنهاد برای این بخش این است که بورس‌های کالایی بر بستر آی‌تی یا فروشگاه‌های مجازی توسعه یابد. همچنین حمایت از توسعه فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای نیز می‌تواند اثر مشابهی داشته وشفافیت بازار را افزایش دهد و در نتیجه زمینه‌های سفته‌سازی در این بخش محدود شود.
واردات رانتی، مصداق بارز فعالیت نامولد
برای بخش وارات نیز که واردات رانتی یکی دیگر از مصادیق بارز و مهم فعالیت‌های نامولد اقتصادی به حساب می‌آید باید ابتدا از رانت‌های دولتی در حوزه واردات به شرکت‌های خاص همچون خرید‌های انحصاری یا اعطای ارز دولتی پیشگیری شود. پس از آن رویکرد دولت الكترونيک با سرعت بيشتري پيگيري شده و زمينه‌هاي غيرکاغذي شدن فرايندها فراهم شود.
همچنین در این بخش ذکر شده که قراردادهاي تجاري دوجانبه يا چندجانبه نيز مي‌توانند به جهت‌دهي سبد وارداتي و ارتباط با شرکاي تجاري مناسب منجر شده و در نتيجه حجم واردات نامطلوب را کنترل کنند.
در انتهای این بخش نیز این گزارش پیشنهاد کرده که تعرفه قطعات منفصله وارداتي به ازاي افزايش عمق داخل‌يسازي کاهش يابد.
وضع مالیات بر سود سپرده‌های بانکی پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس برای کنترل فعالیت‌های غیرمولد بخش بانکی است.
بر اساس این گزارش فراهم کردن زمينه دسترسي کامل نهادهاي ذي‌صالح به اطلاعات حساب‌هاي بانكي و تراکنش‌هاي مالي نیز می‌تواند کنترل‌کننده باشد که اين اقدام موجب افزايش شفافيت و کاهش سفته‌بازي خواهد شد.
نظرات