به گزارش تجارت‌نیوز، به تازگی اتاق بازرگانی تهران و اندیشکده کسب‌وکار شریف در گزارش پژوهشی به موضوع «تبعات زیان‌بار قیمت‌گذاری دستوری در صنعت آرد و نان» پرداخته‌اند. در این گزارش دو راه حل برای جایگزینی «یارانه نان» پیشنهاد شده است.
بر اساس این گزارش، در حال حاضر 1.5 میلیون گندم‌کار و 390 شرکت آردسازی در کشور فعالیت دارند که محصول نهایی را به‌دست 90 هزار نانوا در سراسر کشور می‌رسانند.
گرچه دولت نقشی در تولید نان از مزرعه تا کارخانه آرد و درنهایت نانوایی ندارد، اما به بهانه امنیت غذایی نقش انحصاری و مهمی در همه زنجیره صنعت نان و آرد ایفا می‌کند.
ایران با مصرف سرانهٔ حدوداً ١۴٠ کیلوگرم در سال، دومین کشور پرمصرف گندم در جهان شناخته می‌شود و تقریباً شش برابر متوسط جهانی، نان مصرف می‌کند. عامل اصلی این موضوع پایین بودن قیمت گندم است. از سوی دیگر، پایین بودن قیمت گندم در مقایسه با جو، حتی احتمال نشت آرد یارانه‌ای به دامداری‌ها را به وجود آورده است که این امر می‌تواند زمینه‌ساز بحران نان در آینده نزدیک شود.
در حال حاضر قیمت آرد دولتی، فقط ١١ درصد قیمت جو در بازار سیاه نهاده‌های دام و طیور است؛ به همین جهت، این احتمال وجود دارد که دیر یا زود آرد یارانه‌ای دولت (و یا نان) به بازار نهاده دام و طیور سرازیر شود.
عوامل بهره‌وری پایین در صنعت آرد و نان
در گزارشی که به آن اشاره شد از زمین‌های کشاورزی به‌عنوان یکی از عوامل پایین آمدن بهره‌وری در صنعت آرد و نان یاد شده است. برای مثال در کشورهای توسعه‌یافته، متوسط اندازه زمین‌های کشت گندم، بالاتر از ٢٠ هکتار است، از این رو، هزینه‌ها روی حجم بیشتری از محصول سرشکن می‌شود. اما در ایران، تعداد زیادی از زمین‌های کشت گندم به‌شدت کوچک و با وسعتی در حدود یک تا دو هکتار هستند.
این گزارش از زنجیره تولید به‌عنوان عامل دیگری از پایین بودن بهره‌وری صنعت آرد و نان نام برده است. در پروسهٔ احداث سیلوها، منطق اقتصادی حاکم نبوده، حجم زیادی از ظرفیت سیلوهای کشور خالی باقی می‌ماند. از سوی دیگر، کارخانه‌های آردسازی هم با ظرفیتی بسیار پایین‌تر، یعنی با ٣٠ تا ۵٠ درصد ظرفیت اسمی خود تولید می‌کنند.
اجاره بالای مغازه نیز یکی از مشکلات مهم نانوایی در افزایش هزینه تولید نان است. این گزارش مداخله‌گری دولت را عامل تمام این چالش‌ها می‌داند و معتقد است که نظام یارانه نان باید تغییر کند. از آنجا که توزیع آرد نیز توسط دولت انجام می‌شود و انگیزه یا توان توزیع آرد به‌صورت روزانه یا دو روز یک‌بار را ندارد، در تمام نانوایی‌های سنتی فضایی برای انبار کردن نان به وجود آمده که در نتیجه، هزینه اجاره را بالا برده است.
هزینه کارگر یکی دیگر از عوامل افزایش هزینه تولید نان برای نانوایی‌هاست. در کنار آن قیمت‌گذاری دستوری رقابت بین نانوایی‌ها را برای تولید نان باکیفیت از بین برده است. در مثالی می‌توان ذکر کرد برای پخت نان مرغوب و باکیفیت، لازم است خمیر از دو ساعت قبل آماده باشد. یعنی برای نانوایی که ساعت شروع به کارش شش صبح است، حضور کارگران از ساعت 3:30 الزامی است و این به معنای افزایش هزینه‌های نیروی انسانی است.
یارانه نان، تنور روستاییان را سرد کرد
آن‌طور که اتاق تهران گزارش داده، یارانه نان حتی منجر به خاموش شدن تنور پخت روستاییان شد. چراکه تولید نان در روستاها دیگر فاقد صرفهٔ اقتصادی است. در شرایطی که کشاورز قادر است گندم را به قیمت ۵٠٠٠ تومان بفروشد و در عوض نان را با آرد ۶۶۵ تومانی تهیه کند، پخت نان در تنور روستایی منطقی نیست.
بدون شک، قرار گرفتن در جایگاه دوم جهان در سرانهٔ مصرف نان و اسراف و هدر فت بسیار، یکی از مهمترین عوارض قیمت‌گذاری دستوری در سمت تقاضای مصرف نان است.
رفع انحصار دولت از صنعت آرد و گندم
اولین و ساده‌ترین گام برای بهبود و رونق تولید در صنعت گندم و نان، رفع انحصار دولت در خرید گندم از کشاورزان است. کافی است صرفاً به سیلوداران و شرکت‌های آردسازی اجازه داده شود در کنار دولت در خرید گندم مشارکت داشته باشند.
در این گزارش تأکید شده است که هرچند حذف ناگهانی یارانه نان در شرایط فعلی اقتصادی مخاطره‌آمیز است، اما مخاطرات ادامۀ روند فعلی، به‌مراتب بیشتر است. کمبود نان و حتی قحطی دور از انتظار نیست و اقدام اصلاحی، امری ضروری است.
حذف یارانه نان و کارت خرید دو راه‌حل پیشنهادی
گزارش مورد اشاره، برای اصلاح این سیستم، دو راه حل پیشنهاد می‌دهد. راه اول حذف یارانه نان و پرداخت مستقیم یارانه نقدی است. راه دوم ایجاد کارت خرید نان برای عموم مردم یا دهک‌های پایین جامعه. کارت خرید نان نیازمند ایجاد سامانه‌های مرتبط با آن است؛ زیرساخت‌های اصلی مربوط به این کار نیز در کشور وجود دارد.
از آن‌جایی‌که دهک‌های بالای جامعه مصرف نان بالاتری دارند، استفاده با کارت ویژه نان می‌توان یارانه نان را با دقت بیشتری توزیع کرد و تا حد زیادی اطمینان داشت این یارانه برای خرید نان مصرف‌شده است و نه سایر هزینه‌ها. با محاسبه‌ای که در این گزارش انجام گرفته؛ حذف یارانه نان، قیمت نان در تهران و شهرهای بزرگ به‌طور میانگین حدود ٩۴ درصد (105 درصد نانوایی‌های دولتی و 83 درصد نانوایی‌های آزادپز) و در شهرهای کوچک و روستاها حدود ١۵٢ درصد افزایش خواهد داد.
برای مطالعه بیشتر گزارش نانوایی‌ها در خطر ورشکستگی را در تجارت‌نیوز بخوانید.
بسمه تعالی ۱۴۰۱٫۷٫۲۹
خدمت
موضوع:مربوط به عواقب غیرقابل جبران تاخیردراجرای کامل و مرحله دوم هوشمندسازی فروش نان
ضمن عرض سلام وخسته نباشیدباتوجه به اهمیت استراتژیک و امنیتی گندم ونان درهرکشورکه سوءمدیریت وتصمیمات غلط موجب اثرات جبران ناپذیرهم برای سلامت مردم وهم اتلاف سرمایه ملی نه شورش مردم وسقوط بعضی حکومتها شده است بنده رابرآن داشت تابعنوان یک نانوا که هرروزباچندصدنفرمشتری سروکاردارم درددل هایی راباجنابعالی که درتصمیم گیریهای نان اثرداریددرمیان بگذارم
واقعیت این هست که درهرچیزکه اختلاف قیمت باشدهرچقدرتشدیدبازرسی هم اعمال کنیم قطعافساد ورشوه ورانت وتخلف بروزخواهدکردحالادلاریابنزین باشدویااردهیچ تفاوتی ندارد
بهترین وسالمترین روش فقط وفقط ازادسازی وتک نرخی کردن می باشد که درمورداردونان انکه درزمان اقای احمدی نژادانجام شدالبته تکمیلترش الان قطعابهترین راه کارهست.اماحال که مدیران ارشدبدلایلی میفرمایندنان گران نمیشودحداقل به مواردزیرهم دقت فرمایند
وقتی قیمت ماکارونی،،،برنج وباگت واردصنف وصنعت را نسبت به سال قبل چندبرابرکردیم وهمزمان قیمت نان رادستوری ازقیمت ضایعاتش یعنی نان خشکه هم پایین نگه داشتیم شاهدمواردزیرهستیم
1)اولین اثرش این هست که متاسفانه درهمه جای کشور نظاره گر خریدنان بعنوان غذای سگ ودام ازطرف افرادزیادی هستیم ویاافزایش اسراف ودورریزدرمصرف کننده عادی هستیم چون ضایعاتش ازخودش بیشترپول می اوردوراه حلش ایجادسقف محدودیت درتعدادسرانه خرید نان یارانه ای برای هرنفرمیباشد
۲)انصافا وقتی مانرخ مناسب سالیانه به نان نمیدهیم ونانوا که میبینداگرنان راپخت کند هرکیسه کمتر از۲۰۰هزارتومان دخل میدهدکسی که اگرهمه چهارکیسه سهمیه روزانه اش راپخت کند۸۰۰ هزارکل دخل یک روز بربری میشودازان چطوراجاره مغازه وکارگر وقبوض و…راکسرکندتابرایش سودی هم بماند!درحالی که همان کیسه اردرا۳۰۰هزاردربیرون ازش میخرند،،،،اگرخدای ناکرده نانوایی مجبوربه لغزش شودایاتصمیم گیران بی تفاوت هم دران تخلف شریک نیستند؟
۳)وقتی نانوایی میبیندکه بااین نرخ خنده اور وشلوغی صفها،،،اگردقت نکندوبی کیفیت ترین نان راهم پخت کندبازهیچ افزایشی درسهمیه ودرامدش نخواهدبودکه شایدسرش هم ارامترباشدبنظرتان رغبتی برای رقابت و دقت دربهبودکیفیت نان خواهدداشت؟
۴)مگرنفرمودندباکارتخوان هوشمندمی دانیم که هرکس ازکدام نانوایی وچقدرنان خریده،،مگرقول نداده بودندکه باعملیاتی شدن کارتخوانهابه هرنانوایی بتعدادپختش بدون محدودیت تعدادسهمیه اردمیدهیم،،،پس چه شد،،،چرانانوایان ومردم رابه حرفهایشان بی اعتماد ترمیکنند،تااین لحظه که هنوز مرحله دوم هوشمندسازی کامل اجرانشده بعضی مسئولان باکدام استدلال میفرمایندمصرف اردصرفه جویی شده،،،تازه بااختلاف قیمت بیشتربااردصنف وصنعت وضع بدترهم شده،،،اگرچنین است پس چرانانوایی ها روزبروزشلوغترمیشوند ومردم ناراضی تر
۵)مهمترین واخرین عرضم این هست که باتشدیدبازرسی وجریمه وبگیروببندوبردن ابروی نانوانمیشوداوضاع راعوض کرد اتفاقا چه بسامجبورکنیم پای نانوای بیچاره وهمان بازرس هم خدای ناکرده به رشوه بازشود خداونددرقران کریم بزیبایی بمامدیریت یادداده که بتنهایی باتهدیدوعذاب ومثلا بازرسی وجریمه و….نمیشودتخلف راکم کرددرکنارش بهشت وتشویق هم بیان فرموده،،،وجدانا کدام نانوایی که رضایت مردم راجلب کرده راتشویق کرده ایم تابقیه دلسردنشوند،،،
بنده جسارتا خودم رامثال میزنم چندماه هست به فرمانداری،،،اداره غله وجهادواتحادیه بارها درخواست افزایش سهمیه ارد داده ام متاسفانه هیچ نتیجه ای نداده،،،درحالی که حداقل سه تن درماه نیازضروری به افزایش سهمیه اردم هست تاجوابگوی مردم باشم
درپایان عاجزانه خواهشمندم بجای صحبت ازتشدیدبازرسی درصداوسیما،،،بامشورت نانوایان ،مولفه های دیگرراهم جهت بهبودنان ،این قوت غالب مردم، بیازمائیم
خلاصه ادامه همین وضع موجب فرارکارگران ماهرازنانوایی،،،کاهش روزبروزکیفیت نان،،،افزایش هدررفت ودورریز وقاچاق اردونارضایتی مردم خواهدشداگربهترین راه حل یعنی یکسان سازی وازادسازی نشدبعنوان مسکن موقت حداقل نرخ جدیدیاسهمیه راجوری بدهیدکه رغبتی درنانوابرای رقابت باقی بماند که اگراکنون کاری نکنید دراینده وضع بدتروهمه مقصریم
ضمن تشکرمجددعاجزانه استدعادارم درتصمیم گیریهایتان ازخودنانواهاوانهایی که هرروزعملا بااردوخمیر ومشتری ونان سروکاردارندوباتمام وجودواقعیت هارالمس میکنندهم چندتادعوت بفرمائیدونظراتشان رابشنویدخودحقیرهرزمان امرفرمودیدحضوراخدمت میرسم ومطالبی راجهت بهبودکیفیت نان عرض مینمایم،،،متشکرم
سجادحامدفر ،،، ادرس تبریز ولیعصر ،،،گلپارک،،،رسالت،،نانوایی حامدفر
دوست عزیز واقعیت رو فرمودید . انشالله که بهتر بشه