به گزارش تجارت نیوز، در جهانی که تغییرات اقلیمی و نیاز به کاهش گازهای گلخانه‌ای بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود، انرژی خورشیدی به‌عنوان یکی از پاک‌ترین و پایدارترین منابع انرژی، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. این منبع تجدیدپذیر نه‌تنها به کشورها کمک می‌کند تا وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهند، بلکه فرصت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی بی‌شماری را نیز فراهم می‌کند. اخیراً، برخی کشورها با بهره‌گیری از سیاست‌های هوشمندانه، شرایط جغرافیایی مناسب و سرمایه‌گذاری‌های کلان، به پیشتازان استفاده از انرژی خورشیدی تبدیل شده‌اند. این گزارش به بررسی پنج کشور برتر در این حوزه و عوامل کلیدی موفقیت آن‌ها می‌پردازد و نگاهی عمیق‌تر به استراتژی‌هایی دارد که می‌تواند الهام‌بخش دیگر نقاط جهان باشد.
کشورهای پیشرو در استفاده از انرژی خورشیدی
بر اساس داده‌های موجود تا مارس ۲۰۲۵، پنج کشور چین، آمریکا، ژاپن، هند و آلمان در صدر جدول استفاده از انرژی خورشیدی قرار دارند. این رتبه‌بندی بر اساس دو معیار اصلی یعنی ظرفیت نصب‌شده (به واحد گیگاوات) و میزان تولید برق خورشیدی (به واحد تراوات‌ساعت) تعیین شده است که نشان‌دهنده توان بالقوه و بهره‌برداری عملی هر کشور از این منبع انرژی است. در ادامه، وضعیت هر کشور به تفصیل بررسی می‌شود:
1.چین
چین با ظرفیت نصب‌شده‌ای بیش از ۶۰۹.۹ گیگاوات و تولید ۵۸۴.۱ تراوات‌ساعت برق خورشیدی در سال ۲۰۲۳، بدون شک رهبر بلامنازع این حوزه است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که این کشور تنها در نیمه اول سال ۲۰۲۴، حدود ۲۹۲ گیگاوات به ظرفیت خود اضافه کرده و این روند صعودی احتمالاً تا مارس ۲۰۲۵ نیز ادامه داشته است. چین بیش از ۶۰ درصد از ظرفیت جدید تجدیدپذیر جهان را به خود اختصاص داده و همچنان در حال گسترش نیروگاه‌های خورشیدی خود است.
2.آمریکا
آمریکا با ظرفیت ۱۱۳ گیگاوات و تولید ۲۳۷.۹ تراوات‌ساعت در سال ۲۰۲۳، در جایگاه دوم قرار دارد. این کشور در سال ۲۰۲۴ با افزودن ۵۰ گیگاوات جدید به شبکه خود، نشان داد که عزم جدی برای توسعه انرژی خورشیدی دارد. ایالت‌هایی مانند کالیفرنیا، تگزاس و آریزونا به دلیل آفتاب فراوان، نقش کلیدی در این موفقیت ایفا کرده‌اند.
3.ژاپن
ژاپن با ۹۸.۲ گیگاوات ظرفیت نصب‌شده و تولید ۱۰۰.۸ تراوات‌ساعت در سال ۲۰۲۳، رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. این کشور با هدف رسیدن به ۱۰۸ گیگاوات تا سال ۲۰۳۰، برنامه‌ریزی دقیقی برای گسترش انرژی خورشیدی دارد و حتی قوانینی برای نصب پنل‌های خورشیدی روی خانه‌های جدید در توکیو از سال ۲۰۲۵ وضع کرده است.
4.هند
هند با ظرفیت ۶۷.۷ گیگاوات و تولید ۹۴.۶ تراوات‌ساعت در سال ۲۰۲۳، در جایگاه چهارم ایستاده است. این کشور با برنامه ملی خورشیدی خود، هدف‌گذاری کرده که تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰۰ گیگاوات ظرفیت برسد و در این مسیر، با سرعت قابل‌توجهی پیش می‌رود. مناطق شمالی و غربی هند به دلیل تابش شدید آفتاب، به کانون‌های اصلی تولید برق خورشیدی تبدیل شده‌اند.
5.آلمان
آلمان با ۶۷.۴ گیگاوات ظرفیت و تولید ۶۳ تراوات‌ساعت در سال ۲۰۲۳، پنجمین کشور برتر است. این کشور از دهه‌ها پیش با سیاست‌های پیشرو در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه خورشیدی، خود را به‌عنوان یکی از رهبران این صنعت معرفی کرده و همچنان با نوسازی نیروگاه‌های قدیمی، جایگاه خود را حفظ کرده است.
راز موفقیت این کشورها
موفقیت این پنج کشور در استفاده از انرژی خورشیدی به ترکیبی از سیاست‌های دولتی، شرایط جغرافیایی، نوآوری و حمایت‌های اقتصادی بستگی دارد. در ادامه، به‌طور مفصل به عوامل کلیدی موفقیت هر کشور پرداخته می‌شود:
1.چین
راز موفقیت چین در حمایت همه‌جانبه دولت نهفته است. قانون انرژی‌های تجدیدپذیر و برنامه‌های پنج‌سالانه این کشور، همراه با یارانه‌ها و تعرفه‌های خرید تضمینی، انگیزه‌ای قوی برای توسعه خورشیدی ایجاد کرده است. چین همچنین بزرگ‌ترین تولیدکننده پنل‌های خورشیدی در جهان است و بیش از ۸۰ درصد بازار جهانی را در اختیار دارد، که این موضوع هزینه‌ها را به شدت کاهش داده است. زمین‌های وسیع در مناطق غربی و شمالی این کشور نیز امکان ساخت نیروگاه‌های عظیم را فراهم کرده است. از نیروگاه‌های بزرگ متصل به شبکه گرفته تا سیستم‌های کوچک خانگی، چین در همه زمینه‌ها پیشرو است.
2.آمریکا
در آمریکا، مشوق‌های مالی نقش اصلی را بازی می‌کنند. قانون کاهش تورم (IRA) با ارائه اعتبار مالیاتی و تخفیف‌ها، سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی را جذاب کرده است. ایالت‌ها نیز با برنامه‌هایی مثل تخفیف‌های محلی و سیستم‌های اندازه‌گیری خالص (net metering)، خانوارها و شرکت‌ها را به استفاده از خورشید تشویق می‌کنند. مناطق آفتابی جنوب غربی، به‌ویژه کالیفرنیا که بزرگ‌ترین بازار خورشیدی این کشور است، همراه با سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ، رشد سریع این صنعت را تضمین کرده است. نکته جالب اینجاست که در سال ۲۰۲۴، تولید داخلی پنل‌های خورشیدی در آمریکا سه برابر شد و تقریباً تمام نیاز داخلی را پوشش داد.
3.ژاپن
ژاپن با چالش کمبود زمین روبه‌رو است، اما این محدودیت را با نوآوری جبران کرده است. تعرفه‌های خرید تضمینی که از سال ۲۰۱۲ اجرا شد، همراه با قیمت بالای برق در این کشور، نصب پنل‌های خورشیدی را به گزینه‌ای اقتصادی تبدیل کرده است. ژاپن همچنین با توسعه پنل‌های شناور روی دریاچه‌ها و سدها، راه‌حلی خلاقانه برای مشکل فضای محدود ارائه داده که در نوع خود بی‌نظیر است. دولت این کشور با تعیین اهداف بلندپروازانه و اجبار نصب پنل روی ساختمان‌های جدید، نشان داده که مصمم است تا سال ۲۰۵۰ به هدف کربن صفر برسد.
4.هند
هند با برنامه ملی خورشیدی خود، که از سال ۲۰۱۰ آغاز شد، پایه محکمی برای توسعه این صنعت بنا کرده است. آفتاب فراوان در بیشتر روزهای سال، به‌ویژه در ایالت‌هایی مثل راجستان و گجرات، این کشور را به بهشتی برای تولید برق خورشیدی تبدیل کرده است. دولت با پروژه‌های برق‌رسانی به روستاها از طریق پنل‌های خورشیدی، نه‌تنها دسترسی به برق را افزایش داده، بلکه محبوبیت این فناوری را هم بالا برده است. مشوق‌های تولید داخلی نیز وابستگی به واردات را کاهش داده و کریدورهای انرژی سبز، انتقال برق خورشیدی به شبکه را آسان‌تر کرده است.
5.آلمان
آلمان از دهه ۲۰۰۰ با قانون EEG و تعرفه‌های خرید تضمینی، راه را برای خورشیدی شدن هموار کرد. حمایت گسترده مردم از انرژی‌های پاک و ترکیب خورشیدی با فناوری‌های بهینه‌سازی مصرف، مثل پمپ‌های حرارتی، این کشور را متمایز کرده است. آلمان همچنین با سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، تکنولوژی‌های پیشرفته‌تری را به کار گرفته و با نوسازی نیروگاه‌های قدیمی، ظرفیت تولید خود را افزایش داده است. این کشور اگرچه آفتاب کمتری نسبت به رقبا دارد، اما با مدیریت هوشمند، همچنان در جمع برترین‌ها باقی مانده است.
نکات جالب و الهام‌بخش
یکی از نکات شگفت‌انگیز، استفاده ژاپن از پنل‌های شناور روی آب است که نه‌تنها مشکل کمبود زمین را حل کرده، بلکه می‌تواند الگویی برای کشورهایی مثل اندونزی یا هلند باشد که با محدودیت‌های مشابه روبه‌رو هستند. در آمریکا نیز افزایش تولید داخلی پنل‌ها در سال ۲۰۲۴، نشان‌دهنده حرکت به سمت خودکفایی در این صنعت است که می‌تواند زنجیره تأمین جهانی را تحت تأثیر قرار دهد. در هند، استفاده از خورشید برای برق‌رسانی به روستاها، نمونه‌ای موفق از ترکیب توسعه پایدار با عدالت اجتماعی است.
در مارس ۲۰۲۵، چین، آمریکا، ژاپن، هند و آلمان با تکیه بر سیاست‌های هدفمند، بهره‌گیری از شرایط طبیعی و نوآوری‌های خلاقانه، به‌عنوان پیشتازان انرژی خورشیدی در جهان شناخته می‌شوند. این کشورها نشان داده‌اند که با برنامه‌ریزی درست، می‌توان هم نیازهای انرژی را تأمین کرد و هم به حفظ محیط‌زیست کمک کرد. موفقیت آن‌ها نه‌تنها به نفع خودشان، بلکه الهام‌بخش دیگر کشورها برای پیوستن به این حرکت جهانی است. با ادامه این روند، انتظار می‌رود که انرژی خورشیدی در سال‌های آینده نقش بزرگ‌تری در تأمین برق جهان ایفا کند و آینده‌ای روشن‌تر و پاک‌تر برای نسل‌های بعدی رقم بزند.
