فشار روانی و فرسودگی شغلی؛ مرز بین مقاومت و فروپاشی دستیاران پزشکی / دستیاران پزشکی عملاً بَرده‌اند، نه پزشک

به گزارش تجارت نیوز، مشکلات دستیاران پزشکی هم مانند پرستاران همچنان به قوت خود باقی است و برخلاف تمام وعده‌های داده شده از سوی دولتمردان و مسئولان وزارت بهداشت و درمان هنوز هیچ اتفاق خاصی در مورد رفع این مشکلات صورت نگرفته است. در واقع بسیاری از دستیاران پزشکی بر این باورند که دریافتی آنها به هیچ وجه با میزان مسئولیت، بار کاری، فشار روانی و خطراتی که در این شغل به آن مواجه‌اند همخوانی ندارد.

دستیاران پزشکی اغلب به دلیل عدم حضور پزشکان متخصص در بیمارستان‌های دولتی وظیفه سنگینی را به دوش می‌کشند و همین مساله باعث می‌شود قبل از آنکه به شکل رسمی عنوان پزشک یا پزشک متخصص را کسب کنند دچار فرسودگی شغلی شده و با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کنند.

مساله اینجاست که در شرایط کنونی اقتصادی به خصوص شهرهایی مانند تهران و دیگر کلانشهرهای کشور تامین هزینه‌های زندگی با حقوق‌های اندکی که این افراد دریافت می‌کنند تقریبا غیر ممکن است. بیشترین دریافتی یک دستیار پزشکی در بهترین حالت به 20 میلیون تومان می‌رسد که با توجه به تورم بالای 40 درصد تامین حداقل‌ها را هم برای آنها سخت و دشوار کرده و همین مساله علاوه بر مشکلات معیشتی، باعث بروز ناامیدی و فشار روانی بر این افراد شده است.

حالا چند روزی است که جمعی از دستیاران رشته‌های مختلف پزشکی با راه‌اندازی پویشی، نسبت به ناچیز بودن حقوق خود در قبال هزینه‌های بالای زندگی گلایه‌مند بوده‌اند و خواستار رسیدگی عاجل وزارت بهداشت به این موضوع شده‌اند.

شعار دردی از دستیاران پزشکی دوا نمی‌کند / دستیاران پزشکی در واقع ستون فقرات بیمارستان‌های آموزشی کشور به حساب می‌آیند

عاطفه میر، یکی از افرادی است که به عنوان یک دستیار پزشکی در این پویش حضور دارد و در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: ارتقای جایگاه صنوف پزشکی، صرفاً در شعار محقق نمی‌شود؛ بلکه نیازمند تصمیمات عملی، تأمین منابع مالی و تغییر نگرش مدیریتی است. تجربه ثابت کرده تا اراده‌ای برای اجرای قوانین وجود نداشته باشد امید هیچ بهبودی در هیچ زمینه‌ای نمی‌رود.

او می‌افزاید: واقعیت این است که دستیاران پزشکی در واقع ستون فقرات بیمارستان‌های آموزشی کشور به حساب می‌آیند و با امید به ارتقا سطح دانش و تخصص خود وارد دوره‌های طاقت‌فرسای تخصص می‌شوند ولی خیلی زود به دلیل فشار کاری طاقت‌فرسا، شیفت‌های سنگین، حقوق ناکافی و بی‌توجهی به سلامت روانی و جسمی‌شان خود به درمان نیاز پیدا می‌کنند.

این دستیار پزشکی ادامه می‌دهد: درمانی که اغلب ما به دلایل متعدد از جمله نداشتن توان مالی و یا وقت کافی از آن بی‌بهره می‌مانیم و همین فشارها تا جایی پیش می‌رود که برخی از همکاران ما در نهایت دست به خودکشی می‌زنند و یا کلا این کار را برای همیشه ترک می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین مشکلات دستیاران پزشکی، ساعت‌های کاری بسیار زیاد و طاقت‌فرساست / برخی از دستیاران مجبورند در هفته بیش از 80 تا 100 ساعت کار کنند

عاطفه میر در بخشی دیگری از سخنان خود به شیفت‌های طولانی که این دستیاران مجبور به گذراندن آن هستند اشاره کرده و می‌گوید: یکی از مهم‌ترین مشکلات دستیاران پزشکی، ساعت‌های کاری بسیار زیاد و طاقت‌فرساست. طبق گزارش‌های میدانی، برخی از دستیاران مجبورند در هفته بیش از 80 تا 100 ساعت کار کنند. شیفت‌های 36 ساعته، بدون خواب و استراحت مناسب، بخشی عادی از زندگی کاری آن‌هاست.

دستیاران پزشکی عملاً بَرده‌اند، نه پزشک

او می‌افزاید: ما عملاً بَرده‌ایم، نه پزشک. وقتی 36 ساعت بی‌وقفه کار می‌کنی، قدرت تصمیم‌گیری‌ات افت می‌کند. این یعنی تهدید مستقیم برای جان بیماران. خستگی مفرط، بی‌خوابی و عدم بازیابی جسمی باعث بروز اشتباهات پزشکی می‌شود، موضوعی که به طور مستقیم با سلامت بیماران در ارتباط است. اما متاسفانه هیچ کس به این موضوع اهمیتی نمی‌دهد.

حقوق و مزایای دستیاران پزشکی در سال 1404 برای دستیاران مجرد بین ۱۲ تا ۱۷ میلیون تومان و برای دستیاران تخصصی متاهل بین ۱۵ تا ۲۳ میلیون تومان در نظر گرفته شده است / حقوق دستیاران فوق تخصصی مجرد حدود ۱۵ تا ۱۹ میلیون تومان و حقوق دستیاران فوق تخصصی متاهل حدود ۱۷ تا ۲۵ میلیون تومان پیش‌بینی شده است

او در ادامه با اشاره به مشکلات معیشتی اظهار می‌دارد: بر اساس قانون حقوق و مزایای دستیاران پزشکی با توجه به مجرد یا متاهل بودن و تخصص آنها متفاوت است. این مبالغ در سال 1404 برای دستیاران مجرد بین ۱۲ تا ۱۷ میلیون تومان و برای دستیاران تخصصی متاهل بین ۱۵ تا ۲۳ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. حقوق دستیاران فوق تخصصی مجرد حدود ۱۵ تا ۱۹ میلیون تومان و حقوق دستیاران فوق تخصصی متاهل حدود ۱۷ تا ۲۵ میلیون تومان پیش‌بینی شده است.

آن چیزی که با گذشت بیش از 4 ماه از سال جدید به دستیاران پرداخت می‌شود همان مبالغی است که در سال گذشته پرداخت می‌شد

این دستیار پزشکی می‌افزاید: اما آن چیزی که با گذشت بیش از 4 ماه از سال جدید به ما پرداخت می‌شود همان مبالغی است که در سال گذشته پرداخت می‌شد و برای دستیاران مجرد به سختی به 15 میلیون تومان و برای متاهل ها به 20 میلیون تومان می‌رسد.

عاطفه میر ادامه می‌دهد: از سوی دیگر ما نه بیمه مناسب داریم، نه مرخصی درست‌وحسابی. اگر بیمار شدیم، باید با همان حال کار کنیم. حتی گاهی برای پرداخت اجاره خانه به مشکل برمی‌خوریم. بسیاری از دستیاران برای تأمین هزینه‌های زندگی خود مجبورند شیفت‌های اضافه یا فعالیت‌های خارج از بیمارستان انجام دهند، که این خود موجب خستگی بیشتر و کاهش بهره‌وری آن‌ها می‌شود.

فشار روانی و فرسودگی شغلی؛ مرز بین مقاومت و فروپاشی

آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد که درصد بالایی از دستیاران دچار فرسودگی شغلی، افسردگی، اضطراب شدید و حتی افکار خودکشی هستند. گزارش‌هایی از خودکشی چند رزیدنت در سال‌های اخیر، زنگ خطر جدی برای مسئولان نظام سلامت بوده، هرچند واکنش‌های رسمی همچنان ناکافی بوده است.

نظام آموزشی سختگیرانه، تحقیر توسط برخی اساتید، نبود حمایت روانی، و احساس بی‌پناهی، بخشی از دلایل این فشارهاست. در حالی که در بسیاری از کشورها برای سلامت روان رزیدنت‌ها برنامه‌های حمایتی جدی وجود دارد، در ایران این حوزه تقریباً فراموش شده است.

پیامدهای این بی توجهی برای نظام سلامت کشور

ادامه این وضعیت ناپایدار، عواقب گسترده‌ای برای نظام سلامت کشور خواهد داشت. مهاجرت فزاینده پزشکان جوان، ترک تحصیل رزیدنت‌ها، کاهش کیفیت آموزش تخصصی، و اشتباهات پزشکی، همگی زاییده این بی‌توجهی‌اند. اگر وضعیت رزیدنت‌ها اصلاح نشود، با بحران کمبود پزشک متخصص روبه‌رو خواهیم شد. این یک بحران آرام اما بسیار جدی است.

مشکلات دستیاران پزشکی تنها موضوعی صنفی نیست؛ این بحران، مستقیماً با سلامت عمومی جامعه در ارتباط است. وقتی درمانگران خسته، بی‌انگیزه و بی‌پناه باشند، نظام درمانی نیز آسیب‌پذیر می‌شود.