آیا روغن های تولید شده در آزمایشگاه می‌توانند صنعت غذا و آرایشی را نجات دهند؟

به گزارش تجارت نیوز، با افزایش نگرانی‌های جهانی درباره تغییرات اقلیمی، جنگل‌زدایی و استفاده غیراخلاقی از منابع طبیعی، صنعت غذا و لوازم آرایشی به دنبال یافتن جایگزین‌های پایدار و مسئولانه است. یکی از مهم‌ترین موادی که در این زمینه زیر ذره‌بین قرار گرفته‌اند، روغن پالم، کره کاکائو و کره شیا هستند؛ موادی که به طور گسترده در محصولات روزمره مانند شکلات، لوازم آرایشی و حتی داروها استفاده می‌شوند. اما برداشت سنتی آن‌ها اغلب با تخریب محیط زیست، کار اجباری و مشکلات اجتماعی همراه است.
در این میان، ظهور فناوری‌های نوین مانند تولید روغن‌های آزمایشگاهی امید تازه‌ای برای حل این مشکلات ایجاد کرده است. شرکت‌هایی همچون SMEY در پاریس با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و تخمیر زیستی تلاش می‌کنند تا زنجیره‌های تأمین شفاف‌تر، سریع‌تر و سازگارتر با محیط زیست ایجاد کنند.

مشکلات برداشت سنتی روغن‌ها

روش‌های سنتی تولید و برداشت مواد اولیه مانند کره کاکائو، روغن پالم و کره شیا آثار منفی جدی بر محیط زیست و جوامع محلی دارند:

• روغن پالم: مزارع وسیع پالم در کشورهایی مثل اندونزی و مالزی منجر به نابودی جنگل‌های بارانی و تهدید گونه‌های در حال انقراضی همچون اورانگوتان، ببر، فیل و کرگدن شده‌اند. علاوه بر این، نیاز بالای این مزارع به کود و آب موجب فرسایش خاک و آلودگی منابع آبی می‌شود. مشکلات اجتماعی مانند کار کودکان، کار اجباری و آوارگی جوامع محلی به دلیل اختلافات ارضی نیز شایع است.
• کره کاکائو: گسترش مزارع کاکائو برای پاسخ به تقاضای جهانی، جنگل‌زدایی گسترده‌ای را به همراه داشته و باعث از دست رفتن تنوع زیستی و تخریب خاک شده است.
• کره شیا: اگرچه برداشت این ماده اثر مستقیم کمتری دارد، اما فرآوری آن به مقادیر زیادی چوب برای سوخت نیازمند است. این امر در مناطق کم‌منبع جنگلی موجب کاهش تنوع زیستی و تخریب زیستگاه‌ها می‌شود. علاوه بر این، کارخانه‌های فرآوری شیا حجم زیادی از پسماندها مانند فاضلاب و کیک شیا تولید می‌کنند که در صورت مدیریت نادرست می‌توانند محیط زیست را آلوده سازند.

نکته نگران‌کننده‌تر این است که جنگل‌زدایی، علاوه بر از بین بردن زیستگاه‌ها، مقدار زیادی دی‌اکسیدکربن آزاد می‌کند و نقش مستقیمی در تشدید تغییرات اقلیمی دارد.

راهکار آزمایشگاهی SMEY

شرکت SMEY در پاریس رویکرد متفاوتی را اتخاذ کرده است. این شرکت با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و یک پایگاه داده منحصر به فرد به نام نئوبانک مخمرها (NOY) که شامل بیش از ۱۰۰۰ گونه مخمر است، روغن‌های مورد نیاز را تنها در ۳۰ روز تولید می‌کند. این زمان در مقایسه با چرخه معمولی ۲ ساله برای تولید روغن‌های طبیعی، فوق‌العاده کوتاه است.

ویکتور سارتاکوف-کورژوف، بنیانگذار SMEY، توضیح می‌دهد که این شرکت از سویه‌های مخمر غیرتراریخته (Non-GMO) استفاده می‌کند. با کمک فناوری تخمیر و یادگیری ماشینی، هر سویه مخمر از نظر پروفایل لیپیدی نقشه‌برداری می‌شود. سپس الگوریتم‌های هوش مصنوعی، بهترین سویه‌ها را برای تولید روغن با ویژگی‌های خاص مانند پایداری، ترکیب اسیدهای چرب و بافت مناسب پیش‌بینی می‌کنند.
این روش باعث می‌شود چرخه تحقیق و توسعه که معمولاً ۱۸ تا ۲۴ ماه طول می‌کشد، به حدود ۳۰ روز کاهش یابد.

مزایا برای صنعت و محیط زیست

طبق گفته مارک مازودیر، استاد بازاریابی در دانشکده ESSEC، روغن‌های آزمایشگاهی مزایای زیادی دارند:

• کاهش نیاز به زمین و در نتیجه جلوگیری از جنگل‌زدایی.
• عدم استفاده از آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی.
• کاهش ردپای کربنی در صورت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر.
• رفع مشکلات کارگری و اخلاقی مرتبط با برداشت سنتی.
• امکان تولید محلی و کاهش وابستگی به واردات.

به عنوان مثال، برندهای لوکس آرایشی اروپا که پیش‌تر ناچار به واردات روغن کاملیا از آسیا بودند، اکنون می‌توانند آن را به صورت محلی و آزمایشگاهی تولید کنند.

چالش‌ها و محدودیت‌ها

با وجود مزایا، چالش‌هایی نیز وجود دارد:

1. عملکرد محصول: روغن‌های تولیدشده باید از نظر طعم، بافت، حس و کارکرد با نمونه‌های طبیعی رقابت کنند.
2. موانع قانونی: گرفتن مجوزهای مصرف غذایی یا آرایشی می‌تواند طولانی باشد. مثلاً تأیید جایگزین کره کاکائو در اروپا حدود ۲.۵ سال و روغن پالم حدود ۳ سال زمان می‌برد.
3. هزینه‌ها: فرآیندهای آزمایشگاهی پرهزینه‌تر هستند و تا زمانی که فناوری مقیاس‌پذیر نشود، نمی‌توانند به راحتی با محصولات سنتی رقابت کنند.
4. انرژی و منابع ورودی: اگر انرژی مورد استفاده تجدیدپذیر نباشد، بخش بزرگی از دستاوردهای زیست‌محیطی خنثی می‌شود. همچنین، بسیاری از این فرآیندها نیازمند قندهایی مانند نیشکر یا ذرت هستند که خود از کشاورزی صنعتی می‌آیند.
5. زیست‌تخریب‌پذیری: برخی روغن‌های مصنوعی به راحتی در طبیعت تجزیه نمی‌شوند. همچنین اگر بسته‌بندی و حمل‌ونقل پایدار نباشند، اثرات منفی همچنان باقی می‌مانند.

آینده و فرصت‌ها

به گزارش یورونیوز، با توجه به اینکه قانون جنگل‌زدایی اتحادیه اروپا قرار است از دسامبر امسال اجرایی شود، شرکت‌هایی که محصولات مرتبط با جنگل‌زدایی را وارد کنند، با جریمه‌هایی تا سقف ۴ درصد از گردش مالی جهانی خود مواجه خواهند شد. این قانون بسیاری از تولیدکنندگان را وادار کرده تا به دنبال منابع جایگزین مانند روغن‌های آزمایشگاهی بروند.

SMEY هم‌اکنون بر عرضه محصولی به نام Noyl Silk تمرکز دارد که در صنایع مراقبت از پوست، مو و آرایش به کار می‌رود. همچنین قصد دارد در آینده وارد بازار غذا شود و محصولاتی مانند Noyl Cocoa (جایگزین کره کاکائو) را عرضه کند.
این شرکت برنامه دارد پایگاه داده NOY را تا پایان اکتبر ۲۰۲۵ در اختیار سایر شرکت‌ها قرار دهد تا کشف و بهینه‌سازی سویه‌های خود را سرعت ببخشند.

روغن‌های آزمایشگاهی فرصتی بی‌نظیر برای ایجاد زنجیره‌های تأمین شفاف‌تر، سریع‌تر و پایدارتر هستند. این فناوری می‌تواند نقش مهمی در کاهش جنگل‌زدایی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و حمایت از جوامع محلی داشته باشد. با این حال، چالش‌هایی مانند مقیاس‌پذیری، هزینه بالا، تأییدهای قانونی و وابستگی به منابع کشاورزی همچنان پابرجاست.
بنابراین، در کوتاه‌مدت نمی‌توان انتظار داشت که این روغن‌ها جایگزین کامل محصولات سنتی شوند، اما بدون شک می‌توانند به عنوان یک مکمل ارزشمند، مسیر صنعت غذا و لوازم آرایشی را به سوی آینده‌ای پایدارتر هدایت کنند.