واکنش محتاطانه ایران حاکی از تمایل به مدیریت تنش و جلوگیری از تبدیل اختلافات دیپلماتیک به بحران آشکار در روابط ایران و لبنان است؛ اختلافی که ریشه آن فراتر از روابط دوجانبه و در معادلات پیچیده منطقهای نهفته است. آنجا که اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان در نشست خود با خبرنگاران میگوید: «ترجیح ما این است که از هر بیانی که لبنان را از تمرکز بر صیانت از حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی خود منحرف کند، خودداری کنیم.»
اندیشکده سیاست خارجی «چتم هاوس» در گزارشی به برسی رویدادهای نگرانکننده جهان در زمینه گسترش سلاحهای هستهای، امنیت فضایی و جنگ ترکیبی در سال 2025 پرداخته و شرایط سال آتی را در این موارد، مورد ارزیابی قرار داده است.
تحلیلگر مسائل بینالملل معتقد است: ترامپ برای پیشبرد هر هدفی میخواهد به رایدهنده آمریکایی نشان دهد که دستاوردهای دولت او بیش از اوباما و جو بایدن به عنوان ماشین امضا آمریکا است بنابراین باید ایران را وادار به توافقی کند که بهتر از برجام باشد و به عبارت دیگر شبیه برجام نباشد.
یکی از مهمترین موارد ذکر شده در سند دسامبر 2025 تغییر سیاست ایالات متحده در منطقه خاورمیانه است. در سند NNS تاکید شده است که خاورمیانه دیگر اولویت استراتژیک اصلی ایالات متحده نیست. این سند میگوید ملاحظات گذشته که موجب اهمیت این منطقه برای آمریکا بود - یعنی تولید انرژی و درگیریهای گسترده - دیگر «معتبر» نیستند. این راهبرد میگوید با افزایش تولید انرژی ایالات متحده، «دلیل تاریخی آمریکا برای تمرکز بر خاورمیانه از بین خواهد رفت.»
سفیر اسبق ایران در چین گفت: زمانی که به عنوان سفیر ایران در پکن حضور داشتم در موضوع فروش نفت ایران به چین به یکباره 3 یا 4 هیات با دستور کار موازی به این کشور سفر میکردند و این امر وجهه جالبی برای کشورمان ایجاد نمیکرد. یا نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کنم این است که چینیها بارها این دغدغه را مطرح کردهاند که در ایران هیچ سیاستی به عنوان حفظ محرمانگی وجود ندارد. ما نیاز داریم که چینیها به کشورمان بیایند و با سرمایهگذاری و اجرای پروژههای مختلف به ما کمک کنند این در حالی است که طی سالهای گذشته اطلاعات بسیاری از شرکتهای چینی، از سوی طرف ایرانی درز پیدا کرده است و این شرکتها مورد تحریم آمریکا قرار گرفتهاند.
سفیر اسبق ایران در کویت معتقد است: امروز منافع ملی کشور ایجاب میکند که ما در حوزه دیپلماسی عملکرد فعالتری داشته باشیم. اینکه بگویم نه تسلیم میشویم و نه جنگ میکنیم، رویکرد منطقی برای عبور از این شرایط نیست.
دبیرکل سازمان اکو معتقد است: بر اساس چارچوبی که هماکنون در اختیار داریم، امروز نمیتوانیم در قالب اکو همکاری دفاعی داشته باشیم. آنچه فردا رخ خواهد داد، بهطور طبیعی تصمیمی است که کشورهای عضو در رابطه با آن اعمال نظر خواهند کرد.
دبیرکل سازمان اکو معتقد است: اکو سازمانی است که هدف اصلی آن توسعه اقتصادی است. ما یک سازمان توسعهمحور هستیم و این حوزه همان جایی است که احساس میکنیم مزیت نسبی داریم.
تحلیلگر مسائل بینالملل معتقد است: جنگ 12 روزه اسرائیل و آمریکا با ایران نه برنده قطعی داشت و نه بازنده قطعی. در این شرایط هم اسرائیلیها و هم آمریکاییها احساس میکنند این وضعیت، یک ماموریت ناتمام است و در ایران هم، اگر چه بیان نمیشود اما بخشی از حاکمیت اینطور فکر میکند که اگر جنگ ادامه پیدا میکرد میتوانست ضربات بیشتری به اسرائیل وارد کند و الان هم میگویند مجبور شدهاند صلح را بپذیرند. بنابراین وضعیت ناپایداری وجود دارد که قابل کتمان نیست. این وضعیت ناپایدار یا باید با یک توافق دیپلماتیک حلوفصل شود و یا با جنگ و درگیری.
برخی از تحلیلگران معتقدند شاید هنوز بتوان امیدوار بود که حداقل تا سه ماهه نخست سال 2026 فرصتی برای پیشبرد دیپلماسی و جلوگیری از بروز جنگ و درگیری میان تهران و تلآویو وجود داشته باشد.
پژوهشگر غیرمقیم اندیشکده شورای خاورمیانه در امور جهانی گفت: عدم حضور ایران در اجلاس شرمالشیخ مجموعهای از تناقضها است که نه تنها در مورد این موضوع ویژه، بلکه کلیت سیاست خارجی کشور را به خود مبتلا کرده و در نهایت به وضعیتی رسیده که نتیجه آن فلج استراتژیک تهران در بحث تصمیمگیری است.
تحلیلگر مسائل چین گفت: علاوه بر چین و روسیه، 120 کشور عضو جنبش عدمتعهد نیز نسبت به پایان دوره 10 ساله اعمال تحریمهای ایران با بیانیهای واکنش نشان دادند. دلیل این همراهی هم این است که ایران به دنیا نشان داد که تمام تلاشش را برای حل مسالمتآمیز این چالش انجام داده است. احتمالاً این نقطهعطف افتراق در سطح اعضای دائم شورای امنیت، محل بحث کارشناسان بینالمللی و حقوقدانان متخصص این عرصه قرار خواهد گرفت تا مقابل زیادهخواهی امریکا و متحدان اروپاییاش یک خط جدید ایجاد شود. این اتفاق ویژه اگر با برخورد متفاوت چین و روسیه و به ویژه چین در مواجهه با مکانیسمهای تحریمها ادامه پیدا کند، اهمیتش مضاعف خواهد شد. خیلی مهم است که پس از انتشار این دو نامه، از سوی چین و روسیه، تحریمها علیه ایران اعمال نشود.
رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی خود در کنست به کشورهای عربی این اطمینان را داد که او نه به اسرائیل اجازه میدهد درگیری با حماس را از سر بگیرد و نه به حماس اجازه میدهد خود را در غزه بازسازی کند. تعهداتی که به نظر نمیرسد محلی از اعراب داشته باشد چرا که نه اسرائیل پایان جنگ غزه را پذیرفته است و نه تمامی جنگجویان حماس قبول کردهاند که سلاحهایشان را زمین بگذارند. با این همه موضوع این گزارش «ایران» است و سیاستهای مبهم و بعضا جنگطلبانه ایالات متحده علیه تهران که با فعالسازی مکانیسم ماشه و اعمال فشار بر کشورهای جهان برای اجرای تحریم ها علیه ایران همراه شده است، نشان میدهد که حتی اگر جنگ در غزه همچنان به قوت خود باقی باشد ترامپ به دنبال آن است تا وضعیت مذاکرات هستهای ایران را در راستای اهداف خود به پیش برد و تهران را پای میز مذاکرات موشکی و منطقهای نیز بنشاند. موضوعاتی که مقامات ایرانی آنها را خط قرمز نظام جمهوری اسلامی برای انجام هر شکلی از مذاکرات عنوان کردهاند.
مسکو روشهای جدیدی برای استفاده از پهپادها برای یافتن و کشتن سربازان و نابود کردن داراییهای اوکراینی ایجاد کرده و آنچه را که زمانی نقطه ضعف ارتش روسیه بود به نقطه قوت تبدیل کرده است. موشکهای کیفیتری ساخته و سیستمهای زرهی مقاومتر و توانمندتری را ایجاد کرده است. به فرماندهان جوانتر آزادی عمل بیشتری برای برنامهریزی داده و به ارتشی تبدیل شده که قادر است هم در طول این جنگ تکامل یابد و هم خود را برای درگیریهای آینده با فناوری پیشرفته آماده کند.
تحلیلگر مسائل بینالملل معتقد است: اقدام نظامی احتمالی بعدی اسرائیل بیشتر از آنکه ناشی از احساس تهدید از جانب ایران باشد ناشی از فرصتی است که آنها احساس میکنند که باید از آن استفاده کنند والا از دست میرود. هم روسیه در حمله به اوکراین و هم اسرائیل در حمله به ایران عنوان کردند که این حملات به نوعی حملات پیشدستانه بودهاند. یعنی کشورهای مهاجم فکر میکردند اگر این کار را انجام ندهند فرصت انجام آن را از دست میدهند. اگر فضای حاکم بر اسرائیل نگاه از پنجره فرصت باشد آنها ممکن است بخواهند از این فرصت استفاده کنند چرا که اگر ایران بخواهد توان پدافندی خود را تقویت کرده و اقدامات دیگری را هم در راستای بهبود وضعیت دفاعی خود انجام دهد فرصت لازم از اسرائیلها گرفته خواهد شد.
همزمان با دومین سالگرد واقعه «هفت اکتبر» سایت خبری الجزیره در گزارشی به بررسی «تامین مالی جنگهای اسرائیل علیه غزه، لبنان و ایران توسط آمریکا» پرداخته و آورده: «ایالات متحده از اکتبر ۲۰۲۳ بیش از ۲۱ میلیارد دلار از اسرائیل حمایت کرده است.»
اگر درخواست برای بازپسگیری بگرام یک قمار در یک مذاکره بزرگتر باشد، خبر خوبی هم برای طالبان محسوب میشود؛ حاکمان افغانستان به دنبال مشروعیت بینالمللی گستردهتری بودهاند و مذاکره با ایالات متحده گامی به سوی این امر است. برخی از کارشناسان هم معتقدند دونالد ترامپ رویهای متفاوت از دیگر روسایجمهور پیشین آمریکا را برگزیده است و پذیرای ایده تعامل با طالبان همچون احمد الشرع در سوریه، ولادیمیر پوتین در روسیه و کیم جونگ اون در کره شمالی است.
مفسران فلسطینی معتقدند با وجود اینکه بلر در گذشته به عنوان فرستاده صلح به منطقه فرستاده شده بود اما در حق آنها کوتاهی کرده است. آنها استدلال کردهاند که اگر چه او در دوران تصدی خود بر پروژههای اقتصادی نظارت داشته، اما برای توقف گسترش غیرقانونی شهرکسازیهای اسرائیل و کاهش خشونت شهرکنشینان یا پیشبرد تشکیل کشور فلسطین کار چندانی انجام نداده است، و برخی حتی او را به مانعتراشی در برابر تشکیل کشور فلسطین در مقام دوست اسرائیل متهم میکنند
سفیر اسبق ایران در آلمان معتقد است: مواجهه با پرونده هستهای ایران این موضوع را روشن خواهد کرد که حاکم منطقه خاورمیانه کدام دولت و کدام کشور است. در هر حال آمریکا تمایل دارد قدرت اصلی این منطقه را به اسرائیل واگذار کند اما روند اقدامات جنگطلبانه و کشتاری که اسرائیل در منطقه خاورمیانه به راه انداخته، وضعیت دشواری را برای ایالات متحده ایجاد کرده است و برای اینکه بده بستان کشورهای غربی یعنی آنچه میان اروپا و آمریکا در میان است پابرجا باقی بماند اروپاییها نیز همگام و هممسیر با آمریکا در خط و نشان کشیدن برای ایران نسبت به بازگشت و تشدید تحریمها وارد عمل شدهاند و پرونده هستهای ایران به جایگاه فعلی خود رسیده است.
چین و روسیه تا ساعاتی دیگر، قطعنامهای را در شورای امنیت سازمان ملل طرح خواهند کرد که بر اساس آن اعمال مجدد تحریمهای ایران تا ۱۸ آوریل سال آینده (29 فروردینماه سال 1405) به تعویق خواهد افتاد. اگر چه بر اساس لابیهای صورت گرفته از سوی کشورهای غربی، نگرش مثبتی برای رایدهی به این قطعنامه میان اعضای دائم و غیردائم شورای امنیت وجود ندارد.
