طبق سند چشم‌انداز مناطق آزاد تجاری، ایران باید به چهار هدف اصلی، انتقال فناوری‌های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، افزایش صادرات کالا و خدمات و در نهایت به تأمین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج دست یابد، اما ایران چه میزان توانسته در مسیر تحقق این هدف گام بردارد؟
در حالی‌که صنعت فولاد با سهم ۴۲ درصدی در ارزش افزوده بخش صنعت و ۵۱ درصدی در صادرات غیرنفتی، ستون فقرات اقتصاد تولیدی ایران محسوب می‌شود، گزارش تازه انجمن تولیدکنندگان فولاد نشان می‌دهد تنها در تابستان ۱۴۰۳، یک میلیارد دلار از تولید این بخش به‌دلیل محدودیت‌های انرژی از دست رفته است. عقب‌گرد به سطح تولید سال ۱۳۹۹، زیان انباشته ۱۳ میلیارد دلاری در چهار سال اخیر و انحراف ۱۰ میلیون تنی از اهداف افق ۱۴۰۳، گویای آن است که بحران انرژی در ایران نه‌فقط یک چالش زیرساختی، بلکه تهدیدی راهبردی برای بقای صنایع و تولید فولاد است.
تعطیلی بیش از ۶۸۰۰ کارخانه تا ابتدای سال ۱۴۰۳، نشان می‌دهد سند چشم‌انداز صنعتی ایران به آرشیوی از اهداف تحقق‌نیافته تبدیل شده است. در حالی که برنامه‌ریزان از جایگاه‌های جهانی صنعت سخن می‌گویند، بنگاه‌های تولیدی زیر بار بدهی بانکی، هزینه‌های خدماتی و سیاست‌های بی‌ثبات یکی‌یکی از مدار خارج می‌شوند. تجربه کشورهای منطقه مانند عربستان که در چارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰ موفق به راه‌اندازی ده‌ها کارخانه شده‌اند، تضاد میان هدف‌گذاری‌های بلندپروازانه و تعطیلی کارخانه ها در ایران را بیش از پیش نمایان کرده است.
جدیدترین گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف‌کننده نشان می‌دهد که تورم مواد غذایی در محاسبات ماهانه دوباره روند صعودی به خود گرفته و از شاخص 4.1 نیز گذشته و در این میان میوه و خشکبار با تورم ماهانه 11.7 درصد رکورددار گرانی در سبد غذایی خانوار است.
قیمت تیرآهن امروز شنبه 30 فروردین 1404 اعلام شد. افت تدریجی قیمت‌ها و کند شدن معاملات در هفته گذشته، حاکی از چشم‌انتظاری بازار برای تعیین تکلیف فضای اقتصادی و سیاسی کشور بود، آیا مذاکرات امروز خواب دیگری برای بازار دیده است؟
افزایش قیمت برنج پاکستانی از دی 1403 شروع شد و همچنان این روند صعودی ادامه دارد؛ طوری‌که قیمت برخی محصولات به 255 هزار تومان نزدیک شده است. این موضوع بار دیگر شوک بزرگی را به سفره خانوار ایرانی تحمیل کرد.
قیمت موتورسیکلت‌های فرسوده در بازار آزاد به مرز ۳۰ میلیون تومان رسیده است. رقمی که تا چند سال پیش حتی می‌توانست صرف خرید یک خودروی کارکرده شود. در شرایطی که ۹۰ درصد محصولات موجود در بازار موتورسیکلت کشور فرسوده و مشمول اسقاط هستند، نه‌تنها از چرخه تردد خارج نشده‌اند، بلکه با قیمت‌های غیرمنطقی و فزاینده خرید و فروش می‌شوند.
1404، آخرین سال اجرای سند چشم‌انداز صنعت فولاد به حساب می‌آید. چشم‌اندازی که مهم‌ترین اهداف آن دستیابی به رقم 55 میلیون تن در حوزه تولید فولاد و رسیدن به جایگاه هفتم جهان است. اما با توجه به شرایطی مانند تحریم، سیاست‌های ارزی و بحران انرژی صنعت فولاد ایران فاصله حداقل 20 میلیون تنی و 3 پله‌ای برای دستیابی به این هدف دارد.
قیمت سیمان امروز چهار‌شنبه 20 فروردین 1404 اعلام شد. بازار امروز نسبت به تغییرات سیاسی و اقتصادی روز گذشته واکنشی نشان نداده، اما خود را برای افزایش بها در روزهای آتی آماده کرده است.
قیمت خودرو امروز 19 فروردین 1404 منتشر شد. به دنبال ریزش قیمت دلار در بازار آزاد، قیمت محصولات ایران خودرو ریزش کرده و برخی محصولات تا 70 میلیون تومان کاهش بها را هم مشاهده می‌کنند.
قیمت میلگرد امروز یک‌شنبه 17 فروردین 1404 اعلام شد. بازار پس از تعطیلات نوروزی به جنب‌وجوش افتاده، طوری‌که قیمت محصولات کاهش و افزایش ملموسی را تجربه می‌کنند.
سرمایه گذاری در معادن ایران به کمترین میزان خود رسیده است. این در حالی است که کشورهای همسایه با جذب سرمایه‌های کلان در این بخش به دنبال تبدیل شدن به قدرت‌های جهانی مواد معدنی هستند، ایران به دلیل تحریم‌ها، بی‌ثباتی اقتصادی و نبود زیرساخت‌های مناسب، همچنان از فرصت‌های طلایی این بخش محروم مانده است.
10 کشور بزرگ تولیدکننده فولاد در سال 2024 مشخص شد. بر اساس این آمار چین با 76 میلیون تن فولاد نسبت به دسامبر 2023 رشد 11.8 درصدی را تجربه کرد. در این میان ایران با 8.2 درصد کاهش تولید مواجه شده است.
دولت در برنامه هفتم توسعه، با پیش‌بینی رشد 13 درصدی تصویری از بلندپروازی‌های خود را به نمایش گذاشته است. با توجه به تعطیلی گسترده معادن، بحران سرمایه‌گذاری، قوانین محدودکننده و مشکلات زیرساختی به نظر می‌رسد این برنامه هم سرابی بیش نباشد.
بحران ناترازی انرژی در کشور هر روز ابعاد جدیدی پیدا می‌کند؛ با پیش‌بینی افزایش ۳۰ درصدی کمبود و قطعی برق در سال ۱۴۰۴، صنایع در آستانه بحرانی بزرگ قرار گرفته‌اند. طوری که حتی رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران هم با اعتقاد به اینکه اوضاع سختی در پیش است گفت: اگر ایران در سه سال پیش رو به سطح ناترازی ۱۴۰۳ برسد، موفق شده است!
قیمت گوشت و مرغ در سال 1403 رشد فزاینده‌ای را پشت سر گذاشت. این افزایش نرخ در اکثر مواقع توام با کمبود محصول در بازار اتفاق افتاد. حال با توجه تداوم مشکل تأمین نهاده‌ها، آیا بازار گوشت و مرغ در سال ۱۴۰۴ به ثبات می‌رسد یا روند رو به رشد قیمت ادامه می‌یابد؟
در حالی که قیمت برنج و روغن در ۱۴۰۳ به‌طور ملموسی افزایش یافت، کارشناسان هشدار می‌دهند که با تداوم نوسانات ارزی و مشکلات مدیریتی، این گرانی‌ها در ۱۴۰۴ هم ادامه خواهد داشت. اکنون عموم مردم نگران آینده این بازارها هستند.
