بیم‌ها و امیدها پیرامون استیضاح وزیر جهاد کشاورزی
بی‌تردید بهره‌گیری از ظرفیت تشکل‌ها در مدیریت واردات و تنظیم بازار محصولات کشاورزی از ابتکارات محمود حجتی به شمار می‌آید. تاکید وی مبنی بر استفاده حداکثری از ظرفیت تشکل‌ها و اتحادیه‌های کشاورزی و روستایی کشور برای ورود به مدیریت واردات و تنظیم بازار امروزه از سوی کلیه تشکل‌ها، صنوف و اتحادیه‌ها مورد استقبال واقع شده است.
به طوری‌که واردات شکر خام در سقف کسری مورد نیاز کشور صرفا به کارخانجات چغندر و نیشکر (براساس ظرفیت تولید)، اختصاص یافته و مدیریت آن به عهده انجمن صنفی کارخانجات قند و شکر واگذار گردیده است.
در خصوص واردات دانه‌های روغنی و روغن خام نیز، مسئولیت هماهنگی و نظارت بر واردات این محصولات به تشکل ذی‌ربط (انجمن صنفی کارخانجات روغن و انجمن صنفی کارخانجات روغن‌کشی) واگذار شده است.
همچنین در زمینه تنظیم بازار و تعدیل قیمت تخم‌مرغ نیز تشکل ذی‌ربط، اتحادیه مرغداران میهن تخم‌گذار مسئول این امر شده است. در ارتباط با واردات گوشت صنعتی مورد نیاز فرآورده‌های گوشتی کشور دو تشکل ذی‌ربط (اتحادیه تولیدکنندگان سوسیس و کالباس) مسئولیت این امر را عهده‌دار شده‌اند.
چنانکه با تخصیص سهیمه برای واردات گوشت صنعتی در تشکل مذکور عهده‌دار وظیفه واردات و توزیع سهیمه در کارخانحات ذی‌ربط شده‌اند. با همه این توفیق‌ها، یکی از محورهای استیضاح وزیر جهاد، عدم استفاده از ظرفیت نهادی تشکل‌ها عنوان شده است.
اما قبل از اینکه به دستاوردهای وی در 5 سال گذشته بپردازیم، درک این نکته مهم است که بدانیم، حجتی تحت چه شرایطی و در چه فضای آشفته‌ای در سال 1392 ناخدایی کشتی در حال انهدام بخش کشاورزی را پذیرفته و با چه مشقاتی طی این سالها، مدیریت عقلایی و خردمندانه‌ای بر بخش کشاورزی حاکم نموده است.
وی زمانی که پس از 8 سال دوری زمام وزارت جهاد کشاورزی را از دولت محمود احمدی نژاد تحویل گرفت، شاخص امنیت غذایی ایران به کمتر از ۴2 درصد رسیده بود و تولید کشاورزی پاسخگوی تامین غذای حتی نیمی از جمعیت را نمی‌داد.
کشور با 79 درصد وابستگی و کاهش سالیانه قیمت خرید تضمینی گندم، رکوددار واردات گندم از شرکت‌های چند‌ملیتی بود. با رشد ۳۵۰ درصدی قیمت قند و شکر، صفرشدن تعرفه واردات شکر و تک‌تازی سلطان‌های ریز و درشت، این محصول در رسته مهم‌ترین واردات کالاهای اساسی قرار گرفت.
تعطیلی بیش از یک چهارم صنایع لبنی به همراه 16 میلیون تن ظرفیت خالی کارخانه‌های لبنیات در کنار فقدان سرمایه در گردش، سرانه مصرف شیر کشور را به کمتر از 30 درصد استانداردهای جهانی کاهش داد.
تولید ۶۸ هزارتنی چای در سال ۸۳، به ۱۸هزارتن رسید و وسعت ۱۸۵ هزار هکتاری مزارع پنبه به ۱۳ هزار هکتار در سال 92 کاهش یافت. وانفسای بازار پسته ایران نیز تا به آنجا رسید که تنها به 7 درصد از سهم بازار اروپا رضایت دادیم.
واردات 5 میلیارد دلاری محصولات نامرغوب از آرژانتین، آمریکا، کانادا و برزیل به همراه واردات 6 تن الاغ و تامین صدها هزار تن نخود و عدس از اتیوپی، لیمو ترش ترکیه و برزیل، سیب سبز و قرمز و گلابی از آمریکا، سیب از ایتالیا و فرانسه، سیر از چین، شبرنگ و گیلاس از آفریقا، پرتقال از مصر و ترکیه و انبه از کنیا و ثبت سفارش‌های طویل‌المدت برنج بگونه‌ای که همواره متوسط واردات برنج در دولتهای نهم و دهم ( ۱107هزارتن) از متوسط دولت روحانی پیشتر بوده است.
در سال 1392 با انحراف جریان‌های مالی از بخش کشاورزی و رابطه مبادله نابرابر بخش کشاورزی در مقابل دیگر بخش‌ها، به همراه احساس ناامنی و یاس سرمایه‌گذاران خارجی، انباشت سرمایه در بخش کشاورزی به کمترین سطح خود طی 50 سال گذشته رسید.
صادرات به نازل‌ترین آمار طی دوران پس از جنگ، رکورد تازه‌ای از تخریب خاک و حفر چاه‌های غیرمجاز خلق شد و قهقرای تنوع زیستی و تخریب محیط زیست به حداکثر توان خویش رسید.
اما همه این موارد فوق، اندکی از دشواری‌های محمود حجتی از ابتدای فعالیت مجدد در وزارت جهاد کشاورزی بوده است. زیرا کاملا مشخص بود که در فضایی چنین بی‌سامان، کاسبی افسانه‌ای قاچاق‌چیان، و منافع دلالان، وارداتچی‌ها و عمله متنفذ رانت‌خوار آنها که با دور زدن قانون و استفاده از خلاهای قانونی و بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری‌ها به منافع آنچنانی دست یافته بودند، با ظهور دوباره حجتی دچار مخاطره شده و امکان فضاسازی کاذب و حتی ترمیدورهای تصنعی اقتصادی نیز در بازار به ذاته پرنوسان محصولات کشاورزی رخ خواهد داد.
در هر حال، امروزه حجتی بی‌تردید بزرگترین مدافع حال و حاضر تولید کشاورزی ایران محسوب می‌شود او از معدود کسانی است که به اقتصاد مقاومتی، امنیت غذایی و مزیت‌های تولید داخل حتی در سخت‌ترین شرایط اقلیمی وفاداری قلبی دارد.
راهبرد اصلاحی حجتی در بخش بازرگانی در چانه با دولت و کسب تنخواه از صندوق توسعه ملی جهت ذخیره‌سازی 9 قلم از کالاهای استراتژیک، جلوگیری از ثبت سفارش مدت‌دار برای واردات غیر ضرور،اصلاح نظام واردات شکر با اهرم سندیکای صنفی، تخصیص یارانه به تولیدکنندگان شیر و صنعت لبنیات و رشد 270 درصدی ظرفیت ذخیره‌سازی و انباری،سردخانه‌ای کشور به همراه استفاده از ساز و کارهای بورسی و تقویت شرکت‌های مباشر خریدهای تضمینی و توافقی، نشان از تلاش‌های نوآورانه وی در طول 5 سال اخیر دارد.
تولید۳ میلیون تن گندم مازاد بر نیاز داخلی در سال ۹۵ و تداوم خودکفایی در تولید این کالای استراتژیک به عنوان مهم‌ترین موفقیتهای دولت، افزایش ۱.۳ میلیون تنی ظرفیت سردخانه‌های کشور با همکاری بخش خصوصی، تولید سالانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن بذر گندم در کشور و خودکفایی در تامین۱۰۰ درصد بذر محصول استراتژیک گندم در داخل کشور، در دوران محمود حجتی رخ داده است.
همچنین رسیدن به رکورد تولید یک میلیون و ۹۰ هزار تن آبزیان در کشور، بازسازی ۵ هزار و ۳۰۰ هکتار گلخانه و اجرای طرح توسعه گلخانه‌ها و احداث 2300 هکتار گلخانه، ایجاد بیش از 25 هزار نفر اشتغال مستقیم و بیش از 200 میلیون مترمکعب صرفه جویی در آب، تدوین استاندارد ملی سازه و تجهیزات گلخانه‌ای، برنامه تبدیل۶۰ هزار هکتار از اراضی کم بازده به باغات مثمر و گیاهان دارویی و احداث گلخانه‌های کوچک مقیاس،همگی بخشی از کارنامه محمود حجتی به شمار می‌رود.
با هدایت حجتی طی پنج سال اخیر، ماهانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیارد تومان در حوزه مکانیزاسیون کشاورزی سرمایه‌گذاری شده است. این میزان سرمایه‌گذاری معادل ۱۰ برابر سرمایه‌گذاری دولت قبلی در بخش مکانیزاسیون است. با این میزان سرمایه‌گذاری در دولتهای یازدهم و دوازدهم، ضریب مکانیزاسیون به ۱.۶۲ اسب بخار در هکتار رسیده است.
با تولید ۸ میلیون تن چغندرقند در سال جاری، رکورد بی‌سابقه در تولید این محصول در کشور به ثبت رسید. امسال، سطح زیرکشت پاییزه چغندرقند از ۱۱ هزار هکتار در سال گذشته به ۱۷ هزار هکتار و بهره وری آب یعنی میزان تولید شکر به ازای هر متر مکعب آب با تقریبا 3 برابر افزایش از 220 گرم در سال 81 به 600 گرم در سال 95 رسیده است.
طرفه اینکه پس از ۱۲۰ سال کشور از واردات شکر در سال ۹۷ بی‌نیاز شد و خوداتکایی ۸۴ درصدی ایران در تولید شکر و بسیاری دیگر از محصولات از جمله خودکفایی در تولید گندم در سال 95 ، ورود به رینگ صادراتی و استمرار ممنوعیت واردات گندم در شرایط فعلی مرهون تلاش‌های حجتی و تیم اقتصادی وی است.
نظرات