فاطمه قمری 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
پیوند تاریخ با اینترنت اشیا در استارتاپ‌ها / ارزش سرمایه‌گذاری در میراث فرهنگی چقدر است؟
حضور شرکت‌های استارتاپی در حوزه‌های میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می‌تواند به اشتغال و صادرات در کشور کمک بسزایی کند. اما به نظر می‌رسد که از سوی بخش‌های دولتی و خصوصی توجه کافی به آن‌ها نمی‌شود.
به گزارش تجارت‌نیوز ، به راه افتادن و فعالیت صحیح استارتاپ‌ها در سه بخش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌تواند نقش مؤثری در ایجاد اشتغال، صادرات و حضور در سطح بین‌المللی ایفا کند. اما آیا شناخت کافی در این باره، در میان عموم جامعه به‌ویژه افراد خلاق وجود دارد؟
در رابطه با این موضوع تجارت‌نیوز با علیرضا قلی‌نژاد، معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفتگو می‌کند.
استارتاپ میراث فرهنگی به معنای حقیقی وجود ندارد
_ در حال حاضر استارتاپی داریم که در حوزه میراث فرهنگی فعالیت کند؟
«در این حوزه استارتاپی داریم که روی کاهگل ضد آب، کار کرده‌است، اما این بیشتر دانش بنیان است. دانش بنیان یک فرایند طولانی دارد. شرکت میراث آرکا دارد روی مستندسازی مقیاس بالا و ابزار دقیق کار می‌کند و عکس‌های ماکرو می‌گیرد. در اینجا بسیاری از مسائلی که در بافت‌های تاریخی وجود دارد و با چشم غیرمسلح نمی‌شود دید، در این تصاویر می‌توان ببینید. اما تمامی اینها دانش بنیان هستند، نه استارتاپ.
از سوی دیگر اینترنت اشیا موضوعی است که برای ساماندهی اموال فرهنگی تاریخی می‌تواند خیلی مهم باشد. ولی اینترنت اشیا اولا نیازمند پروتکل داخلی است و کشور باید برای خود در این حوزه مقررات ایجاد کند. همچنین، سرمایه‌گذاری کلان لازم است.
اگر بخواهند اموال موزه ملی را از طریق اینترنت اشیا دارای شناسنامه کنند هزینه زیادی دارد. اشیای زیادی داریم که به دلایل گوناگون و مخاطرات نمی‌توانند در معرض دید قرار بگیرند. اینها را در مخازن امن در شرایط ویژه نگه‌داری می‌کنند، تصاویر دیجیتال آن‌ها را در ویترین‌ها می‌گذارند. بازدیدکنندگان می‌توانند این اشیا را با دوربین و عینک ببینند. البته این کار بسیار پر هزینه است و اقتصاد میراث فرهنگی ما هنوز آن قدر رشد پیدا نکرده که بتواند این موضوعات را پشتیبانی کند و همین بخشی از مشکل است.»
میراث فرهنگی، هویت ملی است
_ سرمایه‌گذاری در بخش میراث فرهنگی چقدر ارزش دارد؟ آیا اگر استارتاپی در این حوزه شروع به فعالیت کند می‌تواند به پیشرفت قابل توجهی دست یابد؟
«خیلی زیاد. بخشی از میراث فرهنگی بحث هویت ملی است و هویت ملی، بسیار می‌ارزد که البته این در سطح کلان است. در سطح خرد این که بدانید در نگاه آمایش سرزمینی کجا چه استعداد ذاتی دارد و بیهوده چیزی را در کویر و آب نسازید. چون ممکن است آن سازه موجب هدر رفتن آب شود و دیگری در خشکی کویر نتواند ادامه حیات دهد. آن هم در کشوری که سرمایه و تجربه سرزمینی طولانی مدت دارد.
تعداد بناهای تاریخی در دست مردم خیلی زیاد است و تمام بافت تاریخی در دست مردم است و میراث فرهنگی در هر بافت تاریخی ۱۰ خانه بیشتر ندارد. بنابراین اینجا نیاز است که استارتاپی وجود داشته باشد که به افرادی که بنای تاریخی دارند یاد بدهد چطور درست مرمت کنند که مقرون به صرفه و ارزان باشد و امروزی مرمت کنند.
استارتاپ‌بر پایه فناوری به وجود آمدند. ما نیز در سرزمینی هستیم که بیشترین داراییمان فرهنگ است و باید استارتاپ در حوزه فرهنگ بیشتر داشته‌باشیم. فنآوری اطلاعات یک ابزار است، مثل این که بگویید ماشین حساب مساله را حل می‌کند. در صورتی که ماشین حساب مساله را حل نمی‌کند و وقتی روش حل مساله را پیدا کردید ماشین حساب کمکتان می‌کند.
با این حال؛ ماهیت اصلی استارتاپ را در کشور به رسمیت نمی‌شناسند. به رسمیت شناختن یعنی این که بگوید ۲۰ درصد از اعتبارات پشتیبانی امسال و تسهیلات و توجه خود را برای این حوزه گذاشتیم.
مهمترین سرمایه کشور میراث فرهنگی است. مهمترین سرمایه‌ای است که برای ماست و هیچکس هم نمی‌تواند از ما بگیرد. چیزی مثل صنایع دستی که آن را می‌فروشند و مقاصد طبیعی مخصوص ماست.
فولاد را روس‌ها وارد کشور کردند. می‌توانیم یک تن فولاد بفروشیم و یا می‌توانیم معادل قیمتش یک قلمکاری یا قلمزنی بفروشیم که هر دو یک قیمت دارد. با این تفاوت که اولی متعلق به نیست، اما دومی هست.»
نهادهای تخصصی و مردم باید توجه بیشتری به این حوزه کنند
او افزود : «دوم نهاد تخصصی است. نهاد تخصصی باید تعیین کند که مثلا امسال ۵۰ درصد توجه‌اش به این مساله است. اگر سرمایه‌گذاری نباشد کسی ترغیب نمی‌شود که به سمت این حوزه بیاید.
فرد اندیشمند، اندیش ورز، صاحب استعداد و صاحب توانایی جایی می‌رود که فضایش مانند یک دانه بارور است و در زمینی که مناسب است رشد می‌کند. وقتی زمینی وجود نداشته‌باشد هزار دانه بارور هم باشد فایده‌ای ندارد.
سوم جامعه است که می‌تواند جامعه حرفه‌ای یا جامعه عمومی باشد و این هم باید به رسمیت بشناسد. حوزه میراث فرهنگی از حوزه‌های حساس است و مثل حوزه بهداشت و درمان نیست که هر کس بگوید چون من می‌دانم و در بیمارستان طبابت کند. باید تایید و مجوز در این حوزه گرفته‌شود و قاعده وجود دارد. چهارم خودشان هستند؛ یعنی خود آن جوان باید متوجه باشد این حوزه، با تمام پیچیگیدی و سخت بودنش حوزه‌ای است که ارزش وقت گذاشتن را دارد.
موضوع میراث فرهنگی هنوز باز نشده‌است. یعنی چقدر مردم می‌فهمند میراث فرهنگی چیست جز این برداشت سطحی؟ مسئولین هم همینطور هستند. می‌گوید میراث فرهنگی یعنی تخت جمشید و نوروز. اما میراث فرهنگی لایه‌های زیادی دارد.»
هر فعالیتی نیازمند توجه به گذشته است
_چرا توجه به میراث فرهنگی و توسعه آن در بخش استارتاپی و دانش بنیان مهم است؟
«اگر به کسی بگویید هر فعالیتی که در کشور می‌کنید نیازمند توجه به گذشته است؛ به خاطر اینکه اکثر فعالیتی که امروز می‌کنید سابقه تاریخی هم دارد. یک بار دیگر در طول تاریخ این کار انجام شده و خوب است آن تجارب، شکست‌ها، موفقیت‌ها و مسیرهای درست، روشن شود. ضروریست که امروز به زبان امروز، برای امروز و با امکانات امروز دیگر آن خطاها را تکرار نشود. در هر حوزه‌ای نیز توجه به تاریخ منطقی است از جمله صنعت، جاده، سد، انرژی اتمی و…. همچنین سابقه حتما منظور سابقه پیش از تاریخ نیست و صد سال پیش هم سابقه است.
وقتی یک سرمایه‌گذار می‌خواهد در کشور سرمایه‌گذاری کند می‌داند در کشور ما در طول تاریخ چه متایی داشته؟ چیزی مثل فرش را می‌دانند ولی چیزهای ارزشمند دیگری را نمی‌دانند.
کشور ما دوره‌هایی داشته که اصلا نفت نداشته و فقط صنایع دستی می‌فروختیم و درآمد خارجی کشور از فروش صنایع دستی بود. اتفاقا در همین زمان نیز بیمه تامین اجتماعی را راه انداختند. توجه کردن به تاریخ این چیزها را به ما نشان می‌دهد. اما جامعه ما اصلا با این موضوعات آشنا نیست و اگر هست فقط در سطح دانشگاهی است.
موضوع ما دانشگاهی نیست و باید همه بخش‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. اگر یک نفر فرق خانه تاریخی خود را با یک آپارتمان بفهمد هیچ‌وقت به این سادگی تصمیم به تخریب آن نمی‌گیرد. در حال حاضر اکثریت می‌گویند چون دولت گفته نباید بسازیم و فهمی از چراییش ندارند. بنابراین تمامی بخش‌های جامعه اعم از دولتی، خصوصی، رسانه‌ها و غیره باید این شناخت کافی نسبت به میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگردی را در مردم به وجود بیاورند، تا بهربرداری مناسب و درست از سرمایه‌های اصلی کشور انجام شود.»
کارشناسان این حوزه معتقدند که یش‌بینی و فراهم آوردن محیطی برای استارتاپ‌های حوزه میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری یک اولویت بسیار مهم برای رونق صنایع خلاق و فرهنگی است. اما با وجود این تاکنون پیشرفت قابل توجهی در این حوزه دیده نشده‌است. چرا که تنها روش‌های مدرن جایگزین روش‌های سنتی شدند. به نظر می‌رسد که این حوزه نیازمند تداوم توجه بیشتری از سوی نهادهای دولتی و خصوصی است.
نظرات