سارا اسلامی 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
آیا دولت در حال تست شبکه ملی اطلاعات است؟
شبکه ملی اطلاعات، کلیدواژه‌ای است که مقامات دولتی آن را موضوعی کلیدی و زیرساختی معرفی می‌کنند که ارتباطی با قطع اینترنت بین‌الملل ندارد. با وجود این، هر بار که اختلالی جدی در سرعت اینترنت رخ می‌دهد، بخشی از افکار عمومی آن را به همین پروژه مرتبط می‌داند.
به گزارش تجارت‌نیوز ، شبکه ملی اطلاعات در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها به نام اینترنت ملی نیز خوانده می‌شود؛ عنوانی که به اعتقاد محمد جواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، مجعول و خیانت‌آمیز است.
ایده پیاده‌سازی شبکه ملی اطلاعات از زمان ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد مطرح اما فازهای نخست تا سوم آن، در دولت نخست حسن روحانی اجرایی شد (سال‌های ۹۵ و ۹۶).
سال گذشته نیز شورای عالی فضای مجازی طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات را تصویب کرد که با انتشار آن، نقشه راه این پروژه بیش از پیش مشخص شد.
نگرانی طرفداران از قطع اینترنت ایران
شبکه ملی اطلاعات، از نظر مقامات مسئول و طرفداران آن، ضامن امنیت و استقلال کشور است. برخی از آنها، چون رسول جلیلی، عضو شورای عالی فضای مجازی، به احتمال قطع اینترنت ایران از سوی آمریکا نیز اشاره و تاکید کرده‌اند که ایران باید با تکمیل این شبکه، برای چنین روزی آماده باشد.
برخی کارشناسان فناوری اطلاعات اما چنین رخدادی را بسیار نامحتمل یا حتی غیرممکن می‌دانند. برای مثال کیوان نقره‌کار، در این مورد معتقد است: دسترسی به اینترنت بین‌المللی برای ایران هیچ‌گاه از سوی آمریکا و دیگر کشورها قطع نمی‌شود. تنها ممکن است برخی شرکت‌ها مانند اپل، دسترسی به اپلیکیشن‌های خود را برای کاربران ایرانی محدود یا ممنوع کنند که در مواردی نیز این اتفاق رخ داده است.
گلایه منتقدان از رانت و هزینه‌های بدون نتیجه
در رابطه با این پروژه، دو کلید واژه بسیار شنیده می‌شود؛ «بومی» و «داخلی». این صفات معمولا به همراه کلماتی چون پیام‌رسان، سیستم عامل، رایانامه، جویشگر و شبکه‌های اجتماعی، می‌آیند.
نهادهای دولتی بودجه‌های قابل توجهی را نیز به چنین پروژه‌های اختصاص داده‌اند. همین موضوع به یکی از انتقادات جدی به این طرح تبدیل شده است. در این میان، پرداخت وام پنج میلیارد تومانی و ارائه امکانات رایگان به برخی پیام‌رسان‌های ایرانی، شاید بحث‌بر‌انگیزترین نمونه باشد.
برخی از این مجموعه‌ها چون لنزور و بیسفون، با وجود دریافت وام در سال ۱۳۹۷، اکنون مدتی است که به صورت خود خواسته تعطیل شده‌اند؛ رخدادی که انتقادات و ابهامات را در مورد چنین هزینه‌هایی افزایش داده است.
چندی پیش عادل طالبی، دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی، در گفتگو با تجارت‌نیوز، از جمله ایردات اصلی طرح شبکه ملی اطلاعات را تاکید بر همین مباحث دانست؛ چرا که نمی‌توان راه‌اندازی چنین ابزارهایی را برای کاربرد عمومی در جامعه، الزامی کرد.
به گفته او، ایجاد شبکه ملی اطلاعات به خودی خود ضروری است و باید زیرساخت‌های قابل اتکا و اعتماد اینترنتی در کشور وجود داشته باشد اما اشکال در نگاه امنیتی حاکم بر این طرح است.
طالبی همچنین با توجه به تجربه‌های پیشین، یکی از موضوعات نگران‌کننده در مورد این سند را بودجه‌ها و رانت‌هایی دانسته بود که ممکن است در پی آن شکل بگیرد.
تکرار اختلال‌ها و عدم شفافیت
شبکه ملی اطلاعات، هرگاه اختلالی در اینترنت رخ می‌دهد، از جمله گزینه‌های مورد اتهام در افکار عمومی است.
مقامات مسئول تا کنون بارها تاکید کرده‌اند، این پروژه ارتباطی با قطع دسترسی به اینترنت بین‌المللی و راه‌اندازی نوعی اینترنت داخلی در کشور یا همان اینترانت ندارد. اما پس از تجربه‌ای که در سال ۹۸ رخ داد، چنین نگرانی‌هایی به تناوب تکرار شده است.
همین انتقادات در پی ب روز اختلال در سایت هایی که سرور آنها در خارج از کشور قرار دارد، مطرح شد. میلاد نوری، کارشناس فناوری اطلاعات، در آن زمان به تجارت‌نیوز گفت که تکرار دوره‌ای چالش‌های اینترنتی و نبود شفافیت، ابهاماتی را برای افکار عمومی ایجاد کرده است.
به گفته او، معمولا هیچ سازمانی پاسخگوی چنین اختلال‌هایی نیست، در نتیجه گمانه‌زنی‌های مختلفی در مورد دلایل آنها مطرح می‌شود؛ از جمله اینکه سیستم جدیدی در حال آزمایش است.
کندی اینترنت در ساعات پیک مصرف
کاربران در هفته‌های اخیر نیز از کندی سرعت اینترنت در ساعت پیک مصرف به شدت گلایه داشته‌اند و برخی ماجرا را به سیاست‌های محدودکننده مرتبط می‌دانند. موضوعی که هر چند نهاد رگولاتور آن را رد کرد، اما شک و شبهه‌ها در مورد آن کاملا برطرف نشد.
به اعتقاد جواد دادگر، کارشناس فناوری اطلاعات، واکنش‌ها به این خبر در شبکه‌های اجتماعی به موضوع بی‌اعتمادی بازمی‌گردد؛ چرا که اینگونه مسائل در ایران به دفعات رخ می‌دهد و برخی نمی‌توانند بپذیرند همه آنها ناشی از اتفاق و قطعی لینک‌های ترافیک بین‌الملل باشد.
تجارت‌نیوز آماده انتشار نظرهای مختلف در این زمینه است.
آخرین اخبار و گزارش‌ها در حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه اختصاصی استارتاپ تجارت‌نیوز دنبال کنید.
نظرات