همان‌طور که بارها و بارها در مورد آن نوشته شده، رکود بازیگر اصلی حوزه مسکن در سال 1402 است؛ رکودی که هم در معاملات و هم در ساخت و ساز پررنگ است. اما با وجود سیطره رکود بر بازار مسکن و قیمت بالای ساخت در کشور، چه چشم‌اندازی از سال 1403 وجود دارد? راه‌حل خروج از وضعیت رکودی مسکن چیست؟
دولت مدتی پیش اعلام کرد که سقف وام مسکن روستایی را به 350 میلیون تومان افزایش داده است؛ با این حال اکنون مردم می‌گویند برخی شعب بعد از گذشت حدود یک هفته از زمان ابلاغ دستوالعمل وام، از پرداخت این تسهیلات با سقف جدید امتناع می‌کنند. در این میان، بنیاد مسکن نیز در این زمینه سکوت کرده و آماری نیز در این زمینه منتشره نمی‌شود.
گزارش مرکز آمار ایران از اطلاعات پروانه‌های ساختمانی تابستان امسال حاکی از افزایش 37 درصدی صدور پروانه احداث ساختمان در تهران نسبت به فصل گذشته است. این در حالی‌ست که عدد شامخ نشان می‌دهد با وجود این رونق نسبی در تابستان، طی دو ماه انتهایی پاییز، روند ساخت و ساز دوباره وارد فاز رکودی شده است.
دولت مدعی است حدود دو میلیون واحد مسکونی پروژه نهضت ملی مسکن ساخته شده یا در حال ساخت است. این در حالی‌ست که ناظران بازار مسکن عنوان می‌کنند بیشتر واحدهایی که تحت عنوان نهضت ملی مسکن معرفی می‌شوند، در واقع همان واحدهای نیمه‌ساخته مسکن مهر و پروژه واگذاری زمین رایگان هستند.
رکود بازار مسکن باعث شده است که بازگشت سرمایه انبوه‌سازان کند شده و در نتیجه، آغاز پروژه‌های جدید از سمت سازندگان، متوقف شود. رئیس انجمن انبوه‌سازان تهران در این به به تجارت‌نیوز گفت: «اگر پول سرمایه‌گذار طی یک فعالیت اقتصادی در دوره رکودی بازنگردد، نمی‌تواند پروژه جدیدی را آغاز کند. در حال حاضر هم برخی از انبوه‌سازان، ساختمان‌هایی را آماده کرده‌اند، اما قادر به فروش نیستند.»
روز گذشته معاون امور بازسازی و روستایی بنیاد مسکن اعلام کرد متقاضیان وام مسکن روستایی از امروز قادر به ثبت‌نام برای این تسهیلات با سقف جدید هستند. با این حال مشاهدات میدانی حاکی از آن است که برخی شعب از پرداخت وام با سقف جدید امتناع می‌کنند. دلیل این امر چیست در مجموع چگونه می‌توان برای تسهیلات روستایی ساخت مسکن اقدام کرد؟
نماینده مردم مرودشت در مجلس شورای اسلامی معتقد است که اگر دولت به سمت واگذاری زمین به قیمت دولتی به مردم حرکت کند، بهتر از آن است که خودش برای مردم خانه بسازد.
کمبود زمین آماده ساخت در کلانشهرها و توجه دولت به بافت فرسوده باعث شده است طرح‌های بیشتری نسبت به دهه‌های پیش در این زمینه تصویب و در برخی موارد اجرا شود. مدیر عامل شرکت بازآفرینی شهری ایران در این راستا اعلام کرده است مجموع واحدهای نوسازی شده از ابتدای فعالیت در بافت فرسوده و در دولت سیزدهم تاکنون ۱۸۱ هزار و ۱۴۱ واحد بوده است.
رئیس بنیاد مسکن با اشاره به این‌که قیمت ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن، قیمت تمام شده است، گفت: در موضوع مصالح ساختمانی بیشتر می‌توانیم قیمت را کاهش دهیم.
امتناع بانک‌ها از پرداخت وام نهضت ملی مسکن که در ابتدا به آنها تکلیف شده بود، باعث شده است دولت به فکر جریمه این نهادها بیفتد. رئیس هیأت عامل صندوق ملی مسکن به‌تازگی پیش‌بینی کرده است، جریمه بانک‌های غیرمتعهد به بخش مسکن ۱۵۹ هزار میلیارد تومان است.
پروژه نهضت ملی مسکن که در دو سال گذشته حتی یک واحد تحویلی نیز نداشته است، از مدتی پیش تحرکاتی در آن دیده می‌شود و نهادهای دولتی هر هفته خبرهایی از آن منتشر می‌کنند. اما اکنون ساخت واحدها در چه مرحله‌ای قرار دارد و در مجموع پروژه با چه موانعی روبه‌روست؟
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران، پس از گذشت حدود یک سال از تایید مشارکت چینی‌ها در ساخت مسکن در ایران اعلام کرد: «چینی ها در زمینه سرمایه گذاری و انتقال تجارب و تکنولوژی مشارکت می کنند و با این رویکرد ۲۰۰ هزار واحد مسکونی با تکنولوژی نوین ساخته می‌شود.»
بانک مرکزی آمار جدیدی از بخش مسکن منتشر کرده است که بر اساس آن ساختمان‌های مناطق شهری در 6 ماهه اول سال ۱۴۰۲ و در تمامی مراحل ساخت با افزایش همراه بوده است.
نایب‌رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی گفت: تنها وزارت راه و شهرسازی برای ساخت مسکن میدان‌داری می‌کند و همکاری بین‌بخشی خوبی به ویژه از سوی بانک‌ها در این حوزه دیده نمی‌شود.
مدتی است برخی از کارشناسان، افزایش مساحت شهر تهران را چاره‌ای برای حل مشکل کمبود و گرانی زمین معرفی می‌کنند، اما رئیس امور آمایش سرزمین و توسعه منطقه‌ای سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده است که امکان گسترش مساحت شهر تهران وجود ندارد.
پروژه مسکن ملی، سال 98 در دوره حسن روحانی کلید خورد. پروژه‌ای که هنوز به سرانجام نرسیده و امروز متقاضیان را مقابل وزارت راه وشهرسازی کشانده بود. معترضان می‌گویند در این چهار سال نه تنها واحدی تحویل داده نشده، بلکه به‌طور متوالی از آنها وجه دریافت شده و حالا با پیامک تهدید حذف از پروژه هم روبه‌رو شده‌اند.
آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد قیمت مسکن در آبان‌ماه امسال به طور متوسط از متری 76 میلیون تومان گذشته است. علیرضا زاکانی، شهردار تهران البته به‌تازگی این رقم را 80 میلیون تومان اعلام کرده و مدعی شده است که می‌خواهد کمر قیمت مسکن را بشکند! اما آیا قیمت مسکن به این راحتی کنترل می‌شود؟ آن هم پس از رشد 145 درصدی که از ابتدای دولت رئیسی و شهرداری زاکانی ثبت کرده است!
