ساخت خانههای 25 متری طرحی است که پس از تکذیب وزارت راه و شهرسازی حالا از سوی اتحادیه تعاونی‌های عمرانی مطرح شده است. پیشتر خشایار باقرپور، مدیرعامل این اتحادیه در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز عنوان کرده بود که انتقادات نسبت به این طرح باید سازنده و با رویکرد کارشناسی باشد. او در همین باره از انبوه‌سازان نام برده و آنها را به‌عنوان منتقدان اصلی طرح و سازندگان رقیب، به مناظره دعوت کرده بود. با توجه به انتقاداتی که تا کنون به ساخت خانه های 25 متری وارد شده موضع انبوه‌سازان در این زمینه چیست؟
دولت مدتهاست واقع‌بینی خود را نسبت به حقیقت تلخ بازار مسکن از دست داده است و آخرین نسخه از لایحه برنامه هفتم نیز گواهی بر این امر است. دولت در این برنامه سه طرح برای ساخت و ساز تدارک دیده است که با توجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور هر سه مورد نیز چندان محتمل به نظر نمی‌رسند.
ساخت خانه های 25 متری، تیتر نخست خبرهای حوزه مسکن در هفته سوم شهریورماه بود. جدال بر سر ساخت این میکروآپارتمان‌ها میان وزارت راه، شهرداری تهران و اتحادیه تعاونی های عمرانی به‌عنوان سازنده، بالا گرفته است. اتحادیه عنوان می‌کند در حال اخذ مجوز ساخت است اما مسئولان شهرداری تهران اعلام کرده‌اند که مجوزی برای ساخت خانه های 25 متری صادر نمی‌شود.
بازار مسکن ایران با چالش جدی ساخت و عرضه مواجه شده است. کارشناسان و سازندگان، سنتی سازی را یکی از عوامل عقب‌ماندگی این بازار می‌دانند و از صنعتی سازی مسکن به‌عنوان یک سوخت پرقدرت برای به حرکت درآوردن موتور ساخت و ساز نام می‌برند.
نخستین بار نیست که بحث ساخت خانههای 25 متری در قالب عنوان شیک و سانتیمانتال «میکروآپارتمان» مطرح می‌شود. طی سال‌های اخیر هم ایده ساخت چنین خانه‌هایی به ویژه از سوی شهرداری تهران مطرح شده بود اما به دلیل غیراستاندارد بودن فضای زندگی برای افراد و عدم مطابقت با فرهنگ زندگی ایرانی، به فراموشی سپرده شد. حالا اما دست‌های بسته دولت برای ساخت چهار میلیون واحد مسکونی در چهار سال، این طرح قدیمی و خاک‌خورده را دوباره بیرون کشیده تا قوطی‌کبریت‌های 25 متری را در قالب پروژه‌های تعاونی‌ساخت به جای مسکن ملی بالای 70 متر عرضه کند.
دولت در ابتکاری جدید تصمیم گرفته است برای کاهش هزینه ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن برای اقشار کم‌برخوردار جامعه، برخی از این واحدها را در مرحله «اتمام سفت‌‌‌کاری و بدون انجام نازک‌‌‌کاری کامل» تحویل بدهد؛ به این ترتیب هزینه ساخت تا متری 10 میلیون تومان کاهش پیدا می‌کند. اما آیا این ایده دولت صرفا برای تسریع در خانه‌دار کردن اقشار کم‌برخوردار است یا سبک کردن بار تعهد دولت در جهت ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن؟
رئیس فراکسیون راهبردی مجلس اعلام کرده است که ساخت چهار میلیون مسکن در دولت سیزدهم آسان نیست و انتظار می‌رود دو میلیون مسکن در ابتدای دولت سیزدهم و دو میلیون هم در دولت بعدی ساخته خواهد شد. این در حالیست که دولت سیزدهم در ابتدای دوره خود تعهد داده بود سالی یک میلیون مسکن به مردم تحویل دهد.
مشاهدات بیانگر این است که تخلفات در زمینه ساخت و ساز شهری در سال‌های گذشته روندی صعودی داشته است. این پدیده به‌ویژه در کلانشهرها بیشتر می‌تواند خود را بروز دهد. اما اصلی‌ترین دلایل بروز این امر چیست و می‌تواند چه پیامدهایی در چیدمان شهری داشته باشد؟
ساخت خانه های 25 متری همان خبری است که طی هفته‌های گذشته بازار مسکن را به لرزه درآورده و چشم‌انداز مبهمی را برای متقاضیان واقعی مسکن ترسیم کرده است. خشایار باقرپور، رئیس اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران که به‌عنوان طراح پروژه خانه های 25 متری شناخته می‌شود، انتقادها را منصفانه نمی‌داند. وی انبوه‌سازان را در ایجاد این فضای مه‌آلود درباره طرح خود مقصر دانسته و آنها را به مناظره دعوت کرده است. اما پشت پرده ساخت این خانه‌ها چیست و جواز ساخت مسکن با این متراژ حداقلی، چگونه صادر شده است؟
ساخت و ساز صنعتی، روشی است که به وسیله آن می‌توان کیفیت و خروجی کار ساختمان‌سازی را بهبود داد. اما در ایران این روش چقدر در ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ محمدرضا علوی‌پور، دبیر کمیته علمی سمپوزیوم بین المللی مدیریت ساخت(ICMS) به تازگی بیان کرده است که چالش اصلی صنعت ساختمان در ایران سنتی بودن آن است.
به تازگی استاندار تهران، ساخت مسکن کوچک متراژ را برای شروع زندگی جوانان و تشکیل خانواده مناسب دانسته اما وزارت راه و شهرسازی انتساب خانه ۲۵ متری به وزارت راه و شهرسازی را تکذیب کرد.
روش جدید ساخت مسکن ملی با ورود انبوه‌سازان در حالی در وزارت راه و شهرسازی کلید خورده است که انبوه‌سازان معتقد هستند بروکراسی صدور پروانه و مجوزات مربوط به ساخت اگر حذف شود سرعت ساخت بالا می‌رود.
همراه با رکود حاکم بر بازار معاملات مسکن و کاهش قیمت ناشی از آن حالا مشاهدات میدانی نشان می‌دهد، رکود در ساخت و ساز قیمت مصالح ساختمانی را با کاهش نسبی مواجه کرده است.
وزارت راه و شهرسازی در گزارشی به تشریح عملکرد بخش مسکن وزارتخانه از ابتدای آغاز به کار دولت سیزدهم تا پایان تیرماه پرداخته و مدعی شده اکنون یک میلیون و ۴۷۶ هزار و ۹۹۱ واحد نهضت ملی مسکن در سراسر کشور در دست ساخت است. اما بررسی‌ها حاکی واقعیت دیگری است!
پروژه مسکن‌های حمایتی در ایران در حالی روند ناموفقی را پشت سر می‌گذارد که در برخی کشورهای دیگر مانند آمریکا این طرح‌ها با وجود کاستی‌ها روندی مثبت را پشت سر گذاشته و قشر بزرگی از دهک‌های پایین اجتماع را صاحب خانه کرده‌اند. اما ویژگی اصلی اجرای این طرح‌ها در آمریکا چیست و چرا یک پای مسکن حمایتی در ایران همیشه می‌لنگد؟
دولت که پیش از این اعلام کرده بود به خانواده‌های دارای چهار فرزند و بیشتر (زیر ۲۰ سال) زمین یا واحد مسکونی رایگان اهدا می‌کند حالا در ماده ۱۰ لایحه اصلاحی دو فوریتی قانون بودجه درخواست کرده است این زمین‌های رایگان به صاحب فرزندان چهارقلو و بیشتر متولد سال ۱۴۰۰ به بعد اختصاص یافته و تصحیح شود.
گزارش‌های رسیده از روند آماده‌سازی عرصه برای ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن نشان‌دهنده کمبود زمین است. برای مثال در شهر پرند هم‌اکنون تقاضا نسبت به عرضه چهار برابر اعلام شده است.
دو سال از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد و هنوز حتی یک واحد مسکونی از پروژه نهضت ملی مسکن به متقاضیان تحویل نشده است. مهمترین دلیل عقب‌ماندگی این پروژه کمبود منابع مالی است که حالا به نظر می‌رسد دولت با افزودن بانک‌های جدید برای پشتیبانی مالی از آن، راهکار تازه‌ای یافته است؛ اما آیا بانک‌ها توان ورود به این پروسه را دارند؟
