صنعت فرش ماشینی ایران با وجود ظرفیت بالای تولید و توان صادراتی چشمگیر، در مسیر رشد و تثبیت جایگاه جهانی خود با موانعی جدی مواجه است. به گفته فعالان ابن حوزه، ظرفیت صادرات این صنعت تا یک میلیارد دلار برآورد می‌شود، اما مشکلات فعلی راه توسعه آن را سد کرده‌اند.
به گفته رئیس اتحادیه تعاونیهای تولیدکنندگان فرش دستباف ایران، صادرات فرش دستباف که در دهه ۷۰ به سالی ۲.۳ میلیارد دلار هم رسیده بود، الان به دلیل تعهد ارزی به کمتر از ۴۰ میلیون دلار در سال رسیده است.
رئیس مرکز ملی فرش ایران گفت: فرش ایرانی در بازارهای خارجی به عنوان یک کالای مصرفی عرضه نمی‌شود بلکه حکم یک کالای هنری را دارد و حتی نمی‌توان از آن به عنوان کالایی لوکس نام برد، فرش ایرانی در دنیا برند است.
فرش ایرانی که روزگاری با اصالت و شهرت خود در بازارهای جهانی جولان می‌داد، اکنون در برابر بحران‌های اقتصادی و سیاسی به خاک افتاده است. در شرایطی که قاچاق فرش‌های بی‌کیفیت افغانستانی بازار داخلی را پر کرده، صادرات فرش ایرانی به کمتر از ۴۰ میلیون دلار کاهش یافته است.
مرتضی حاجی آقامیری، رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق بازرگانی ایران اصلی‌ترین عامل انزوای فرش ایران در بازارهای جهانی را تحریم‌های بین‌المللی و پس از آن سیاست‌های نادرستی که برآمده از تحریم‌هاست عنوان کرد.
سرپرست مرکز ملی صنایع خلاق و فرش ایران از افزایش ۶ درصدی تولید فرش دستباف در ۴ ماهه نخست امسال خبر داد و گفت در این مدت ۱۳ میلیون دلار فرش دستباف صادر شده است.
مدیرعامل اتحادیه تعاونیهای فرش دستباف با اشاره به اینکه بیش از ۱۰هزار کارشناس ارشد در حوزه فرش دستباف داریم، گفت: صادرکنندگان فرش مشوقی ندارند و مصوبه تعهد ارزی به ضرر صادرکنندگان فرش بوده است.
مدیرعامل اتحادیه تعاونیهای فرش دستباف از صادرات ۵۰ میلیون دلاری فرش دستباف در سال گذشته خبر داد و گفت: درحال حاضر بیش از ۱۰ هزار کارشناس ارشد در حوزه فرش دستباف وجود دارد که باید از ظرفیت این نیروهای آماده برای اتصال آنها به بازار کار استفاده کرد.
صادرات فرش در سال جاری طبق اعلام فعالان این صنعت صفر شده است. دولت عراق به دلیل تحریم، پول پیمان‌کاران ایرانی را نمی‌دهد و در نهایت دولت با بخش خصوصی قهر کرده است. زیرا فعالان این حوزه نماینده‌ای برای خود انتخاب کردند که دولت علاقه‌ای به آنها ندارد.
آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در سال گذشته، بیش از ۷۸ میلیون دلار انواع فرش و کفپوش به ۸۲ کشور مختلف صادر شده که درآمد ارزی آن نسبت سال قبل حدود ۱۴ درصد کاهش داشته است. آلمان، بزرگترین خریدار و مشتری ایرانی در میان دیگر کشورها بوده است.
حدود سه دهه پیش، یعنی زمانی که اقتصاد ایران تحت تأثیر جنگ تحمیلی مدیریت می‌شد، ارزش صادرات فرش کشور در محدوده یک میلیارد و 700 میلیون دلار قرار داشت. اما اکنون پس از گذشت 30 سال ارزش صادرات این صنعت که در جهان به نام ایران شناخته می‌شود به 50 میلیون دلار کاهش یافته است.
ارزش وزنی صادرات فرش دستبافت ایران در ۱۱ماهه سال ۱۴۰۱ به 2.9 هزار تن رسید؛ این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال 1400 نشان از کاهش 24 درصدی صادرات فرش دارد. اما متولیان این صنعت از کاهش بیش از 80 درصدی صادرات فرش نسبت به دهه 70 و 80 سخن می‌گویند.
اخیراً حمید کارگر، فعال صنعت فرش ایران، از افزایش 800 هزار تومانی هزینه رنگرزی تولید فرش در هر کیلو خبر داد. در همین زمینه محمدعلی زرینه‌کفش، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تهران، به تجارت‌نیوز می‌گوید: این فقط یک مشکل است. متأسفانه دولت‌ها هیچ برنامه‌ای برای توسعه صنعت فرش نداشته‌اند. همین امر باعث شده کشورهایی نظیر نپال از طرح فرش‌های ایرانی کپی‌برداری کنند.
اخیراً رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف از افزایش استقبال ایرانیان از فرش افغانستان خبر داد. همچنین رئیس اتحادیه فرش ماشینی اعلام کرد: فرش ایرانی با برند ترکی تولید می‌شود. اما ماجرا چیست؟
گفته می‌شود که کشوری مانند ترکیه فقط از محل تعمیر و رفو فرش‌های ایرانی ۱۵۰ میلیون دلار به جیب می‌زند؛ یعنی دو برابر صادرات کل فرش ایران. اما چرا بسیاری از کشور از ارسال فرش به ایران تعمیر پرهیز می‌کنند؟
