مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به‌تازگی گزارشی از وضعیت مسکن و دسترسی اقشار مختلف به این نیاز حیاتی منتشر کرده که ابعاد تاریکی از شرایط تامین مسکن و تبعیض‌های ناروا در این حوزه را روشن می‌کند. بر اساس این گزارش، نرخ فقر مستاجران در ایران به 40 درصد رسیده و رکورد 17 ساله را شکسته است. همچنین، تعداد مستأجران دچار فقر مطلق در کمتر از 6 سال 50 درصد رشد کرده است. این در حالیست که اصل سی و یکم قانون اساسی کشور، حق دسترسی تمامی اقشار جامعه به مسکن را مورد تاکید قرار داده است. حالا اما با گذشت 46 سال از تصویب این قانون، بازوی پژوهشی مجلس از چهار چهره تبعیض مسکن در ایران پرده برداشته و نسبت به گسترش فقر مسکن هشدار داده است.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در حاشیه نشستی با اصحاب رسانه گفت تورم دهه اخیر به مراتب بالاتر از دوره‌های قبل بوده و همین امر عامل اصلی افزایش فقر است. او تأکید کرد بودجه‌های حمایتی صرفاً مانع تشدید فقر می‌شوند و بدون تغییر وضعیت اقتصاد کلان، روند بهبود نخواهد یافت.
کشورهای فقیر و آسیب‌پذیر که به‌طور نامتناسبی تحت تأثیر شوک‌های جهانی قرار گرفته‌اند، نیازمند حمایت مالی کافی و بازسازی بدهی مؤثر هستند. در همین حال، کشورهای پیشرفته‌تر در حال توسعه باید بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تأمین مالی خصوصی تمرکز کنند.
استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران با تأکید بر اهمیت بنگاه‌های کوچک و متوسط در کاهش بیکاری گفت: برخلاف بنگاه‌های بزرگ، بیشترین سهم اشتغال، کاهش فقر و نابرابری بر عهده این بنگاه‌هاست و حمایت از آنها برای اقتصاد کشور حیاتی است.
روزنامه جمهوری اسلامی با اشاره به فاصله گرفتن بنیادهای بزرگ از فلسفه وجودی خود می‌نویسد: تورم ساختاری، فاصله طبقاتی و تعمیق فقر نتیجه تبدیل این نهادها به بنگاه‌های اقتصادی و غفلت از عدالت علوی است؛ آیا بازگشت به اهداف اصلی انقلاب برای رفع محرومیت ممکن است؟
بحران‌های معیشتی الگوهای اخلاقی را در جامعه نابود کرده و باعث افزایش هر چه بیشتر آسیب‌ها می‌شوند. در این بین اما زنان بیش از همه قربانی این آسیب‌ها هستند.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، نرخ فقر در ایران در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳، در حدود ۳۰ درصد تثبیت شده و این مسئله بدان معناست که ۲۵ تا ۲۶ میلیون نفر از مردم ایران، زیر خط فقر قرار دارند. این در حالیست که برخی منابع غیررسمی و بین‌المللی تاکید دارند که با وضعیت کنونی، حدودا ۸۰ درصد از مردم ایران به‌نوعی با چالش فقر دست‌به‌گریبان هستند.
دولت‌ها بايد «شهرداري‌‌ها» را در مواجهه با پديده شهري «کلوني‌‌هاي غيررسمي خانوارهاي فقير» به رسميت بشناسند و اولويت را «تامين سرپناه» نه «تامين مسکن» تعريف کنند
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به ابعاد مختلف فقر آموزشی پرداخته است که بر اساس آن، استان‌های «یزد» کمترین و «سیستان و بلوچستان»، بیشترین نرخ بی‌سوادی افراد بالای 6 سال را دارند.
بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد سیاست‌های حمایتی، با وجود رشد چشم‌گیر اعتبارات، در تحقق هدف کاهش فقر ناکام مانده‌اند. اعتبارات نظام حمایتی در لایحه بودجه ۱۴۰۴ با تخصیص ۹۲۳ هزار میلیارد تومان (معادل ۱۷ درصد بودجه عمومی) رشد ۴۱درصدی نسبت به سال گذشته داشته است. بررسی جزئیات لایحه بودجه نشان می‌دهد که ۸۳درصد این اعتبارات به حمایت‌های غیرهدفمند همچون یارانه نقدی، نان و دارو و تنها ۱۷درصد به برنامه‌های هدفمند نظیر مستمری مددجویان اختصاص داده شده است. این رویکرد علاوه بر عدم تحقق اهداف رفاهی، موجب فشار بر سایر بخش‌های کلیدی همچون بودجه عمرانی شده و کارآمدی تخصیص منابع عمومی را تضعیف کرده است. تداوم این روند می‌تواند پیامدهای بلندمدتی بر ثبات اقتصادی کشور برجای گذارد؛ از همین رو بازنگری در شیوه هزینه‌کرد اعتبارات حمایتی و تمرکز بر هدفمندسازی این اعتبارات یک ضرورت سیاستی محسوب می‌شود.
وقتی فقر مادی که خود زاییده بسیاری از عوامل دیگر است در جامعه زیاد می شود افراد برای فرار از آن به هر راهی چنگ می اندازند. در واقع اینجا بیش از همیشه نقش مسوولان و دولتمردان باید مورد توجه قرار گیرد. اینکه هر مسوولی در مقام سخنوری بتواند مشکلات را یک به یک نام ببرد اما راهکاری برای حل آنها نداشته باشد همان فقر سیاسی است که منجر به بروز ناهنجاری ها و آسیب های اجتماعی می شود.
طرد اجتماعی به دلیل فقر می‌تواند باعث بروز احساسات منفی مانند اضطراب، افسردگی، و بی‌ارزشی شود. این مسائل می‌توانند فرد را از مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی بازدارند.
حسین راغفر استاد دانشگاه و اقتصاددان با انتقاد از وضعیت نابرابری در جامعه ایرانی گفت: عده‌ای پنت هاوس، خودروی لوکس و سفر تفریحی به آلپ را در سبد مصرفی بزرگ خود دارند و در مقابل عده‌ای دیگر سبد مصرفی کوچک دارند، آزادی انتخاب آنها در این است که از نانوایی در روز چند قرص نان رایگان بگیرند.
