فعالان صنعت سنگ تزئینی ایران در واکنش به ترسیم افق تجارت ۱٫۵میلیاردی در سال ۱۴۰۴، کمبود چشمگیر ماشین‌آلات سنگین و در پی آن تعطیلی روزافزون معادن و جریان رو به کاهش تولید، پیشتازی رقبا و مشکلات مربوط به انتقال ارز را مهم‌ترین دلایل ناکامی در دستیابی به این چشم‌انداز می‌دانند.
بنا به گفته دبیر انجمن زغال سنگ واردات هر تن زغال سنگ حدود ۱۲ میلیون تومان آب می‌خورد. این در حالی است که قیمت داخلی هر تن زغال سنگ چهار میلیون تومان است. آیا پای رانت در میان است؟
نمایشگاه معدن‌کاری دیجیتال از روز دوشنبه آغاز شد و امروز به کار خود پایان داد. این در حالی است که حرکت به سمت معدن دیجیتال در روزهایی که معادن ایران با مشکل تأمین ماشین‌آلات مواجه هستند با انتقادات زیادی روبه‌روست.
معدن‌کاری دیجیتال کارایی معادن را افزایش و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین به طور چشمگیری آمار مرگ کارگران و آسیب‌های احتمالی را پایین می‌آورد. آمریکا، کانادا و استرالیا از پیشتازان عصر معادن دیجیتال هستند.
نمایشگاه معدن‌کاری دیجیتال امروز آغاز به کار کرد و تا ۲۳ شهریور ادامه دارد. دیجیتالی‌شدن معادن می‌تواند تحولی عظیم در صنعت و معدن کشور ایجاد کند اما موانعی بر سر راه این هوشمندسازی قرار دارد. علاوه بر آن معدن‌کاری دیجیتال در کنار مزایای بی‌شمار از عیب هم خالی نیست.
اکنون بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به سمت هوشمندسازی معادن و معدن‌کاری دیجیتال پیش رفته‌اند. در حالی که معدن‌کاران ایرانی هنوز در تنگنای تأمین و واردات ماشین‌آلات هستند، آیا می‌توان امید داشت که در کشور معدن‌کاری دیجیتال اتفاق بیفتد یا هوشمندسازی معادن صرفاً یک نمایش تبلیغاتی است؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۹۹ حدود ۴۰۰۰ معدن کوچک غیرفعال بود، اما این آمار امروز به ۶۰۰۰ معدن غیرفعال می‌رسد. یعنی طی دو سال ۲۰۰۰ معدن دیگر غیرفعال شدند؛ به عبارت ساده‌تر یعنی هر دو روز تقریباً پنج معدن تعطیل شده‌اند.
بهرام شکوری، عضو کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران، می‌گوید: به دلیل ممنوعیت‌های داخلی، قیمت ماشین‌آلات معدنی در ایران چهار تا پنج برابر بیشتر از نرخ جهانی است. او اعتقاد دارد که با خرید کل تولیدات داخلی ماشین‌آلات معدنی مشکل واردات ماشین برای همیشه حل می‌شود.
قرار است ایران و بلاروس در تولیدات ماشین‌آلات معدنی همکاری داشته باشند. شرکت هپکو از طرف ایران می‌تواند بخشی از نیاز به ماشین‌آلات معدنی را از طریق بلاز حل کند؛ اما آیا این همکاری کافی است؟
معاون امور معادن و فرآوری مواد وزارت صمت امروز اعلام کرد که واردات ماشین‌آلات معدنی آزاد شده است. اما برخی از معدن‌کاران معتقدند که محدودیت‌ها ادامه دارد. در همین زمینه بهرام شکوری، عضو انجمن تولیدکنندگان سنگ‌آهن به تجارت‌نیوز گفت: آزاد شدن واردات از نگاه مسئولان وزارت صمت برای ما معنایی ندارد. یعنی مشکل معدن‌کاران را حل نمی‌کند.
بر اساس گفته وزیر صمت، ۱۰ هزار معدن در کشور وجود دارد، اما از نظر ذخایر و ظرفیت ۲۸ درصد از این تعداد غیرفعال است که عمدتا معادن مصالح و سنگ‌های ساختمانی است.
در حالی که رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از توقف فعالیت ۹۰ درصد معادن ایران خبر می‌دهد، مسئولان وزارت صمت به دنبال ورود به صنایع معدنی افغانستان هستند. در این شرایط اما طالبان بیشتر به دنبال متقاعدسازی قطر برای سرمایه‌گذاری در بخش معدن افغانستان است.
آمار تولید محصولات معدنی در سال ۱۴۰۰ گویای آن است که از ۱۱ محصول منتخب، تنها پنج محصول رشد تولید داشته‌اند و مابقی به‌طور میانگین افت ۵۴ درصدی تولید را بر جای گذاشته‌اند.
در حالی که مدافعان اخذ عوارض صادراتی کالاهای معدنی همچنان بر جلوگیری از خام‌فروشی تاکید دارند، برخی از اعضای خانه معدن معتقدند این سیاست آسیب‌های جدی به بدنه معادن و صنایع ایران وارد کرد.
وضع عوارض صادراتی فولاد، موضوعی است که از ابتدای سال مورد نقد فعالان صنعتی قرار گرفت. به‌ویژه که در این مدت ایران فضای رقابتی در بازار جهانی را واگذار کرد. حال مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صمت، از احتمال تغییر نرخ عوارض صادراتی مواد معدنی خبر داده. آیا ایران بازار صادراتی معدن را هم از دست می‌دهد؟
ابلاغیه اخیر وزارت صمت مبنی بر شیوه واردات ماشین‌آلات معدنی اعتراض بسیاری از فعالان این حوزه را به دنبال داشت. چنان‌که بسیاری از معدن‌کاران این ابلاغیه را یک فرصت‌سوزی بدیهی در بهره‌برداری از معادن و در راستای حمایت از شرکتی خاص می‌دانند. با این حال رئیس خانه معدن ایران امروز از برطرف‌شدن موانع و اصلاح ابلاغیه اخیر خبر داد.
اسفند سال گذشته بود که نمایندگان مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه سال جاری، واردات ۱۰ هزار ماشین‌آلات سنگین، ازجمله ماشین‌های معدنی را آزاد کردند. حال که دو ماه از این مصوبه می‌گذرد، معاون وزیر صمت از افزایش قیمت ماشین‌آلات معدنی خبر داد.
در حالی که بخشی از معادن کشور به دلیل عدم واردات ماشین‌آلات صنعتی از ادامه فعالیت بازمانده‌اند، نمایندگان مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه سال آینده واردات محدود ماشین‌آلات سنگین معادن و راهسازی را تصویب کردند. اما آیا این مجوز برای احیای معادن است یا جبران کسری بودجه؟
