در جستجوی راه‌حل‌های نوین برای مقابله با بحران انرژی و تغییرات اقلیمی، فناوری‌های خورشیدی در آستانه تحولی شگفت‌انگیز قرار دارند. امروزه محققان و شرکت‌های پیشرو در سراسر جهان در حال توسعه نسل جدیدی از پنل های خورشیدی هستند که می‌توانند محدودیت‌های فناوری‌های فعلی را پشت سر بگذارند.
بحران انرژی و افزایش سرسام‌آور هزینه‌های برق در پاکستان، اقشار مختلف جامعه را تحت فشار قرار داده است. در این میان، در حالی که ثروتمندان با روی آوردن به پنل‌های خورشیدی چینی، بار مالی این بحران را از دوش خود برداشته‌اند، طبقات متوسط و ضعیف همچنان با قبض‌های سنگین دست و پنجه نرم می‌کنند. این شکاف فزاینده در دسترسی به انرژی پاک، چالشی جدی برای عدالت اجتماعی و توسعه پایدار در این کشور به شمار می‌رود.
آمریکا با وضع تعرفه‌های وارداتی بسیار بالا بر پنل‌های خورشیدی از جنوب شرق آسیا، به نبرد تجاری در عرصه انرژی پاک دامن زده است. تجارت‌نیوز در این گزارش به بررسی دلایل، جزئیات و پیامدهای این تصمیم برای تولیدکنندگان داخلی، بازار جهانی و روند گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر می‌پردازد.
در سال‌های اخیر، با افزایش تقاضای جهانی برای انرژی‌های تجدیدپذیر، شرکت‌ها و محققان در حال رقابت برای توسعه فناوری‌هایی هستند که هم بهره‌وری بالا داشته باشند و هم با زیبایی‌شناسی معماری سازگار باشند. یکی از موانع گسترش استفاده از پنل‌های خورشیدی در پروژه‌های ساختمانی، عدم هماهنگی ظاهری آن‌ها با طراحی ساختمان‌ها بود. اما حالا، برای نخستین بار، دانشمندان موفق به ساخت پنل خورشیدی سفید رنگ شده‌اند؛ دستاوردی که می‌تواند تحولی اساسی در نحوه طراحی و استفاده از انرژی خورشیدی ایجاد کند.
ایران با دارا بودن منابع طبیعی فراوان و موقعیت جغرافیایی مناسب، پتانسیل بسیار بالایی برای تبدیل شدن به قطب انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی در منطقه خاورمیانه، دارد. وجود بیش از 300 روز آفتابی در سال، ظرفیت بالای انرژی باد در مناطق کوهستانی و بیابانی، و منابع زیست‌توده (بیومس) در ایران، همگی فرصت‌های طلایی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به شمار می‌روند. با توجه به بحران‌های اخیر در حوزه تأمین انرژی، افزایش تقاضای برق و فشارهای بین‌المللی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، ایران بیش از هر زمان دیگری نیاز دارد تا از این فرصت‌ها به بهترین نحو استفاده کند. اما آیا این کشور می‌تواند در مسیر تبدیل شدن به قطب انرژی خورشیدی در خاورمیانه گام بردارد؟
در دهه‌های اخیر، استفاده از انرژی خورشیدی به‌عنوان یکی از منابع اصلی تأمین انرژی پایدار به‌طور چشمگیری رشد کرده است. پیشرفت‌های فناوری و افزایش تقاضا برای انرژی‌های پاک باعث شده است تا هزینه نصب پنل‌های خورشیدی کاهش یافته و بازدهی آن‌ها افزایش یابد. در سال 2025، پنل‌های خورشیدی نه‌تنها کارآمدتر بلکه مقرون‌به‌صرفه‌تر از هر زمان دیگری شده‌اند. این پیشرفت‌ها نقش بسزایی در گسترش انرژی خورشیدی در بخش‌های مسکونی و تجاری ایفا کرده و به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک می‌کنند.
لنوو با معرفی لپ‌تاپ مفهومی Yoga Solar PC، گامی بلند در جهت تولید دستگاه‌های پایدار و کم‌مصرف برداشته است. این لپ‌تاپ با بهره‌گیری از پنل خورشیدی پیشرفته، طراحی فوق باریک و سبک، و مشخصات فنی قدرتمند، نه تنها اولین لپ تاپ خورشیدی فوق باریک جهان محسوب می‌شود، بلکه می‌تواند تحولی بزرگ در زمینه استفاده از انرژی خورشیدی در دستگاه‌های الکترونیکی ایجاد کند.
فیلم‌های خورشیدی پروسکایت، نسل جدیدی از پنل‌های خورشیدی هستند که توسط دانشگاه کوئین مری لندن و استارتاپ پاور رول توسعه یافته‌اند. این فیلم‌ها فوق‌العاده نازک، سبک و انعطاف‌پذیر بوده و می‌توانند بر روی سطوح مختلف نصب شوند. این فناوری، با حل مشکلات پنل‌های خورشیدی سیلیکونی سنتی، می‌تواند به گسترش استفاده از انرژی خورشیدی در ساختمان‌ها و کاهش وابستگی به منابع انرژی فسیلی کمک کند.
محققان با استفاده از نانوذرات اکسید آلومینیوم (Al₂O₃) موفق شده‌اند دوام و کارایی این سلول‌ها را به طور چشمگیری افزایش دهند. این نانوذرات با جذب ید، کاهش نقص‌های ساختاری و ایجاد لایه محافظ، طول عمر سلول‌ها را بیش از 10 برابر افزایش داده‌اند. فناوری نانو در انرژی خورشیدی، گامی مهم در جهت تجاری‌سازی سلول‌های خورشیدی پروسکایتی و استفاده گسترده از انرژی خورشیدی پاک و مقرون‌به‌صرفه است.
بازیافت پنل های خورشیدی یکی از چالش‌های مهم در صنعت انرژی خورشیدی است که شرکت PV Circonomy با استفاده از فناوری خودکار بازیافت پیشرفته، راه‌حلی نوآورانه ارائه داده است. این فناوری با نرخ بازیابی ۹۹.۳ درصدی، مواد ارزشمند را از پنل‌های قدیمی جدا کرده و برای استفاده مجدد آماده می‌کند. این رویکرد نه‌تنها ضایعات را کاهش می‌دهد، بلکه به پایداری انرژی خورشیدی کمک کرده و با بازیابی موادی مانند شیشه و EVA، کاربردهای جدیدی در صنایع مختلف ایجاد می‌کند. این نوآوری گامی بزرگ به‌سوی آینده‌ای پایدار و سازگار با محیط زیست است.
سلول های خورشیدی دو وجهی با قابلیت جذب نور از هر دو سمت، نوآوری مهمی در حوزه انرژی خورشیدی محسوب می‌شوند. محققان مؤسسه فناوری هند (IIT) Dharwad با طراحی الکترودهای شفاف خورشیدی جدید از جنس اکسید نیکل و نقره، موفق به افزایش راندمان این سلول‌ها به ۸۰ درصد شده‌اند. این پیشرفت نه‌تنها هزینه تولید را کاهش داده، بلکه امکان استفاده از این سلول‌ها را در پنجره‌های ساختمان‌ها و گلخانه‌ها فراهم کرده است. این فناوری با افزایش راندمان انرژی خورشیدی، گامی بزرگ به‌سوی توسعه انرژی پاک و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است.
با افزایش مصرف انرژی در ساختمان‌های تجاری و مسکونی، نیاز به راهکارهای نوین و پایدار برای تأمین انرژی و کاهش وابستگی به منابع فسیلی بیش از پیش احساس می‌شود. در این راستا، فناوری‌های خورشیدی نقش مهمی در تحول صنعت ساختمان دارند. یکی از جدیدترین نوآوری‌ها در این زمینه، پنجره های خورشیدی شفاف است که امکان تولید برق را بدون از دست دادن نور طبیعی فراهم می‌کند.
وزیر نیرو وعده اتمام خاموشی‌ها در تابستان سال 1404 را داده است. اما تحقق این وعده‌ها با توجه به کمبود 24 هزار مگاواتی برق و زیرساخت‌های ناکافی غیرممکن به نظر می‌رسد.
به‌دنبال ناترازی انرژی در کشور، وزارت راه و شهرسازی در حال بازنگری مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان است تا نصب سامانه‌های خورشیدی در ساختمان‌ها را الزامی کند.
با گسترش مزارع خورشیدی در سراسر جهان، کشاورزان به‌تدریج از فرصت‌های جدیدی برای بهینه‌سازی زمین و منابع خود بهره می‌برند. یکی از این روش‌ها، چرای گوسفندان در میان پنل‌های خورشیدی است که «اگری وولتائیک» نامیده می‌شود. این ایده در اروپا سابقه‌ای طولانی دارد و اکنون در آمریکا نیز به‌سرعت در حال گسترش است. چرای خورشیدی علاوه بر تولید انرژی سبز، زمین‌های کشاورزی را پربارتر و رفاه دام‌ها را دوچندان می‌کند.
ژاپن اکنون به‌جای استفاده از پنل‌های خورشیدی معمولی، به سمت پنل‌های پرکوسکیت (Perovskite) پیش می‌رود که نوآوری جدیدی در صنعت انرژی خورشیدی است. این پنل‌ها نه‌تنها از لحاظ هزینه بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند، بلکه عمر مفید بیشتری دارند و به‌راحتی با تغییرات آب‌وهوایی سازگار می‌شوند.
