جریان آزاد نقدی و بوی خوش پول

فرض کنید می‌خواهید بر روی یک رستوران یا یک تعمیرگاه خودرو سرمایه‌گذاری کنید. مثلا برادر شما کسب‌وکاری دارد و شما هم می‌خواهید در فعالیت اقتصادی او شریک شوید. چطور متوجه می‌شوید کسب‌وکار او چقدر سودآور است؟ مهم است که بدانید آیا دارید وارد یک کسب‌وکار سودده می‌شوید یا قرار است با وارد کردن پولتان به

روش‌های مختلفی برای تحلیل مالی یک سازمان وجود دارد. روش‌هایی که از یک سوپرمارکت کوچک، تا تحلیل شرکتی به بزرگی شرکت نفت و حتی بررسی وضعیت مالی کشور ایران قابل‌استفاده باشد. یکی از این روش‌های تحلیل، جریان آزاد نقدی یا FREE CASH FLOW است.

جریان آزاد نقدی چیست؟

ممکن است برادر شما از شهرت رستوران، تعداد مشتری‌ها، خوشگلی منو یا در دسترس بودن پارکینگ برای عموم حرف بزند. اما دلیل این‌که شما می‌خواهید پول خود را وارد رستوران کنید، هیچ‌کدام از این‌ها نیست. شما پول می‌گذارید که پول بردارید.

جریان آزاد نقدی یعنی تمام پولی که به مجموعه وارد می‌شود، منهای تمام پولی که از مجموعه بیرون می‌رود.

جریان آزاد نقدی یعنی رد پای پول. در ساده‌ترین شکل می‌توانیم بگوییم که جریان آزاد نقدی یعنی تمام پولی که به مجموعه وارد می‌شود، منهای تمام پولی که از مجموعه بیرون می‌رود. پس لازم است که قبل از هرچیز بتوانید پول‌های ورودی و خروجی را شناسایی کنید.

تمام پول‌هایی که وارد می‌شوند

اول باید تمام پول‌های نقدی که وارد شرکت می‌شوند را شناسایی کنید. برای یک رستوران پولی که از فروش غذا، ارائه خدمات میزبانی مجالس، سود پول‌های مجموعه که در بانک سپرده‌گذاری می‌شوند، پولی که احتمال دارد از فروش دارایی‌های سرمایه‌ای مثل زمین به دست بیاید و به‌طورکلی هر دریافتی دیگری که به‌صورت پول نقد باشد، جریان نقدی ورودی است.

در یک تقسیم‌بندی می‌توانیم جریان ورودی را در دودسته جای بدهیم: درآمدهای حاصل از فعالیت‌های عملیاتی و درآمدهای حاصل از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری و مالی تقسیم کرد.

مدل جریان آزاد نقدی مستقل از ابعاد شرکت می‌تواند وضعیت مالی آن را تحلیل کند.

درآمدهای عملیاتی یک رستوران از فروش غذا و خدمات مجالس (عملیات رستوران‌داری) به دست می‌آید.

درآمدهای سرمایه‌گذاری و مالی از سود سپرده، فروش سهام، سرمایه‌گذاری در بورس یا هر نوع فعالیتی که درآمد دارد اما بخشی از تعریف یک رستوران نیست وارد مجموعه می‌شود.

تمام پول‌های خروجی

پول‌های خروجی تنوع بیشتری دارند. حقوق کارمندان، پولی که برای خرید مواد اولیه (برنج و گوشت و روغن) هزینه می‌شود و مواردی ازاین‌دست، هزینه‌های متغیر هستند. به این هزینه‌ها متغیر می‌گوییم چون اگر بخواهیم فروش را دوبرابر کنیم، این هزینه‌ها هم دوبرابر خواهد شد.

اجاره‌بها، پول قبوض، پول لازم برای خرید تجهیزاتی مثل میز و صندلی هم برخی از هزینه‌های ثابت سازمان هستند. یک مورد دیگر که معمولا درنظر گرفته نمی‌شود، استهلاک است. مثلا شاید برادر شما ملک رستوران را دارد و اجاره‌ای برای آن نمی‌پردازد، اما قیمت ملک (منهای تورم) مدام کاهش می‌یابد. این پول واقعا دارد از سازمان خارج می‌شود و باید در نظر گرفته شود.

قیمت جایگزینی لیوانی که می‌شکند، پول مالیاتی که پرداخت می‌شود، جریمه‌های نقدی و به‌طورکلی هر پولی که از حساب سازمان پرداخت می‌شود، بخشی از جریان نقدی خروجی هستند.

و اما جریان آزاد نقدی

جریان آزاد نقدی حاصل تفریق تمام پول‌های ورودی و خروجی است. اگر بیشتر از خروج، پول به سازمان وارد شود مازاد جریان نقدی، و اگر بیشتر از ورود پول خارج شود کسری جریان نقدی وجود دارد.

اگر بیشتر از خروج، پول به سازمان وارد شود مازاد جریان نقدی، و اگر بیشتر از ورود پول خارج شود کسری جریان نقدی وجود دارد.

جریان آزاد نقدی ارزش یک سرمایه‌گذاری را روشن می‌کند. دو حالت را در نظر بگیرید: 1) یک میلیارد جریان ورودی و 900 میلیون جریان خروجی. 2) 110 میلیون جریان ورودی و 10 میلیون جریان خروجی. هر دوی این سازمان‌ها 100 میلیون جریان آزاد نقدی دارند و شراکت در آن‌ها هم‌ارزش است!

پیش‌بینی جریان آزاد نقدی

نکته‌ای که اهمیت دارد جریانی نیست که در سال‌های گذشته در سازمان وجود داشته، بلکه جریانی است که قرار است سال‌های بعد به مجموعه وارد شود. چون شما در آینده سازمان است که شریک می‌شوید، نه در گذشته آن.

برای پیش‌بینی جریان نقدی لازم است تمام درآمدها فهرست شوند و در مقابل آن‌ها تمام هزینه‌ها نوشته شوند. بعد باید قیمت این هزینه‌ها در آینده پیش‌بینی شوند.

مثلا فرض کنید یک مجموعه تنها یک حقوق دومیلیونی پرداخت می‌کند و هر ماه یک بسته ماده شیمیایی 1 دلاری می‌خرد. اگر دلار از 4 هزار به 20 هزار برسد، هزینه سالانه شرکت از 48 هزار به 240 هزار می‌رسد، اما دستمزد کارمند از دو میلیون به دو و دویست خواهد رسید.

معنای جریان آزاد نقدی

برای تحلیل جریان آزاد نقدی نکات متعددی وجود دارد. اولین نکته این است که جریان آزاد نقدی سال آینده، یک‌سال بعد به شما می‌رسد. پس لازم است بهره بانکی را از این جریان کم کنید.

با بررسی سابقه یک شرکت می‌توانید بفهمید که یک شرکت چقدر استهلاک دارد.

مثلا جریان آزاد نقدی اگر در پنج سال آینده 1 میلیارد باشد و بهره بانکی 20%، جریان آزادی سال‌های بعدی به‌ترتیب برابر می‌شود با 800 میلیون، 640 میلیون، 512 میلیون، 409 میلیون و 327 میلیون. یعنی امسال 327 میلیون بگیرید مثل این است که 5 سال بعد 1 میلیارد بگیرید.

پس این سرمایه‌گذاری در 5 سال آینده به شما 2 میلیارد و شش‌صد و هشتادوهشت میلیون پول برمی‌گرداند، نه 5 میلیارد.

قدرت پرداخت بدهی‌ها

هر مجموعه مقداری بدهی و حساب‌های پرداختی دارد. مثلا ممکن است وام گرفته باشد یا هنوز پول زمینی که خریده را تسویه نکرده باشد.

لازم است که جریان آزاد نقدی در یک سال بزرگ‌تر باشد از مقدار بدهی‌های جاری که باید در سال جاری پرداخت شوند. در غیر این صورت خریدن مجموعه باعث می‌شود که بدهی‌ها دامن‌گیر شما شود.

از طرفی جریان آزاد 5 ساله هم باید از بدهی‌های 5 ساله بزرگ‌تر باشد. وگرنه در پرداخت بدهی‌های خود دچار مشکل می‌شوید.

با من از پول حرف بزن

همان‌طور که گفتیم روش‌ها مختلفی برای ارزش‌گذاری یک مجموعه وجود دارد. جریان آزاد نقدی یکی از قابل‌اتکاترین روش‌ها است. به‌خصوص که این روش از تمام موارد کیفی، مثل قشنگ بودن اسم شرکت یا چشم‌نواز بودن لوگوی آن چشم‌پوشی می‌کند.

مثلا سرمایه‌گذاری‌ای که هر سال 1 میلیارد تومان پول نقد به شما باز می‌گرداند را تصور کنید. اگر برای شرکت در این سرمایه‌گذاری 3 میلیارد پول بدهید آیا سود کرده‌اید؟ ممکن است بگویید در این حالت شما 33 درصد سود می‌گیرید که از سود 20 درصد بانکی بیشتر است.

اما اشتباه می‌کنید. این سرمایه‌گذاری 2.688 میلیارد در پنج‌سال برگشت سرمایه‌ دارد. یعنی برای این که به اصل پول خودتان برسید باید نزدیک به شش سال صبر کنید. پس خرید این موقعیت به ‌قمیت 3 میلیارد سودآور نیست.