چین با عناصر شیمیایی، اقتصاد جهان را قبضه می‌کند؟

چینی‌ها بیش از ۸۰ درصد از فرآوری ۱۷ عنصر شیمیایی کمیاب در جهان را در انحصار دارند. آیا این به یک انحصار در فناوری ختم می‌شود؟ رقابت میان قدرت‌های اقتصادی در جهان، به زودی وارد مرحله تازه‌ای می‌شود: رقابت بر سرِ عناصر کمیاب در زیرِ زمین.

به گزارش تجارت‌نیوز ، رقابت بر سرِ مواد اولیه، ویژگی دوران‌های گذشته بود. زمانی بود که کشورها با یکدیگر می‌جنگیدند تا انحصار منابع معدنی و مواد اولیه را به دست آورند و از این طریق به برتری اقتصادی برسند.

از ادویه تا نفت و فلزات کمیاب

مثال‌ها فراوان‌اند: اشغال آمریکای جنوبی توسط اسپانیایی‌ها، عمدتا با هدف دستیابی به معادن طلا و نقره بود. چین و هند هم برای قرن‌ها تولیدکنندگان بزرگ ادویه و پارچه بودند و اروپایی‌ها برای به دست‌آوردن انحصار این کالاها و انحصار تجارت با این دو کشور، با یکدیگر سرشاخ می‌شدند.

در یک قرن اخیر، ماده اولیه‌ای که جرقه بسیاری از جنگ‌ها را زد، نفت بود. حالا هم برخی معتقدند ممکن است گاز برای مدتی محدود، نقشی مشابه را بازی کند. با این همه، کمتر کسی فکرش را می‌کرد که مواد معدنی (یعنی آنچه از زیرِ زمین استخراج می‌کنیم) در این دوره و زمانه دوباره به منشاء اختلاف و درگیری تبدیل شوند. و حالا این اتفاق افتاده است.

همه چیز از خودرو شروع شد

ماجرا از این قرار است که رقابت بر سرِ تولید خاص‌ترین کالاها، بازی قدرت در زمین اقتصاد را به عناصر خاص شیمیایی و به‌طور ویژه، فلزات کمیاب رسانده است.

بسیاری از آینده‌پژوهان معتقدند تولید خودروهای الکتریکی، صنعتی به بزرگی چندین تریلیون دلار (چندین هزار میلیارد دلار) است که در یک دهه آینده، رده‌بندی‌های اقتصادی را جابه‌جا خواهد کرد.

نمونه‌ای از یک خودروی برقی ارزان‌قیمت چینی

کشورهای بسیاری (از بریتانیا، فرانسه و آلمان گرفته تا برزیل و چین) اعلام کرده‌اند که تا سال ۲۰۴۰ میلادی خودروهای بنزینی را به‌طور کامل از چرخه خارج خواهند کرد. در کشورهایی مانند نروژ هم همین حالا بیش از ۷۰ درصد از خودروهایی که به فروش می‌رسند، کاملا الکتریکی هستند.

به این ترتیب، یک مسابقه جهانی آغاز شده که برنده آن، بهترین خودروهای الکتریکی با بهترین قیمت را خواهد ساخت.

مدعیان تازه

اما به نظر می‌رسد بازی از دست تولیدکنندگان سنتی خودرو (آمریکا، ژاپن، آلمان، کره‌جنوبی و ایتالیا) خارج شده باشد و مدعیان تازه‌ای پا به میدان گذاشته باشند.

به غیر از شرکت آمریکایی «تسلا» که سعی دارد یکه‌تاز تولید خودروهای الکتریکی باشد، چندین و چند شرکت چینی (همچون شرکت‌های NIO، Xpeng و Lucid Motors) هم مدعی این عرصه‌اند.

شرکت آمریکایی «تسلا»، رقبای چینی بسیار قدرتمندی دارد که شاید بازار را از این غول آمریکایی بربایند.

باور بکنید یا نه، این شرکت‌ها احتمالا آینده بازار خودروهای الکتریکی را قبضه خواهند کرد.

و فقط هم این‌ها نیستند.

«سونی» و «اپل» که اساسا به تولید محصولات الکترونیکی و موبایل شُهره‌اند هم اعلام کرده‌اند که در سال‌های آینده به جمع سازندگان خودروهای الکتریکی خواهند پیوست.

اقتصاد جهانی پوست می‌اندازد

در این میان، سرعت رشد شرکت‌های خودروسازی چینی در زمینه تولید خودروهای الکتریکی حیرت‌آور بوده و همین موضوع، شرکت‌های قدیمیِ خودروسازی را نگران کرده است.

در آلمان، شرکت «مرسدس بنز» به تنهایی ۴۷ میلیارد دلار برای تحقیق و توسعه در زمینه تولید خودروهای الکتریکی سرمایه‌گذاری کرده تا بازی را به شرکت‌های نوپایِ چینی نبازد.

چند ماه پیش، «تسلا» هم یک کارخانه خودروسازی را در حومه برلین، پایتخت آلمان احداث کرد. برخی روزنامه‌های آلمانی نوشتند دولت آلمان عمدا مجوز فعالیت «تسلا» را صادر کرده تا به تولیدکنندگان خودروی آلمانی شوکی وارد کند تا آنها به خودشان بیایند!

چین نه فقط در حوزه استخراج معادن پیشتاز است که در حوزه فرآوری منابع معدنی کمیاب هم تقریبا انحصار کامل دارد.

در سال‌های آینده، کمتر و کمتر از خودروسازان ایتالیایی (نظیر «فیات») و خودروسازان فرانسوی (نظیر «پژو» و «رنو») خواهید شنید و به جای آنها، چند شرکت قدرتمند و تازه‌واردِ چینی، بازار خودروهای الکتریکی و احتمالا «خودران» را قبضه خواهند کرد.

اما به جز فناوری و بازاریابی، مساله دیگری هم هست که موجب می‌شود چینی‌ها در این زمینه موفق‌تر از ایتالیایی‌ها یا فرانسوی‌ها باشند.

آنکه معدن دارد، برنده است

مساله مهم، دسترسی به منابع کمیاب عناصر و فلزات است. مثلا، دو عنصر «نئودیمیوم» (Neodymium) و «دیسپروزیوم» (Dysprosium)، در ساخت طیف وسیعی از تلفن‌های هوشمند و خودروهای الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند و حدس بزنید کدام کشور به‌طور تقریبی انحصار تولید آنها را در دست دارد؟

درست است. چین.

به طور کلی گفته می‌شود که حدود ۱۷ عنصر شیمیایی هستند که صنایع جدید و پیشرو به آنها نیاز دارند و جالب اینجا است که عمده این عناصر شیمیایی (با وجود وفور احتمالی در کره‌زمین) به میزان زیادی تولید نمی‌شوند.

می‌دانید باتری موبایل‌تان از کجا می‌آید؟

خیلی از این عناصر هم واقعا اسامیِ عجیب و غریبی ندارند، اما توزیعِ تولید آنها در میان کشورهای مختلف به شدت نابرابر است.

مثلا، داده‌های موسسه «چشم‌انداز انرژی جهان» (World Energy Outlook) در سال ۲۰۱۹ میلادی نشان می‌دهد که نزدیک به ۵۰ درصد از استخراج «لیتیوم» در جهان، تنها در استرالیا انجام می‌شود. (عمده باتری‌هایی که در گوشی‌های تلفن همراه و لپ‌تاپ‌های‌مان هست، باتری لیتیومی است.)

باتری‌های لیتیومی تقریبا در تمام وسایل الکترونیکی امروزی استفاده می‌شوند.

نزدیک به ۷۰ درصد از «کبالت» هم تنها در جمهوری دموکراتیک کنگو استخراج می‌شود، یعنی یکی از فقیرترین، خشن‌ترین و عجیب‌ترین کشورهای جهان. در این کشور، عملا نه دولتی وجود دارد، نه شبکه برق و نه سواد.

انحصار جدی‌تر می‌شود

جالب‌تر از همه اینکه بر اساس آمارهای همین گزارش، چین به تنهایی بیش از ۸۰ درصد از فرآوری عناصر کمیاب در جهان را قبضه کرده است.

اگر خبرها را دنبال کرده باشید، می‌دانید که چین در طول ماه‌های گذشته به شکلی بی‌سابقه اقدام به ذخیره مواد غذایی کرده و به شهروندانش هم هشدار داده بود غذا ذخیره کنند.

برخی گمانه‌زنی کردند که چینی‌ها از حمله قریب‌الوقوع روس‌ها به اوکراین مطلع بوده‌اند و حالا که جهان به سمت کمبود غلات و روغن‌های خوراکی می‌رود، مشخص شده که چینی‌ها در واقع پیش‌دستی کرده بودند.

اقتصاد چین در یک دهه آینده، جهش‌های متعددی در حوزه صنایع خاص و پیشرو را شاهد خواهد بود.

در جدیدترین برنامه توسعه اقتصادی این کشور، تاکید شده که اقتصاد چین باید «درون‌گرا» شود و در زمینه فناوری‌های نوین (از ساخت پهپاد گرفته تا زیست‌فناوری و ساخت ابررایانه‌ها) هم خودکفا شود و هم پیشتاز.

به سادگی می‌توان دنیای ۱۰ سال آینده را به این شکل تصور کرد: چین در زمینه بسیاری از فناوری‌ها از اروپا پیش افتاده و شانه‌به‌شانه آمریکا حرکت می‌کند. در آن زمان، خیلی‌ها خودروی الکتریکی چینی سوار می‌شوند؛ نانو-داروهای چینی مصرف می‌کنند و شاید حتی لپ‌تاپ‌های چینی روی میزشان داشته باشند. دنیا تغییر کرده است.